Het nieuwe kabinet gaat eindelijk experimenteren met gereguleerde wietteelt

Na 208 dagen onderhandelen zijn de partijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, die het nieuwe kabinet gaan vormen, er eindelijk uit. We hebben een regeerakkoord! De afgelopen dagen lekte er al een aantal punten uit dat akkoord uit. Zo bleek dit weekend al dat de nieuwe regering gaat experimenteren met gereguleerde wietteelt, in een aantal gemeenten in Nederland.

Dat die proef er komt, is best verrassend. Toen Vera Bergkamp van D66 begin dit jaar een wetsvoorstel over de regulering van wietteelt indiende in de Tweede Kamer, stemden de coalitiepartijen VVD, het CDA en de ChristenUnie nog tegen.

Het is de bedoeling dat in de komende regeerperiode coffeeshophouders in een paar Nederlandse gemeenten wiet gaan afnemen van door de overheid gereguleerde wiettelers. Nu moeten coffeeshops hun wiet nog kopen van illegale kwekers, waardoor criminaliteit in stand wordt gehouden. Als de proef succesvol is kan deze nieuwe methode later misschien ook in de rest van het land worden toegepast.

VICE sprak met Derrick Bergman, voorzitter van het Verbond voor de Opheffing van het Cannabisverbod (VOC), over de nieuwe plannen. Hij is positief, maar ziet ook verbeterpunten. "Waar we blij mee zijn is dat het echt een trendbreuk is met het beleid van de afgelopen vijftien jaar. We vinden het wel jammer dat er nog niets over thuisteelt bekend is, maar dat komt misschien nog. Dat vinden wij heel cruciaal, dat ze in ieder geval moeten stoppen met mensen uit hun huis gooien die een paar planten voor zichzelf hebben staan," zegt hij. De afgelopen jaren kwam het regelmatig voor dat mensen hun huis uit moesten omdat ze thuis een paar wietplanten hadden staan.

Bergman vindt het ook jammer dat de proef waarvan nu sprake is vrij kleinschalig is. Er zouden maximaal tien gemeenten aan mee mogen doen. Dat is volgens Bergman te weinig. "Je ziet nu al dat de gemeenten hier echt om staan te springen," zegt hij. "Ik denk dat je makkelijk zestig gemeenten kunt vinden die hier aan mee willen doen. Maar we gaan eindelijk de goede kant op. Dat is reden voor vreugde."

Helemaal als een verrassing kwam de proef voor de VOC-voorzitter niet. "Wij hebben zelf intensief gelobbyd rond de formatie, en wij wisten al dat met name bij de ChristenUnie veel meer ruimte was dan wat vaak gedacht wordt. Seegers [de fractievoorzitter van de ChristenUnie] is een paar jaar geleden al een keer op werkbezoek geweest in de coffeeshop bij een van onze bestuursleden in Rotterdam. Daarna heeft hij bij Knevel en Van den Brink een aantal opvallende uitspraken gedaan over de wietteelt. De ChristenUnie is zeker niet principieel tegen reguleren." In die uitzending sprak Seegers zich al uit tegen het huidige kromme cannabisbeleid, waarbij de inkoop door de coffeeshop illegaal is.

Volgens Bergman is het nieuwe experiment een beter plan dan het wetsvoorstel dat begin dit jaar werd ingediend. Dat was op zich een prima voorstel, maar werd door de Raad van State verdund tot een slap aftreksel dat het bestaande gedoogbeleid uitbreidde naar de wietteelt, in plaats van die teelt gewoon te legaliseren. "Wij hebben al ver voor D66 met die wet kwam gepleit voor dit nieuwe proces; experimenteren en leren van de fouten die je maakt," zegt hij.

Het Openbaar Ministerie was destijds geen voorstander van de door D66 voorgestelde wet, en staat ook nu niet te springen. Volgens het OM loopt Nederland het gevaar internationale verdragen over wietteelt te overtreden, en zou het toestaan van teelt voor Nederlandse coffeeshops weinig uitmaken, omdat volgens het OM de meeste cannabis die in Nederland wordt geteeld naar het buitenland gaat. Volgens Bergman klopt van die argumentatie helemaal niets. Andere landen zijn bijvoorbeeld al veel verder in de legalisering van cannabis. Dat de meeste wiet in Nederland bestemd zou zijn voor het buitenland, noemt hij een mythe. "Wat wij weten, ook van coffeeshopondernemers, is dat het bijna andersom is. Er wordt hier in de Nederlandse coffeeshop Spaanse en Bulgaarse wiet gerookt. Waarom zouden die landen nog importeren? Heel Europa kweekt," zegt hij. "Er gaat ongetwijfeld vanuit de grensstreek een paar honderd gram, misschien een paar kilo, naar het buitenland, maar dat mag eigenlijk geen naam hebben."

Volgens Bergman is de claim dat het grootste deel van de Nederlandse wiet over de grens verdwijnt totaal niet hard te maken, "Ik kan ook niet bewijzen dat het niet zo is – ik heb er wel een hoop aanwijzingen voor – maar de percentages die genoemd worden, dat tachtig tot zelfs negentig procent van de wiet die hier geteeld wordt voor de export zou zijn, daarvan heeft het NRC Handelsblad al eens heel duidelijk gereconstrueerd dat het niet klopt."

Bergman is vooral benieuwd naar de invulling van het experiment. "Ik hoorde Paul Depla [de burgemeester van Breda] op Omroep Brabant al zeggen dat het om één of twee producenten voor het hele land zou moeten gaan. Dat is vragen om problemen," denkt Bergman. "Dat is natuurlijk lekker overzichtelijk voor de politici, maar dan gaat het geen succes worden. Dat is precies de reden dat medicinale cannabis in Nederland zo langzaam van de grond is gekomen. De medicinale cannabis in Nederland komt van één plek, Bedrocan. Daardoor is er heel weinig aanbod aan verschillende soorten, en blijven mensen voor hun medicinale cannabis naar de coffeeshop gaan. Als er in deze proef ook weer heel weinig soorten, weinig variatie, beschikbaar is, dan gaat het experiment mislukken."

Bergman zou liever zien dat kleine telers die zich in het verleden bewezen hebben toestemming krijgen om nu eindelijk legaal wiet te gaan verbouwen. "Ik denk dan aan mensen als John en Ines uit Bierum, die in de jaren negentig met de belastingdienst een project voor gereguleerde teelt hebben gedraaid, en die daarna financieel en maatschappelijk volledig geruïneerd zijn. Dat zijn mensen waarvan wij zeggen: die hebben ervaring, die hebben in het verleden bewezen dat ze goed kunnen kweken. Laten we zorgen dat die mensen het gaan doen. Maak bijvoorbeeld een coöperatie waarin ze dat kunnen doen. Variatie en diversiteit, dat is waar het om gaat."

Hoewel er dus nog veel onzekerheid is over de precieze invulling en de uitkomst van de plannen, is Derrick Bergman blij dat er eindelijk beweging zit in de zaak waar hij al zo lang voor strijd. "De intentie is er. We gaan in ieder geval vooruit in plaats van achteruit."