Professor UvA lost eeuwenoud Egyptisch mysterie op

De piramides zijn wonderlijke bouwwerken, maar tot nu toe was het altijd onduidelijk hoe de Egyptenaren alle stenen voor de piramides bij elkaar kregen, aangezien die stenen 2500 kilo per stuk wegen. Een team natuurkundigen van de Universiteit van Amsterdam heeft hier onder leiding van professor Bonn onderzoek naar gedaan. En waarschijnlijk hebben ze het mysterie ontrafeld.

Het team werkt aan verschillende onderzoeken omtrent granulerende materialen (korrelige materialen zoals zand en modder) en frictie. Het is heel belangrijk dat hier onderzoek naar wordt gedaan want dit soort problemen komen ook voor bij bijvoorbeeld de bouw van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam. Dit 3 miljard kostende 'experiment' is eigenlijk het uitgraven van voornamelijk modder, en hier cement voor in de plaats terugstorten. Maar dit is niet het enige granuleer-frictie probleem dat we hebben. Het piramide-probleem van de Egyptenaren is ook een heel mooi granuleer frictie probleem.

Wat blijkt: naar aanleiding van bepaalde illustraties weten we al heel lang dat de blokken verplaatst werden op sledes. Op deze illustraties was ook te zien dat de Egyptenaren water uitgoten voor de slede. Lang werd door Egyptologen gedacht dat dit water uitgegoten werd voor de slede als een soort purificatieritueel voor de steen, zodat deze veilig bij de piramide aan zou komen. Maar dit ritueel blijkt nu veel meer te zijn dan alleen bijgeloof.

Toen ik professor Bonn sprak over de telefoon vertelde hij mij dat hij in eerste instantie dacht dat we allang wisten hoe de Egyptenaren de stenen vervoerden. Een collega vertelde hem dat ze nog niet wisten hoe de Egyptenaren de stenen voor de piramides vervoerden, toen dacht hij ‘dit moet toch al lang uitgezocht zijn?’ Maar dit bleek niet zo dus ging hij te rade bij een bevriende Egyptoloog. Deze vertelde hem van het ritueel om water voor de sledes te gieten waar de stenen op lagen en dit zette hem aan het denken.

In het laboratorium hebben de onderzoekers vervolgens een schaalmodel gebouwd aan de hand van de Egyptische tekening waarbij het standbeeld van Djehutihotep, 60 ton zwaar, door de woestijn werd getrokken. Je kunt je wel voorstellen dat het een enorme klus moet zijn geweest om dit standbeeld op een sleetje door de woestijn te trekken. Zeker als je je bedenkt dat dat niet het enige blok steen was. Een piramide bevat ongeveer 2 miljoen stenen, met ieder een gemiddeld gewicht van 2500 kilo, en daarnaast dus ook nog een zooitje zware standbeelden.

De slee werd in het laboratorium 10 centimeter groot, met daarop een mini geschaalde versie van het standbeeld. “We kunnen verschillende gewichten op de slee zetten, om zo de kracht te meten die nodig is om een slee met een bepaald gewicht erop te verplaatsen. De kracht is natuurlijk kleiner in deze opstelling, maar het oppervlakte is precies evenveel kleiner, dus zo kunnen we de kracht nog steeds goed meten,” vertelt professor Bonn.

Ze ontdekten dat als je de juiste hoeveelheid water toevoegt aan het zand, de vereiste trekkracht om de slede vooruit te krijgen halveert. Om de stevigheid van het zand te bepalen maakten ze gebruik van een rheometer, deze laat zien hoeveel kracht nodig is om een bepaald volume zand te vervormen. En zo bleek dat de trekkracht die nodig is, evenredig afneemt als de stevigheid van het zand toeneemt. De slede glijdt makkelijker door vochtig zand, omdat dat aan elkaar plakt en er zo geen zandhopen voor de slede ontstaan.

Eigenlijk is het dus niet zo heel spannend en lag de oplossing al die tijd voor onze neus. Het waren geen aliens, het waren geen reuzen, het was een emmertje water.