Soylent vs. Thanksgiving

Een spectaculaire explosie van koolhydraten, calorieën en andere voedingsstoffen maalt nog steeds rond in mijn maag als een fysieke herinnering aan een overdadig Thanksgiving-diner. Vierentwintig mensen verzamelden zich rond de tafel vol overvloed, rond vijftien kilo kalkoen, bergen aardappelpuree, kannen jus en huisgemaakte cranberrysaus.

Een paar maanden geleden heb ik een hele maand niets anders gegeten dan een voedselvervangende bruine voedingsstoffencocktail. Dit is het feest waar ik sinds die tijd gigantisch naar heb uitgekeken. Thanksgiving is, zowel fysiek als filosofisch gezien, het tegenovergestelde van Soylent.

Met Thanksgiving werkt de gemiddelde Amerikaan een verbluffende 4.500 calorieën weg. Ieder jaar worden er 46 miljoen kalkoenen geslacht om het hele land in een collectieve voedselcoma te brengen. Op Soylent consumeerde ik een vaste hoeveelheid calorieën per dag, werden er geen dieren gedood en het genieten van voedsel was niet aan de orde.

Die dertig voedselloze dagen voelden gister meer dan ooit als een waarschuwingsschot voor een mogelijke dystopische toekomst dan als een producttest. Een toekomst waarin je je voedingsstoffen uit een smaakloze brandstof haalt, sociale activiteiten laat voor wat ze zijn, en meer tijd besteedt aan werken, binnen, achter het bleke scherm van je computer. Thanksgiving, daarentegen, was een fantastische culturele overdaad: een hele hoop mensen, prikkelende conversatie, lekkere geuren, drank en kaarslicht.

Het voelde een beetje zoals die klassieke scene in Soylent Green waar de hoofdrolspelers eindelijk gulzig écht voedsel kunnen eten na ontelbare maaltijden van voedingsstofwafels:

Een toekomst zoals deze, waarin de grondstoffen en voedsel schaars raken, is er een waarvoor niet alleen door science fiction wordt gewaarschuwd, maar ook door vooraanstaande wetenschappers en economen. Het scenario is geenszins ondenkbaar: ieder jaar lijden er nu al 600 tot 800 miljoen mensen honger. Terwijl er miljoenen Amerikanen genoten van de intense overdaad van Thanksgiving, waren er tientallen miljoenen anderen in het land die aangewezen waren op voedselbonnen. De inkomenskloof tussen arm en rijk blijft steeds maar groeien – globaal, maar in de VS, dat de American Dream zou moeten kunnen bieden en iedereen gelijke kansen belooft is de ongelijkheid groter dan ooit. Tel daarbij op dat de klimaatverandering zorgt dat gewassen minder produceren en de wereldbevolking gestaag blijft doorgroeien, en het decor voor de dystopie staat overeind.

Net zoals in Soylent Green is het maal dat Amerika massaal naar binnenschrokte uiteindelijk misschien alleen nog maar beschikbaar voor de rijken. Of het nou Soylent is, dat je al je benodigde voedingsstoffen levert voor acht euro per dag, of een ander soort voedsel dat nergens op lijkt, het is niet ondenkbaar dat de armen in de toekomst zich moeten voeden met een of andere gemodificeerde voedselvervanger.

Maar zo hoeft het zeker niet te zijn. We hebben de kennis en de technologie om genoeg voedsel voor iedereen te produceren. Rijke landen verspillen miljoenen tonnen voedsel per jaar. We zouden onze politiek en economische houding moeten veranderen en technologische innovatie moeten omarmen om de hongerige massa te kunnen voorzien van voeding.

Wat dat betreft zit er misschien wel wat in de Soylent-filosofie. Thanksgiving zou emblematisch kunnen zijn van een ouderwets, niet-duurzaam voedselmodel. Hoe fijn en mooi het ook is, de gigantische vreetpartij is ieder jaar weer een serieuze belasting voor het milieu, in de afstand die er wordt gereisd om samen te komen, de kilo's voedsel die versleept moeten worden de tonnen goed voedsel dat ieder jaar wordt weggegooid.

Maar het is tegelijk ook een fantastische sociale traditie. Een groep mensen van verschillende generaties – kinderen, tieners, senioren, familie, vrienden – allemaal verzameld op één plek om met elkaar de maaltijd en conversatie te delen. Er zijn joviale momenten van geproost en gelach, maar ook korte treurige en ongemakkelijke momenten. Het is een menselijk ritueel bij uitstek dat plaatsvindt rondom het decor van eten.

Het zou ideaal zijn als we de twee ideologieën met elkaar konden verenigen. Minder verspillen, efficiëntere voeding, én de sociale vreugde van ritueel en traditie. Soylent zou, omdat het relatief goedkoop is, wel eens de oplossing kunnen zijn die ervoor zorgt dat Thanksgiving-diners op de lange baan kunnen blijven bestaan. Soylent door de week, zodat er geld overblijft voor een kalkoen in het weekend, dat idee.

Maar ik hoop toch echt dat we een toekomst voor onszelf kunnen uitbeitelen waar dat niet nodig is. Met hervormingen in het globale voedselsysteem, minder energie-intense voedselproductie, minder kalkoenen (en koeien en varkens en kippen), en een betere inkomensverdeling zal een dystopische voedselvervanger niet nodig zijn. Tenzij je dat wil, natuurlijk. Onze toekomst is niet een keuze tussen Soylent of Thanksgiving – het is vooral de vraag hoeveel het van beide wordt.