Het EYE in Amsterdam eert een nieuwe generatie videokunstenaars

Videokunst bestaat al sinds het moment dat de eerste draagbare videosystemen in de jaren zestig op de markt kwamen. Het was de Zuid-Koreaanse kunstenaar Nam June Paik die als eerste videotechnologie in zijn werk toepaste, en zich daarom met recht de vader van de videokunst mag noemen. “Lange tijd heeft de televisie de intellectuelen gemarteld,” zei hij hier zelf over, “dus het wordt tijd dat de intellectuelen de televisie gaan martelen.”

Vandaag de dag wordt bewegend beeld toegepast in uiteenlopende kunstgenres, en lijkt de grens tussen film en beeldende kunst er nog maar nauwelijks toe te doen. Hoe deze verschillende verschijningsvormen er zoal uitzien in Nederland, is sinds afgelopen weekend te zien in de nieuwe tentoonstelling Close-Up – A New Generation of Film and Video Artists in the Netherlands in het EYE Filmmuseum in Amsterdam.

We namen alvast een kijkje in de nieuwe tentoonstelling, en troffen kunstwerken aan die om totaal verschillende redenen het predicaat ‘videokunst’ verdienen.

De video Don’s Dream van Amos Mulder is een collage van online beeldmateriaal. Als audiobron gebruikt hij de opname van de instructiefilm Unconscious Motivation uit 1949, waarin een man wordt gevraagd om vlak na een hypnose zijn droom te beschrijven. Vervolgens gebruikte Mulder beelden die hij online vond om dit geluid te visualiseren – beelden van een astronaut die een tuinachtige omgeving verkent.

Hier lijnrecht tegenover staat U-AV van Joris Strijbos en Matthijs Munnik, een stroboscopische installatie waarin in een hoog tempo licht knippert in verschillende kleuren. Het resultaat is een overstimulatie van je zintuigen, wat in het begin een beetje wennen is, maar na een tijd overgaat in een rustige, bijna meditatief gevoel.

De trailer van Los Andes

In de tentoonstelling vind je werk van videokunstenaars die in Nederland geboren, maar ook van artiesten die er alleen gestudeerd of gewerkt hebben. Bij die laatste groep horen bijvoorbeeld de Chileense stop-motionartiesten Cristóbal León en Joaquín Cociña. In hun korte animatiefilm Los Andes zie je hoe een kantoorruimte wordt overgenomen door een rusteloze geest, die verwijst naar de religieuze symboliek in de traditionele cultuur van Zuid-Amerika. Het resultaat is een zelfgeschapen universum, dat bestaat uit animatie, beeldende kunstobjecten en performance.

Het werk van de in Groot-Brittanië geboren Helen Dowling is weer van een totaal andere orde. The Burning Time Slideshow is opgebouwd uit onder andere vakantiefilmpjes van toeristen en onderwaterbeelden van haar nichtje, die ze digitaal manipuleerde en voorzag van kleurfilters. Het resultaat is een verwijzing naar de filmgeschiedenis: de gekleurde cirkels doen denken aan de vroege animaties van Oskar Fischinger, en de opnamen van plankton lijken net analoge filmkorrels.

De trailer van Full Contact

De Amsterdamse filmregisseur David Verbeek maakte een installatie van beelden uit zijn recente featurefilm Full Contact, over een dronepiloot die per ongeluk een school bombardeert in het grensgebied tussen Afghanistan en Pakistan. De installatie bestaat uit twee schermen: links staat in teken van de aanval, en in het rechter scherm zie je hoe de piloot omgaat met het schuldgevoel dat hij eraan over houdt. De film gaat over het vervreemdende effect van het doden op afstand – het voelt alsof je in een videogame zit.

Cine Chine

Ook Mariska de Groot verwijst naar het verleden, maar dan meer naar de basisprincipes van de audiovisuele opnametechnologie. Cine Chine is een installatie die lichtpatronen op de muur projecteert, waarbij de patronen worden gevormd door draaiende schijven met gaten erin. Dit wordt vervolgens door lichtsensoren omgezet in geluid – je zou het kunnen opvatten als een van de weinige videokunstwerken zonder beeldscherm, al hangt het er ook maar net van af wat je als beeldscherm beschouwt.

Meer informatie over de tentoonstelling, die tot en met 22 mei te zien is in het EYE Filmmuseum in Amsterdam, vind je hier.