Facebooks datadeal met Huawei is de norm en geen uitzondering

Facebook, Facebook, Facebook. Al weken gaat het bijna elke dag over Facebook, omdat het steeds duidelijker wordt dat de casual manier waarop Facebook met persoonsgegevens om is gegaan, de norm is en niet de uitzondering.

Cambridge Analytica was erg, maar nu blijkt Facebook ook data te delen met Chinese bedrijven – met telefoongigant Huawei vooraan. Huawei typeerde ik gister als "een bedrijf dat waarschijnlijk onder nauw staatstoezicht staat van China – een surveillancestaat waar 1984 nog een puntje aan kan zuigen."

Hoge managers van Facebook doen alsof ze geschokt zijn door het nieuws, maar het is overduidelijk dat persoonsgegevens niet veilig zijn bij dit bedrijf. The New York Times schreef dat de overeenkomsten in ieder geval sinds 2010 bestonden tussen Facebook en de Chinese bedrijven.

De krant beschrijft een situatie waarin Facebook minstens 60 hardwarebedrijven, waaronder Apple, Samsung maar nu dus ook Huawei, van "gigantische hoeveelheden" data voorziet. Apple ook ja, die zich sinds Facebook-gate opwerpt als 'privacyvoorvechter.'

Een interessante kanttekening is dat Tim Cook Privacy eerder deze week nog 'een mensenrecht' noemde. "Wij zitten niet in de databusiness," zei hij maandag op WWDC, de ontwikkelaarsconferentie van Apple. Hij maakte ook nog expliciet duidelijk dat Apple: "De Facebook-gegevens waar we toegang tot hadden, nooit [heeft] gebruikt of opgevraagd."

Als we Cook even op zijn woord geloven, kunnen we er dus van uitgaan dat niet alle data die Facebook aan partners geeft ook daadwerkelijk gebruikt worden. Hetzelfde kan gelden voor Huawei. Toch is deze vertrouwensbreuk enorm. De documentaire Black Code, van het Canadese onderzoeksbureau Citizenlab laat van dichtbij zien hoe de Chinese staat persoonsgegevens gebruikt om bepaalde bevolkingsgroepen te onderdrukken. Met name in de Oostelijke provincies Tibet en Xinjiang is de staatssurveillance zo grimmig dat Freedom House Tibet "na Syrië het minst vrije land ter wereld" noemt. Staatscontrole is in China in zoveel delen van de samenleving zichtbaar – met name het internet, media en telefonie staan onder strak toezicht.

Het nieuws dat Facebook datadeals sluit met Chinese bedrijven als Huawei is verder nog opmerkelijk om meerdere redenen. Een daarvan is dat de Amerikaanse overheid het bedrijf er officieel van verdenkt onder staatscontrole te staan. Over die verdenkingen is nog weinig duidelijkheid. Maar de commissie voor de inlichtingendiensten van het Huis van Afgevaardigden constateerde zes jaar geleden al dat Huawei en de Chinese overheid wel erg nauwe banden hebben.

Facebook wist hiervan. Toch hebben ze volgens de Times "grote hoeveelheden persoonsgegevens" naar het bedrijf doorgesluisd. "We zijn niet op de hoogte van enig misbruik bij deze bedrijven," zegt Facebook. Maar ze hebben het gedaan zonder daar goedkeuring voor te vragen. Behalve dat het bizar is dat we helemaal niet kunnen weten of dit ook over Nederlandse gegevens geldt, is dit laatste waarschijnlijk in strijd met de Amerikaanse handelswet.

Na de Cambridge Analytica-schandaal zei Facebook onlangs dat de toegang tot persoonsgegevens sinds 2014 aan banden is gelegd. Maar ze hebben er niet bij gezegd dat sinds die tijd tientallen bedrijven vrijstelling hebben gekregen voor die beperking. Daaronder dus ook Huawei, een bedrijf dat op de Amerikaanse zwarte lijst voor hardwareontwikkelaars staat. Het is op dit moment nog moeilijk te beoordelen of dat terecht is. Het zou net zo goed kunnen passen in een groter machtsspel tussen Amerika en China. Na een Amerikaans onderzoek van een jaar is bovendien nog steeds geen klinkend bewijs gevonden van spionageactiviteiten.

Maar zoals de NYT berichtte zijn Facebook-gegevens van gebruikers met meer Chinese bedrijven gedeeld, waaronder Lenovo, Oppo and TCL. Het is moeilijk om te bedenken hoe Facebook ervoor kan zorgen dat die informatie niet wijdverspreid raakt.

"Ik ben benieuwd hoe Facebook ervoor zorgt dat persoonsgegevens niet op Chinese servers terechtkomen," zei Mark Warner, senator van Virginia, eerder deze week. In reactie op de verontwaardiging zegt Facebook nu dat ze de samenwerking met Huawei gaan afbouwen. Dit is de rode draad: als er mediaophef ontstaat, trekt Facebook het boetekleed aan, maar echt ter verantwoording worden ze niet geroepen.

Het blijft bovendien onduidelijk in hoeverre deze data terecht is gekomen bij andere partners van die Chinese bedrijven. Ook is nog niet duidelijk of de Chinese staat op enig moment toegang heeft gekregen tot de data. En het is al helemaal niet duidelijk hoeveel Nederlandse gebruikersgegevens in vreemde handen zijn gekomen. Wordt vervolgd dus.

Volg Motherboard op Facebook, Twitter en Flipboard.