Trailer van Recent Ouija, Ed Atkins,Stedelijk Museum 2015.“Als ik nu een scheet laat dan verandert dat de dynamiek van ons gesprek,” zegt Ed Atkins tegen me als ik in het Stedelijk Museum met hem ga zitten. De Britse digitaal kunstenaar is hier voor de presentatie van zijn tentoonstelling Recent Ouija, die afgelopen vrijdag werd geopend en nog tot en met 31 mei in de kelder van het Stedelijk Museum te zien is. De naam van de tentoonstelling zinspeelt op hoe wij, net als bij het gebruik van een ouija-bord, met één been in de werkelijkheid staan, en met het andere in een virtuele wereld. In het geval van zijn tentoonstelling: de digitale wereld.
Advertentie
Wie een gemoedelijk dagje Stedelijk verwacht, is hier duidelijk niet aan het goede adres. Recent Ouija sleurt je namelijk ver uit je comfortzone. Als ik de tentoonstelling binnenloop begint een immens groot geanimeerde 3D-avatar recht tegen me aan te praten. Eén van de in totaal tien installaties die over de expositie zijn verspreid, kijkt je recht in de ogen aan en zegt op een dwingende toon “look at me” om vervolgens doodleuk “You are always on my mind” van Elvis Presley te zingen. Best een aardig nummer, maar wanneer een 3D-animatiefiguur de illusie wekt dat het menselijk is en je jezelf erop betrapt dat je die animatie subjectiviteit toeëigent, beginnen de grenzen tussen realiteit en de virtuele wereld ook voor jezelf steeds meer te vervagen. Het is Atkins' manier om oeroude existentiële thema’s over ons eigen lichaam, taal, liefde en de dood aan te kaarten. Maar het is bovenal, zo verzekert hij me, een pleidooi voor de omarming van de menselijke begrenzing.Recent Ouija, Ed Atkins, Stedelijk Museum 2015. Fotograaf: Gert Jan van Rooij
Recent Ouija, Ed Atkins, Stedelijk Museum 2015. Fotograaf: Gert Jan van RooijAtkins' expositie gaat daarmee over de behoefte om antwoorden op onbeantwoordbare vragen te vinden. Het is een paradox waarin die behoeftebevrediging nooit wordt ingelost, ons achterlatend met een gevoel van voortdurende onvrede, de strijd van de Westerse duale mens tussen rationaliteit en irrationaliteit. Zijn oplossing: “geen oplossing willen zoeken voor de oplossing.” Paradoxaal genoeg is Recent Ouija zelf een kritiek op een normalisering van onverschilligheid. "We leven in een wereld (in het Westen) waarin we alles maar leuk moeten vinden. We worden in een kritiekloze rol geduwd waarin we ja en amen moeten zeggen. Waarom is er geen unlike-button op Facebook, wat betekent dat?,” vraagt Atkins zich af. “Je kan niet iets niet liken. Je kunt alleen maar instemmen. En dat is op verschillende manieren best wel fucked up.” Voor de kunstenaar is het een teken dat er bewust een cultuur wordt gecreëerd waarin kritiek en twijfel permanent het onderspit delven. En dat komt ons allen, wij mensen in het Westen, best wel goed uit, zegt hij. “Kijk nu naar je iPhone. Het is een mooi apparaat, maar het komt niet zomaar uit de lucht vallen. We stellen geen vragen meer waar het vandaan komt. We stellen niet de vraag over de sweatshops waar die dingen worden gemaakt.” In die zin zoekt ook de 32-jarige Britse kunstenaar een oplossing voor een probleem met gebruik van de digitale cultuur als spiegel.
Advertentie
Recent Ouija, Ed Atkins, Stedelijk Museum 2015. Fotograaf: Gert Jan van RooijTijdens de tentoonstelling, wat bijna haast een voorstelling genoemd kan worden, wordt het duidelijk dat Atkins alles uit de kast heeft gehaald dat JIJ, de bezoeker, de staat van onverschilligheid verlaat en gedachten vormt die allemaal met een vraagteken eindigen. Naast de onheilspellende avatarmensjes veroorzaakt Atkins dit door het spelen met taal. De installaties worden door de gehele tentoonstelling gesteund door ambigue quotes, zoals: “For you, the whole idea of numbers is as much a delusion as a source of exhilaration, if it becomes a distraction from experiencing the singularity of your desire. One plus one equals etc.” Atkins spreekt je continu persoonlijk aan, waardoor je geen andere keus hebt dan je persoonlijk aangesproken te voelen. Hoezo ik? Denk je dan. Hij lijkt je met een probleem op te zadelen dat opgelost dient te worden. Een probleem dat, met zo nu en dan wat vulgair taalgebruik, ervoor zorgt dat je onbewust abstracte ideeën vormt die moeilijk in woorden uitgelegd kunnen worden.En dat is juist de confrontatie die Atkins met zijn publiek aangaat. Je probeert je ervaring te vangen in woorden, in taal, maar je hakkelt, want taal is niet allesomvattend. “En dat is juist het ding,” zegt Atkins. “Het zou toegestaan moeten zijn voor mensen om onsamenhangend te zijn. En we moeten die tekortkoming juist op een positieve manier benaderen. Voor mij is het heel belangrijk dat we de ervaringen die we daadwerkelijk van binnen voelen niet volledig in een ander medium, met name taal, kunnen reproduceren. Je kan niet toereikend over liefde praten of volledig de sensatie van seks of iets anders overbrengen. En het is juist de acceptatie van dat verlies aan betekenis, die verloren gaat in hoe we ons uitdrukken, die ik in deze tentoonstelling wil overbrengen. Voor mij zit integriteit in de poging om iets over te brengen, wetende dat we dat nooit volledig zullen kunnen.”
Advertentie
Recent Ouija, Ed Atkins, Stedelijk Museum 2015. Fotograaf: Gert Jan van RooijRecent Ouija is Ed Atkins' eerste solotentoonstelling in Nederland en is nog tot en met 31 mei in de kelder van het Stedelijk Museum te zien. Op 25 en 26 april vindt een tweedaags symposium plaats waarbij door Atkins geselecteerde kunstenaars, interviews, poëzie, karaoke, en films op zijn werk zullen reflecteren. Voor meer informatie, klik hier.Gerelateerd:Tony Oursler neemt Amsterdam mee in een digitale beeldenstorm
Door je in te schrijven voor de VICE nieuwsbrief ga je ermee akkoord dat je elektronische communicatie van VICE ontvangt die soms advertenties of gesponsorde content kan bevatten.
