De voormalige president van Tunesië verkoopt zijn Ferrari’s, Lamborghini’s en Dolce & Gabbana-pakken

Het is deze maand twee jaar geleden dat de voormalige Tunesische president Zine El Abidine Ben Ali tijdens de Arabische lente met zijn familie het Noord-Afrikaanse land is ontvlucht. Ze hebben in alle haast alleen meegenomen wat ze konden dragen en de rest achtergelaten. Terwijl Tunesië nog aan het bijkomen is van het twintigjarige schrikbewind, heeft de huidige regering een ‘confiscatiecommissie’ opgericht die een soort museum heeft gemaakt van Ben Ali’s rijkdom, en daar meer dan 40.000 objecten tentoonstelt. Hiervan worden er deze maand ongeveer 12.000 geveild, ter waarde van zo’n 10 miljoen euro. Het is de eerste keer dat deze verzameling spullen tentoon wordt gesteld en geeft een idee van hoe het leven van een dictator eruitziet.

Langs de kust in Gammarth, een rijke wijk in Tunis, is een expositieruimte genaamd Cleopatra gevestigd. De muren zijn versierd met opzichte motiefjes uit het oude Egypte, zoals hiëroglyfen en gouden beelden van farao’s. De kamers zijn gevuld met spullen die ooit van Ben Ali en z’n vrouw Lelila Trabelsi waren, en van nog honderd andere familieleden die beschuldigd zijn van samenzwering met het voormalige regime. Het ministerie van financiën zegt dat gezien de slechte economie en hoge werkloosheid de opbrengsten van de verkoop naar de schatkist gaan. Door deze omstandigheden zijn er klachten dat de 15 euro-entree voor deze tentoonstelling onbetaalbaar is voor de gemiddelde Tunesiër. Sommigen vinden dat ze sowieso niet hoeven te betalen om naar binnen te mogen, omdat de eigendommen eigenlijk toch al van hun zijn (aangezien ze zijn betaald van belastinggeld).

Desondanks zijn er toch veel mensen komen kijken. Niet zozeer om iets te kopen, maar om er getuige van te zijn. Nadat ze door een metaaldetector zijn gegaan, stuiten de bezoekers meteen op een rode Ferrari en een witte Lamborghini. Er zijn ook een aantal Porsches, Escalades en er is zelfs een klein elektrisch autootje. Al deze glans wordt benadrukt door rode, rechthoekige vlaggen voorzien van de halve maan van de Tunesische vlag en de Arabische woorden voor “Revolutie van Vrijheid en Waardigheid.” Iedere vlag heeft ook afbeeldingen van de opzwepende dagen van de revolutie: portretten van jonge martelaars, botsingen tussen demonstranten en soldaten, en oudere vrouwen die hun gebalde vuisten in de lucht steken.

Een groepje mannen controleert de elektronica van een auto. Een vrouw met een grijze hoofddoek lacht terwijl ze poseert naast een Rolls Royce, terwijl haar kleine zoontje aan de bumper hangt en haar man een foto van dit geheel maakt. Maar deze luxe auto’s hebben ook een verleden. Veilingmedewerkers zeggen dat de tentoongestelde Mercedes Maybach het enige exemplaar is in Afrika en een cadeau was van de voormalige Libische president Kadhafi. En de Aston Martin ernaast is een van de slechts twee exemplaren in de wereld: de ander is in handen van Elton John.

De omringende kamers zijn gevuld met sieraden voorzien van allerlei soorten diamanten en andere dure stenen, muffige tapijten uit Mauritanië en Iran, schilderijen uit Europa, en kratten vol sculpturen en beelden uit Noord-Afrika en Oost-Azië. Buiten staan nog jetski’s, speedboten en zelfs kartwagentjes.

Ali Salhi, een gedreven veilingorganisator en inspecteur, zegt dat hij zich blijft verwonderen over de schatten die hij tegenkomt.

“Het is moeilijk om hier aan te wennen,” zegt Salhi, die een licht baardje en een sjaal draagt. “Dit was de eerste keer dat we dit van dichtbij zagen. We konden ons dit soort dingen niet eens voorstellen. Alle Tunesiërs en andere bezoekers van deze tentoonstelling zijn verrast.”

Naast rijke Tunesiërs komen er ook klanten uit de rest van de wereld, zoals uit olielanden in de Golf en uit Libië. De auto’s en sieraden worden verkocht op een stille veiling terwijl andere dingen een vaste prijs hebben en contant kunnen worden afgerekend. Wat niet wordt verkocht tijdens de veiling zal later op andere manieren worden verkocht. Salhi zegt dat er een lijst is van mensen die niks mogen kopen, uit angst voor aanhangers van Ben Ali, die spullen willen kopen om ze terug te geven aan hun ex-president.

Soms laten deze artefacten ook een andere kant zien van Ben Ali. Hij had de reputatie van een  strenge secularist, aangezien hij en zijn regering vrije religieuze expressie flink de kop indrukten, en gesluierde vrouwen of bebaarde mannen lastigvielen. Maar er is in de tentoonstelling wel een Koran te vinden in een zilveren omhulsel, net als een wandtapijt met de 99 eigenschappen waarmee moslims naar God verwijzen. Er zijn ook grote zwarte kleden te vinden, voorzien van gouden, Arabische kalligrafie. Op eentje staat een bekend Koranvers, vaak geciteerd als beschermingsgebed. Aan de bovenkant van de ander staat ‘Allah’ geschreven, en op de randen staat herhaaldelijk de zin “En er is geen overwinnaar behalve God”.

Het steriele uiterlijke vertoon doet de voormalige heerser en zijn familie erg abstract lijken. Totdat je in de laatste ruimte terechtkomt. Hier zijn honderden designerstiletto’s, -laarzen, -pumps en -handtassen te vinden. Merken als Chanel, Escada, Jimmy Choo, Valentino, Dolce & Gabbana, Burberry en Louis Vuitton zijn hier in overvloed te vinden. Er zijn rekken vol bontjassen, avondjurken en traditionele Tunesische gewaden. Het vastpakken van een Italiaans pak geeft je een huiveringwekkend gevoel van intimiteit. Stel dat Ben Ali dit heeft gedragen? In tegenstelling tot tweedehands winkels of het Leger des Heils, waar de anonimiteit van de donateurs afstand schept van de geschiedenis van de vorige eigenaar, is de bron van deze kleren duidelijk. Wie zou er iets kopen of dragen dat is gedragen door Ben Ali of zijn familie, jarenlang de plaaggeesten van de Tunesiërs?

In dezelfde kamer staan karren vol persoonlijke spullen en huisraad, zoals stropdassen, beddengoed en verpakt ondergoed. Het heeft iets weg van een rommelmarkt. Planken liggen vol met parfum, cosmetica en anti-ouderdomscrème.

Scherazade Amri, een huismoeder van middelbare leeftijd die de expo bezoekt, is op een bepaalde manier toch niet verbaasd over dit spektakel. Amri zegt dat men lang en breed wist van de shoptripjes van de voormalige president en zijn familie. Ze beschrijft zijn ambtsperiode als eentje waarin er veel geld werd afgenomen van de bevolking om ze arm te houden en een verbod op vrije meningsuiting om ze stil te houden.

 “We wisten hier allemaal van,” zegt ze over de aangeboden artikelen. “Maar het zijn toch wel heel erg dure spullen,” stelt ze vol ongeloof.

Ze zegt dat ze zich heel droevig voelt nu ze de sieraden, auto’s en kleding heeft gezien. Waarom? Na een lange pauze zegt ze “omdat de rest van het land eronder leed.” Ze probeert haar gezicht strak te houden, maar haar ogen zijn rood en betraand.

Amri, gekleed in een lange zwarte jas, zwarte panty en laarzen, praat zachtjes verder over haar deelname in de revolutie. Ze zegt dat de mensen hoopvol zijn maar dat er nog veel moet gebeuren, zoals het stimuleren van de economie, om het land weer op poten te krijgen.

Misschien draagt de herverdeling van Ben Ali’s restanten hier ook aan bij.

“Deze veilig geeft mij ook hoop,” zegt ze. “Als God het wil, zal het naar de mensen gaan die het nodig hebben en naar wat het land nodig heeft.”

Hierna liep ze met haar man naar de kassa om een föhn te kopen voor haar dochter.