Het niveau CO2 in de dampkring heeft 400 ppm bereikt

Voor het eerst in ongeveer drie miljoen jaar is het niveau van koolstofdioxide in de atmosfeer gestegen tot 400 parts per million, oftewel het aantal moleculen per miljoen andere moleculen. Over de hele wereld stond dat getal op de voorpagina en iedereen kent de reden ondertussen wel. Koolstofdioxide is een broeikasgas - hoe meer koolstofdioxide in de atmosfeer, hoe meer warmte er wordt vastgehouden door de atmosfeer, hoe heter de aarde wordt.

De mensheid heeft nu genoeg CO2 aan de dampkring toegevoegd om het leven van alle mensen op aarde te beïnvloeden. En daar is niets van overdreven. Menselijke activiteit zorgt voor een steeds groter deel van de geproduceerde CO2. Energiecentrales, auto's, fabrieken, allemaal dragen ze bij aan de hoeveelheid CO2 in de dampkring. Voordat we al die dingen hadden, lag het niveau op 280 ppm. We hebben dus in feite de centrale verwarming van de planeet zo'n 42% opgeschroefd.

Net als bij centrale verwarming gaat het nog even duren voor de temperatuur de nieuwe niveaus bereikt. Maar meer van dit soort veranderingen zijn al onderweg. Leven op een 400 ppm-planeet gaat heel anders zijn dan op de oude 280 ppm-wereld. Het klimaat is nu fundamenteel anders dan 40, 30 of zelfs 20 jaar geleden.

Toen ik geboren werd, midden jaren 80, lag het niveau van CO2 net op 350 ppm - een hoeveelheid die door klimatologen gezien werd als de grens tussen een stabiel klimaat en een onvoorspelbaar, mogelijk gevaarlijk klimaat. Tussen 1800 en toen, hadden mensen (voornamlijk in de VS en Europa) genoeg energiecentrales en fabrieken gebouwd om 70 ppm aan de dampkring toe te voegen.

In mijn eigen korte leventje hebben we er nog eens 50 ppm bijgepompt. En dat is een enorm verschil - van de 120 ppm die mensen in totaal toevoegden, is bijna de helft in de afgelopen dertig jaar ontstaan. Zie daar de rest van de wereld, die net als de VS en Europa energiecentrales op fossiele brandstoffen bouwen en verder industrialiseren.

Nu ligt het niveau van koolstofdioxide even hoog als in een totaal ander geologisch tijdperk: het Plioceen. Dat tijdperk, zo'n 5.8 tot 2.6 miljoen jaar geleden, was de laatste keer dat er zo veel CO2 rond de planeet hing. De CO2-niveaus lagen toen tussen de 360 en 400 ppm en maakten de wereld een aanzienlijk andere plaats dan degenen waar wij in opgroeiden.

Hier wat karakteristieken van de wereld op 400 ppm in die tijd - die hoogstwaarschijnlijk de komende jaren terug zullen keren:

- De zeespiegel lag gemiddeld tussen de 15 en 25 meter hoger dan nu.

- Temperaturen lagen gemiddeld zo'n 2 tot 3˚C hoger.

- Op de Noordpool lag de temperatuur zelfs 10 - 20˚C hoger.

- Vele soorten dieren en planten leefden een paar honderd kilometer noordelijker dan waar hun nazaten nu leven.

- Enorme stukken land werden moerassen.

Heter, viezer en minder voorspelbaar dan de wereld die je kent - zo gaat onze wereld met 400 ppm zijn. Daar gaan je kinderen in opgroeien. En het is niet alsof we er nu nog iets aan kunnen doen, de meeste schade is al gedaan.

"Een van de grootste fysieke kenmerken van onze wereld - de Noorpool - hebben we kapot gemaakt. Nieuwe data toont aan dat 80% van het ijs dat daar 40 jaar geleden lag is weg. Nu gaan we er achter komen wat er gaat gebeuren nu we richting 450 gaan," zo zegt Bill McKibben, milieudeskundige en schrijver van Eaarth: Leven op een vreemde planeet in een mailtje aan mij.

Het lijkt misschien pessimisme, maar het is puur pragmatsme. McKibben weet dat als onze fabrieken blijven draaien, onze auto's blijven rollen en het steenkool blijft branden in onze energiecentrales, we sneller op 450 zullen zitten dan op 400.

"Helaas schieten we nu voorbij 400 ppm en gaan we binnen een aantal jaar naar 450 ppm als we niets doen aan onze broeikasgassen," vertelde vooraanstaand klimatoloog Michael E. Marin me.

En als er iets ergers is dan 400 ppm dan is dat 450 ppm.

"Als we 450 ppm overschrijden zal de wereld ten opzichte van het pre-industriële tijdperk 4˚C opwarmen," vervolgt Mann. "Dan leven we in een wereld met de meest extreme zomers die we ooit hebben meegemaakt, zoals afgelopen zomer, met recordhittes, droogte, mislukte oogsten, bosbranden en meer superstormen zoals Sandy. Er is geen analoog in de historie die ons kan voorbereiden op hoe het gaat zijn."

Die wereld is slechts decennia's, misschien zelfs jaren van ons verwijderd. Ik zal jullie geen lijst aandoen met alle gevaren van zo'n wereld, maar 400 ppm en alles wat daarna komt kan wel eens heel erg lelijk worden.

De Noordpool is gesmolten. De zeespiegel stijgt. Sinds het midden van de vorige eeuw is de aarde 1˚C opgewarmd. Wetenschappers voorspellen dat het CO2-niveau habitats over de hele wereld gaat verwoesten, net als in het Plioceen. Dit is de wereld met 400 ppm. De enige vraag die nog rest is of we de centrale verwarming nog hoger gaan zetten.

"Gelukkig is er nog tijd om die rampzalige toekomst te vermijden," zegt Mann. "Maar niet veel tijd. De 400 ppm overschrijden heeft daar nu wel een uitroepteken achter gezet."