Naakte lichamen en zinkgaten bij de stervende Dode Zee

De Dode Zee is een afstervend meer. Fotograaf Spencer Tunick wil de wereld bewust maken van dit alsmaar groeiende probleem met een massale naaktshoot in dit water. Deze week onthulde hij zijn fotoserie Dead Sea, waarin vijftien naaktmodellen worden afgebeeld bij de vele zinkgaten die het land rondom de Dode Zee teisteren.

“Ik heb driehonderd aanvragen gekregen voor deelname aan dit kunstwerk, maar ik heb het uiteindelijk klein gehouden door maar vijftien mensen te kiezen,” vertelt hij aan The Creators Project. “We hadden geen toestemming, dus het werd snel en heimelijk gedaan, zodat de autoriteiten ons niet zouden dwarsbomen.” Tunick laat de modellen poseren rond de zinkgaten in surrealistische formaties, en graaft ze onder anderen tot hun middel in het zand. “De modellen liepen nooit het gevaar in een van de zinkgaten vast te komen zitten,” verzekert Tunick me. “Dit is ook niet nagedaan in de foto’s. Ze zijn eerder misplaatst op een soort Margritte-achtige manier, dan dat ze daadwerkelijk gevaar lopen,” legt Tunick uit.

Hetzelfde kan niet voor de Dode Zee zelf gezegd worden. Volgens Geological Survey of Israel ontstaan de zinkgaten doordat Israël en Jordanië grote hoeveelheden water uit de Zee van Tiberias en de Jordaan pompen, waardoor de Dode Zee elk jaar meer dan een meter lager staat. Volgens Clive Lipchin, waterspecialist van een Israëlisch onderzoekscentrum voor het milieu, zijn er sinds begin jaren negentig meer dan tienduizend zinkgaten ontstaan. Andere cijfers gaan echter uit van een aantal dat meer in de buurt van de drieduizend ligt. Volgens Lipchin ontstaan er ongeveer elke dag nieuwe zinkgaten, waardoor het met de dag gevaarlijker wordt voor de nabijgelegen gebouwen en wegen. “De naam is nu wel heel toepasselijk,” zegt Lipchin. “De Dode Zee is echt dood aan het gaan.”

Tunick probeert dat afsterven in beeld te brengen nu het nog kan. Al in 2011 verwierf hij bekendheid met een fotoserie over de Dode Zee, genomen op Mineral Beach, een gebied dat nu niet meer bestaat door het leeglopen van de Dode Zee. Op een van de foto’s van Dead Sea is te zien hoe 1.200 naakte lichamen op het erg geconcentreerde zoute water van het meer wegdrijven. De duistere beelden zorgden voor ontzag onder de fans van Tunick, maar ook voor ophef bij lokale conservatieve politici. “Wat noemden ze mij ook al weer?” vraagt hij aan iemand tijdens ons interview. “Een gruwel?”

Israëlische wetgevers hebben zelfs ooit een wetvoorstel naar hem vernoemd, waarmee ze openbare naaktheid voor commerciële of artistieke doeleinden wilden verbieden. Deze Spencer Tunick-wet is er nooit gekomen, maar sindsdien blijft de fotograaf een doorn in het oog van Israëlische wetgevers. Tunick zelf gebruikt zijn mediabekendheid handig om cruciale ecologische kwesties in het gebied onder de aandacht te brengen.

“Mijn passie voor de Dode Zee gaat terug naar mijn jeugd,” vertelt Tunick. Hij bezocht toen vaak zijn grootouders die aan het einde van de jaren zestig naar het gebied verhuisden. "Het is dezelfde soort voorliefde die iemand misschien heeft voor de wilde natuur in zijn omgeving. Als ergens bijvoorbeeld de lokale bossen verdwijnen, dan zouden inwoners ook samenkomen om daar iets aan te doen.”

Het doel van Tunick is om de discussie op te voeren, zodat de Israëlische regering gedwongen is actie te ondernemen. Lipchin legt uit dat dit betekent dat een triljoen kubieke meter aan water (de helft van Israëls jaarlijkse verbruik) uit de Middellandse Zee naar de Dode Zee moet. Lipchin ziet een ondergrondse tunnel voor zich, een beetje zoals de treintunnel tussen Parijs en Londen. Dit plan kan ook elektriciteit opwekken voor een ontziltingsinstallatie, waardoor Israël en Jordanië meer zoet water krijgen.

Ook al heeft Lipchin vijftien jaar voor het behoud van De Dode Zee gepleit, geeft hij toe dat het plan ook zwakke plekken heeft. Hij weet bijvoorbeeld niet wat het gevolg is van het mengen van de twee wateren. Wel is hij ervan overtuigd dat er snel iets moet gebeuren. “Ingenieurs weten hoe dit moet. In andere delen van de wereld is het al gedaan,” vertelt hij. Lipchin gelooft dat de afspraak tussen Israël en Jordanië om een pijplijn te bouwen tussen de Rode Zee en de Dode Zee niet snel genoeg gaat. “Er gebeurt niks,” zegt hij. “Elk jaar is er weer een meter water verloren gegaan en komen er meer zinkgaten bij.”

Bekijk meer werk van Spencer Tunick op zijn website.