Deze gast tatoeëert teksten op mensen die ze zelf niet mogen kiezen

Je wordt wakker op een vreemde bank na een huisfeestje, en fietst zonder te douchen zo snel mogelijk naar huis om in je eigen nest neer te ploffen. Eenmaal thuis kom je erachter dat iemand de vorige nacht een harige pik op je voorhoofd heeft getekend. Dat klinkt klote, maar vergeleken met het werk van Monty Richthoven is het zo spannend nog niet. Onder de naam Maison Hefner tatoeëert de 23-jarige kunstenaar uit München zijn klanten met teksten die ze niet zelf mogen kiezen. Hij begon het ‘My Words Your Body’-project in 2017 met voormalige soldaten in Israël, en reisde daarna de wereld over, om vervolgens neer te strijken in Londen waar hij zijn opleiding aan het Central St. Martins College of Arts afmaakt.

Monty begon anderhalf jaar voor het begin van dit project met tatoeëren, en vindt het leuke eraan dat dit werk niet in een galerie gehangen kan worden. De vraag of wat hij doet kunst is, houdt hem niet bezig: “Ik besteed er gewoon graag tijd aan”.

VICE: Hoe gaat het precies in z’n werk? Mensen tatoeëren zonder dat ze weten wat er gaat gebeuren?
Monty Richthofen: Het begint allemaal met een gesprek. Ik stel mijn klanten vier vragen: Waarom wil je dit? Wat versta je onder vertrouwen? Waarom vertrouw je mij, en wat zou je doen als je ontevreden bent over je tattoo? Op basis van die antwoorden bedenk ik iets, hoewel het gesprek vaak een bepaalde richting op dwaalt. Sommige mensen beginnen over hun liefdesleven, anderen over hun carrière, of de dood. Vanuit mijn eigen ervaringen met die onderwerpen probeer ik in te schatten wat voor vlees ik in de kuip heb.

Hoe lang duren die gesprekken meestal?
Dat varieert van een half uur tot anderhalf uur. Sommige mensen zijn erg open, bij anderen moet ik de informatie echt lospeuteren.

Hoe weet je wat je bij iemand gaat doen?
Ik heb vijf notitieboekjes die vol staan met zo’n vijfduizend spreuken. Het hangt af van hoeveel mensen me vertellen, maar soms blader ik daar doorheen tot ik een ingeving krijg. Soms kijk ik niet eens in die notitieboekjes, maar heb ik bepaalde woorden in mijn hoofd die relevant zijn voor de betreffende persoon. Tijdens het daadwerkelijke tatoeëren kunnen mensen nooit zien wat ik aan het doen ben.

Is iedereen altijd nuchter?
Ja. Ik zou nooit iemand tatoeëren die niet honderd procent bij zinnen is. Diegene moet weten wat er gebeurt. Ook mogen mensen niet op hun telefoon zitten en hun vrienden snapchatten over dat ze getatoeëerd worden of zo. Je moet er echt bij zijn met je kop, in het hier en nu, en bezig zijn met wat er gebeurt.

Waarom zet je eigenlijk niet gewoon tattoos die mensen zelf willen?
Het verveelde me dat het tattoo-proces altijd hetzelfde was: mensen komen naar je toe met een idee of kiezen iets uit mijn boek. Vervolgens zet je de tatoeage, zeg je diegene gedag en dat allemaal zonder een idee te hebben van wie ik voor me had, en vice versa. Ik was er klaar mee dat mensen met wie ik niet op dezelfde golflengte zat rondliepen met mijn persoonlijke werk. Tegelijkertijd wil ik dat iemand iets laat zetten dat een bepaalde fase in zijn of haar leven markeert. Je vraagt je misschien af of ik ook weleens pikken op iemand zet, of iets dergelijks. Maar dat zou ik nooit doen, bij iemand die me z’n tijd gunt en allerlei zeer intieme dingen met me deelt. Daar ik heb bovendien m’n vrienden al voor, haha.

Doe je het gratis?
Nee, mensen betalen me altijd iets.

Hoe voelt het om voor iemand te beslissen wat diegene de rest van z’n leven onder zijn of haar huid draagt?
Kijk, natuurlijk geeft het me een bepaald soort macht, maar óók verantwoordelijkheid. In onze maatschappij gebruiken mensen hun macht vaak vooral in hun eigen voordeel. Vooral in de creatieve industrie. Je hebt met #MeToo kunnen zien hoe mensen hun macht misbruiken. Juist daarom vroeg ik me af wat het zou betekenen om je lichaam aan iemand te geven die je dus maar blind moet vertrouwen. Ik heb er hoe dan ook niks aan om die macht te misbruiken. Het geeft me veel meer voldoening om bij te dragen aan iets positiefs in iemands leven. In een tijd waarin meer en meer verkrachtings- en aanrandingszaken aan het licht komen, is het juist belangrijk om te laten zien dat je je medemens moet kunnen vertrouwen.

Laat je de mensen van tevoren een contract ondertekenen, zodat ze je achteraf niks kunnen maken?
Nee, nooit. Waarschijnlijk is dat naïef van me en misschien gaat het een keer mis. Maar iemand vertrouwt mij, dus dan moet ik diegene ook vertrouwen.

Waarom nemen mensen dit risico?
Veel mensen willen zichzelf dwingen uit hun comfortzone te stappen, of voelen de behoefte om al hun vertrouwen bij een buitenstaander te leggen. Het tatoeëren en de conversaties hebben voor sommigen ook echt iets therapeutisch. Het helpt ze met het verwerken van dingen. Andere mensen doen het puur voor de kick. Die hebben meestal al flink wat tattoos en zoeken naar een nieuw soort ervaring.

Is een kick een goede reden om een tattoo te laten zetten?
Ik maak mensen altijd heel duidelijk dat het echt iets permanents is. Maar met ‘kick’ bedoel ik met name het volledig vertrouwen van iemand. Dat is waar het project over gaat. Het is een beetje zoals bungeejumpen: je springt in het ravijn en moet maar hopen dat je elastiek het houdt. Of dat je tatoeage mooi wordt, in dit geval dus.

Wat zet je bij iemand die je niet mag?
Als ik iemand niet mag stop ik na het gesprek. Dan vertel ik die persoon dat-ie er niet klaar voor is. Ik merk het snel als iemand onzeker is, of alleen naar me toe komt vanwege de hype. Voor mij is deze performance geen hype, ook al krijg ik veel verzoeken. Het heeft even geduurd, maar ik heb geleerd om “nee” zeggen.

Hoeveel aanvragen krijg je?
Ik heb meer van honderd aanvragen van over de hele wereld in mijn inbox. Ik probeer die allemaal te verwerken, maar ik ben ook geen machine. Deze perfomance en de gesprekken kost tijd. Wanneer mensen boos worden omdat ik maar drie mensen in drie dagen tatoeëer, zeg ik dat ik gewoon niet naar zoveel levensverhalen achter elkaar kan luisteren. Dat kost energie. Als het op moeilijke onderwerpen zoals zelfmoord aankomt, moet ik in de goede conditie zijn.

Heb je al weleens een fout gemaakt?
Er kwam een keer een ex-soldaat naar me toe die niet wist hoe hij verder moest met zijn leven. Ik heb de tekst "however long it takes" bij hem gezet. Ik was afgeleid, keek niet meer naar het sjabloon op zijn huid en heb bij één woord een lijn teveel gezet. Hij heeft dat toen geaccepteerd, omdat de zin duidelijk voor ons allebei gold: noch hij noch ik waren al aan de finish, we waren allebei nog onderweg. Zo'n fout is mij tot nu toe twee keer overkomen. Omdat ik afgeleid was, niet genoeg had geslapen, of geen zin had. Sindsdien heb ik deze factoren geëlimineerd, en daarna is het me niet meer gebeurd.

Waarom gebruik je dit minimalistische lettertype?
Ik werk veel met schrift en mijn eigen esthetische ideeën veranderen na verloop van tijd. Toch denk ik dat deze handschriftstijl tijdloos is.

Wat doe je als iemand zijn of haar tatoeage niet leuk vindt?
Dat is nog niet voorgekomen.

Welke tatoeage was bijzonder goed gelukt?
Een van mijn favoriete tatoeages is "I am not who they promised you I was". De persoon bij wie ik ‘m zette had een geslachtsveranderende operatie van vrouw naar man ondergaan. De zin was zeer relevant voor de persoon omdat het niet degene was die bij de geboorte aan de ouders was aangeboden. Natuurlijk, na de geboorte zeiden de artsen: "Het is een meisje!" Maar dat was niet zo. Op de foto zie je nog steeds de littekens van de operatie, waaronder ik de tatoeage heb aangebracht. Ik vind dit werk vooral leuk omdat de inhoud en positie elkaar aanvullen.

Wat voor gesprek ging vooraf aan de tattoo met de tekst "Just Another Hipster Tattoo"?
(Lacht) Die komt niet uit de serie, maar is een sticker die voortkwam uit een samenwerking met de ontwerpstudio Sucuk und Bratwurst. Het grappige is dat mensen op internet niet meteen zien dat het een sticker is. Ik speel graag met de illusie dat alles wat je op internet ziet echt is.

Komen alleen jonge stadsbewoners naar je toe, of ook vijftigjarige vrachtwagenchauffeurs?
Echt iedereen: beroemde mensen, rechtenstudenten, tokkies, moeders. Van veel mensen die deelnemen aan de performance zou je niet verwachten dat ze zo open zijn, als je ze op straat zou tegenkomen. Het gaat niet om het volgen van een hype, maar om de betekenis. Ik doe dit niet om Instagram-hypekids te tatoeëren, maar ook mensen zoals ik (lacht).

Wat vinden traditionele tattoo-ar tiesten over je werk?
Die erkennen mijn werk niet echt. Ze zien het niet echt als tattoos, maar dat is oké. Ik zou mezelf ook geen tatoeëerder noemen. De tattoonaald is een hulpmiddel dat ik gebruik, zoals de spuitbus of een pen. Mijn taak is om te laten zien dat tatoeëren niet alleen een dienst is. Het ritueel dat er ooit bijhoorde ontbreekt tegenwoordig vaak helemaal. Maar zoals het nu gaat, zal de performance niet veel langer doorgaan, omdat je je moet blijven ontwikkelen. Ik kan me voorstellen dat ik niet alleen met de mensen praat, maar een hele dag met ze doorbreng voordat ik ze tatoeëer.

Lees ook: Het tattoocollectief dat z'n slachtoffers helemaal onderkalkt.