Zo ziet de kunst van gevangenen eruit

Zelfs als je met Orange is the New Black in slaap valt, is de kans vrij klein dat je daadwerkelijk in contact ben gekomen met het dagelijks leven in de gevangenis. Ook vluchtige zoektochten op het internet naar afbeeldingen van het authentieke gevangenisleven leveren je slechts de karikaturen van de stockfotografie op. De kans is kortom nihil dat je stuit op snapshots die wél waarheidsgetrouw zijn. Pete Brook, oprichter van de Prison Photography-blog, zou zeggen dat de kloof tussen de maatschappij en het leven in de gevangenis enorm is. Om te zorgen dat dit gat in een zekere mate wordt verkleind, onderzoekt de freelance schrijver en curator wat hij zelf “de cultuur van beklemming” noemt, die hij nu presenteert in de vorm van de tentoonstelling Prison Obscura in het Sheila Johnson Design Center in New York.

Brook lijkt altijd naar het verborgene te zoeken. In de tentoonstelling zijn werken van negen kunstenaars te zien, die ieder hun individuele artistieke ideeën omvatten. Toch hebben ze een gemene deler: de foto’s geven allen blijk van een kritische blik op gevangenissen en proberen gevangenen menselijk te maken. De verschillende projecten variëren van Robert Gumpert, die verbluffende hoge resolutiefoto’s van gedetineerden schoot in zijn serie Take a Picture, Tell a Story - een serie experimenten waarbij gevangenen elkaar fotografeerden tijdens een workshop van Steve Davis.

The Creators Project sprak met Pete Brook over Prison Obscura en de toekomst van zijn Prison Photography-blog.

Proliferation, 2010 door Paul Rucker

The Creators Project: Was er een specifiek moment waarop je geïnteresseerd raakte in gevangenisfotografie?

Pete Brook: Ik was gefascineerd door het San Quentin Prison Museum tijdens mijn Master in Museumstudies. Om een goed oordeel over het narratief van het museum te vellen, moest ik veel lezen over de politiek rond gevangenissen in Californië. Dit was in 2004, toen de situatie zorgelijk was. Ik viel steil achterover toen ik erachter kwam hoe diep de problemen daadwerkelijk waren. Sinds mijn geboorte is de populatie in gevangenissen in de Verenigde Staten vervijfvoudigd.

Vier jaar later, in 2008, ben ik met Prison Photography begonnen. In eerste instantie was het slechts een bescheiden succes in de foto-blogosphere. Ik was al vanaf 2006 interessante projecten aan het bookmarken, maar ik had niet echt een vastomlijnd plan. Ik wist wel dat de meeste projecten die ik goed vond, na hun eerste publicatie geen verdere exposure kregen, en ze waren ook nooit op een plek samengebracht. Dit idee maakte me heel enthousiast. En als het mensen op de gevangenisproblematiek zou wijzen, was dat simpelweg een bonus.

Ik praat over fotografie, terwijl ik het eigenlijk over gevangenissen heb. En als ik het over gevangenissen heb, praat ik eigenlijk over de maatschappij. Gevangenissen zijn symptomen van een falende maatschappij – het falen in het opzetten van goede scholen en het creëren van arbeidskansen, het falen om groeiende financiële ongelijkheid tegen te gaan en het falen om verslavingen goed te behandelen. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Belastingbetalers draaien op voor de kosten van gevangenissen, dus zouden ze eigenlijk transparantie moeten eisen, moeten willen weten wat er allemaal achter die muren gebeurd. Soms kan fotografie dat laten zien.

Had je een duidelijk doel voor ogen met Prison Obscura?

Ik wild dat iedereen eens ophoudt met denken dat gevangenissen op wat voor manier dan ook radicaal zijn. Één op de honderd volwassenen zit achter de tralies. Gevangenissen zijn jammer genoeg het centrum van de Amerikaanse identiteit. We moeten erkennen dat gedetineerden op geen enkele manier anders zijn dan jij en ik. Vaak heeft fotografie er juist voor gezorgd dat gevangenen werden neergezet als ‘de ander’. Ik wil met Prison Obscura ervoor zorgen dat het publiek zich afvraagt wat de functie van fotografie hierin kan zijn. Ik wil artistieke projecten laten zien die respectvol zijn ten opzichte van gevangenen.

Ik hoop ook dat mensen kennis opdoen door Prison Obscura en dat dit project het publiek een handvat bieden om deze thema’s met vrienden aan de eettafel te bespreken, want daar begint het allemaal. Dan hoop ik uiteindelijk dat gevolgen heeft bij de stembus. Dit is mijn kleine bijdrage aan een groeiende verschuiving waarin het gelukkig steeds gengbaarder wordt om over het strafbeleid in dit land te praten.

Wat is in jouw ogen het grootste probleem van gevangenissen in de Verenigde Staten?

Joh, er zijn er zoveel. Laten we eerst beginnen om te stoppen met het doden van mensen. Het is dom en alleen maar symbolisch. Terwijl de afschaffing van de doodstraf slechts een paar duizend mensen enorm zou helpen, dat is niets op een totaal van 2,3 miljoen gevangenen. En laten we jongeren niet meer hetzelfde als volwassenen behandelen of vrouwen opsluiten terwijl ze zwanger zijn. Laten we compassie tonen aan oude mannen en vrouwen die in verzorgingstehuizen horen te zitten en niet in gevangenissen. Laten we drugsverslaving zien als een probleem van de volksgezondheid en niet als een criminaliteitskwestie. Laten we de honderdduizenden mensen vrijlaten die opgesloten zitten vanwege niet-gewelddadige misdrijven en die slechts een minimale verplichte straf moeten uitzitten. Californië heeft onlangs de legale definitie van niet-criminele misdrijven verlaagd van zware misdaad naar wangedrag. Andere staten kunnen dat ook doen.

Maar bovenal, laten we onszelf niet voorliegen door te denken dat gevangenissen doen wat ze zeggen dat ze doen; gevangenissen maken onze maatschappij niet veiliger. Meestal zorgen gevangenissen er niet voor dat gedetineerden tot inkeer komen. Dit bedoel ik niet als kritiek op de gedetineerden zelf, door te claimen dat ze te weinig aan zichzelf werken, maar louter dat de gevangenis een grote opslagplaats is. We weten dat 90 procent van de gevangenen vrijkomt, maar toch stellen we ze jarenlang bloot aan totale verveling, sporadisch geweld, bekrompen rivaliteit en geforceerde volgzaamheid door ze op te sluiten.

Hoe ziet de toekomst van Prison Photography eruit?

Ik had nooit een echt plan en dat blijkt nog steeds zo te zijn. Ik zit ook niet verlegen om onderwerpen waar ik me op kan focussen. De website heeft nog nooit mijn rekeningen betaald en dat zal het ook nooit gaan doen. Prison Photography heb ik altijd tussen betaalde klussen door gedaan, en zo hoort het ook te zijn. Het is een project dat me eerlijk en geestelijk gezond houdt. Het heeft ervoor gezorgd dat ik kan reizen, mijn ideeën kan delen en tentoonstellingen kan organiseren. Ik ben een geluksvogel.

Momenteel ben ik met een project bezig waarbij ik de taal die door gedetineerden wordt gebruikt wil samenbrengen. Zo kan ik ze instructies geven en te motiveren. Er zijn slogans en statements die in de publieke ruimtes van gevangenissen te zien zijn, voornamelijk geschilderd, en die op zijn best ongerijmd zijn, maar vaak heel bizar. Zulk breed en onconventioneel taalgebruik strookt vaak met het karakter van de ruimte. En omdat ik door de jaren heen verschillende invalshoeken voor gevangenissen heb samengebracht, wil ik ook het vocabulaire van gevangenissen samenbrengen. Dit doe ik in samenwerking met ERNEST, een kunstcollectief uit San Francisco.

Ik heb regelmatig een grote drang om te bloggen, dus Prison Photography zal door blijven gaan, voor altijd.

Prison Obscura wordt tentoongesteld in het Sheila Johnson Design Center tot 17 April. Blijf hier de hoogte van Brooks Prison Photography.