Militaire wapenbeurs SOFEX was geen schot in de roos

“Best vreemd eigenlijk. Iedereen is hier vreselijk beleefd, maar uiteindelijk kopen we hier wapens waarmee we elkaar afslachten. Ik wil niet heel links klinken ofzo, maar hier is niets moois aan. Deze spullen maken mensen kapot.” Vreemd genoeg was voorgaande zin geen quote van een vredelievende hippie, maar door een boomlange sergeant die er net twee jaar dienst in Afghanistan op had zitten. We waren allebei bij de 2010 Special Force Exhibition (SOFEX), een wapenbeurs in Jordanië. Hij zei het toen we naar de zee aan stands keken waar wapenhandelaren raketten, machinegeweren, tanks en bommen als nieuwe BMW's aan de man brachten. Frappanter nog dan de zaal vol moordmachines is het feit dat de VS de grootste sponsor van SOFEX is.

Bij mijn aankomst op SOFEX dacht ik terug aan de tijd toen ik nog een punkertje was en het tof was om “het militair-industrieel complex neemt de wereld over” te roepen. Op dat moment wist ik niet wat 'het militair-industrieel complex' betekende, maar deze beurs verschafte me algauw een bijzonder letterlijke definitie.

SOFEX vindt om het jaar plaats in Amman en is een verzinsel van de koning van Jordanië, Abdullah II. Die Abdullah II heeft een duidelijke voorliefde voor speciale eenheden en artillerievertoningen. Gedurende een hele week bezoeken meer dan 12.000 genodigden de dertig tenten in de woestijn, bemand door zo’n 300 verkopers. Grote Amerikaanse bedrijven als Northrop Grumman, Boeing en General Dynamics verkochten wapens aan iedereen die het zich kon veroorloven.

Ik ben naar honderden deprimerende beurzen geweest, en SOFEX was van hetzelfde saaie kaliber, ware het niet dat de koopwaar gemaakt is om dingen te vernietigen en mensen koud te maken. Ik zag hoe vertegenwoordigers van zo'n beetje alle denkbare landen miljoenen uitgaven aan zwaar geschut, en vroeg me af hoeveel van die transacties gefinancierd werden met geld uit ontwikkelings-samenwerkingsprogramma’s. Ik hoorde hooggeplaatste soldaten dingen zeggen als: “Als ik met pensioen ga, zit ik aan de andere kant van deze tafel – ha ha ha ha.” Wat ze daarmee bedoelden is dat het niet ongebruikelijk is dat generaals met een ambtenarenloon van 100.000 dollar aan het einde van hun carrière voor miljarden aan munitie gaan kopen van bedrijven, zodat die op hun beurt de gepensioneerde generaals aannemen als ‘consultants’ met miljoenensalarissen. Het is overduidelijke corruptie.

Elke SOFEX begint met een zogenaamde 'show of force', geregeld door koning Abdullah. Deze keer bestond de show uit militaire elite-trainingen, gefocust op anti-piraterij. Ik keek toe terwijl nepstrijders uit de lucht vielen, paarse rook uit hun achterwerk spuitend, terwijl ze een 'boot' gemaakt van containers binnenvielen. In de woestijn. “Wat de fuck gebeurt hier?” was het enige wat ik dacht. Niemand om me heen scheen nog grip op de werkelijkheid te hebben. Het begin van de conferentie leek elke dag nog het meest op een galerie-opening met gratis drank, maar in plaats van drie rijen hipsters aan de bar, hunkerend naar gratis wodka, stonden hier generaals te dringen om hun bestellingen voor trucks met raketlanceerders op te geven.

Generaals van ieder lullig legertje op aard waren present, allen piekfijn in de kleren gestoken. De Afrikaanse opperbevelhebbers waren het stijlvolst, met hun met gouden draden doorvlochten lichtpaarse outfits en gigantische hoeden. Het engst waren de mannen afkomstig uit ex-Soviet republieken. Ze leken verdacht veel op de koelbloedige killers en maffiosi waar James Bond en Rambo het vroeger mee aan de stok kregen. Toch waren de bizarre wapens die ze aanboden maar al te echt. Een koopman die luchtdoelraketten aanprees zei: “Deze raketten zijn ontzettend belangrijk geweest. Niet alleen voor Amerikaanse troepen, maar ook voor andere.” Hieruit leidde ik af dat zowel Amerikaanse soldaten als hun vijanden gebruik maken van dezelfde wapens om elkaar van de kaart te vegen - dubbele winst dus voor de bedrijven die dit materiaal verkopen.

Het werd me al snel duidelijk dat SOFEX een slap excuus is om Amerikaanse wapens te verkopen aan elk leger met geld. Amerikaanse wapenleveranciers mogen hun waar volgens de wet niet aanbieden aan schurkenregimes, maar door een maas in diezelfde wet is het geen probleem wanneer 'landen die bevriend zijn met Jordanië' de strijdmiddelen aanschaffen.

Ik sprak een ex-marinier en Irak-veteraan die me een aantal aangeboden wapens toonde die tijdens de oorlog in Irak en Afghanistan tegen hem en zijn kameraden werden gebruikt (het Chinese bedrijf Norinco bleek de ergste zondaar, hun raketten worden veelvuldig gebruikt door Iraakse opstandelingen). Het was behoorlijk schokkend om te zien dat zogenaamde grond-luchtraketten, waarmee vliegtuigen uit de lucht worden geknald, door bijna ieder land gekocht kunnen worden. En ook al is het voor sommige landen illegaal om kant en klare moordmachines te kopen; via een omweg komen ze er toch wel aan. Ze kopen gewoon de wagen bij het ene bedrijf en de wapens bij een ander, en voegen de onderdelen vervolgens samen als een soort gewelddadig Lego-bouwwerk. Noord-Korea en Libië, niet bepaald de vriendelijkste plekken op aarde, hebben deze Frankensteinpraktijken al aardig onder de knie.

Het was ontegenzeggelijk leuk om een bazooka af te vuren op oude tanks, te zien hoe een mitrailleur een huis doorklieft alsof het een pakje boter is en om ’s nachts raketten de lucht in te schieten. Maar toen ik me omdraaide keek ik recht in de stalen ogen van een oorlogsveteraan die me uit mijn dromen hielp: “Alles wat hier staat heeft maar één doel, en dat is mensen de dood in jagen.”

Oh ja, dat is waar ook.

Hou VICE in de gaten voor de video over SOFEX!

FOTO’S: JOSEPH PATEL EN MATT RUSKIN