Miauw Miauw Miauw

Kattencafés zijn, zoals de naam al doet vermoeden, cafés waar kattenliefhebbers van hun veel te dure latte macchiato’s kunnen nippen in het gezelschap van een menigte schattige, donzige katjes. De afgelopen vijf jaar zijn er in Japan 79 van dit soort cafés uit de grond geschoten. Het vreemde aan de cafékatten is dat het geen dure kattenrassen met stamboom zijn, maar doodgewone bastaardkatten.

Er valt niet omheen te draaien dat er de afgelopen jaren een explosie aan fotoboeken en dvd’s met simpele huiskatten in de hoofdrol zijn verschenen. Als mensen zo gefascineerd zijn door deze alledaagse bastaardkatten, waarom plukken ze dan niet één van de vele Japanse zwerfkatten van de straat? Ik zal je vertellen waarom: omdat Japanse huisbazen klootzakken zijn.

De 38-jarige Norimasa Hanada, eigenaresse van het eerste kattencafé in Tokio, Neko No Mise (de Kattenwinkel), legt het probleem uit: “In het grootste gedeelte van de Japanse huurappartementen zijn huisdieren verboden. In de particuliere appartementen voor gezinnen worden huisdieren wel toegestaan. Dit betekent dat huisdieren uitgesloten zijn voor alleenstaande werkende Japanners in de leeftijd 20 tot 30. Desondanks zijn zij wel op zoek naar liefde en troost van een huisdier, om aan hun stressvolle leven te ontsnappen.”

Dit verklaart waarom de meeste bezoekers van kattencafés relatief jong zijn. In de vier uur die ik onlangs in Neko No Mise doorbracht, wipten er meer dan dertig gasten het café in en uit. Op één vrouw van rond de 50 na, waren alle bezoekers rond de 20, 30 (de meeste van hen waren vrouwen, met uitzondering van drie mannen). Iets wat bijdraagt aan de populariteit van deze kattencafés is de chronische verlegenheid van de Japanse bevolking. Deze verlegenheid is bij velen zo sterk, dat een gesprekje met een vreemde over het weer al een moeilijke opgave is. Hierdoor is de nonverbale, intuïtieve vorm van communicatie met katten een grote uitkomst voor deze nerveuze, antisociale stedelingen.

Bij Neko No Mise staan een paar banken, stoelen en tafels verspreid door het café en samen met de loungemuziek draagt dit allemaal bij aan een relaxte, vrouwelijke sfeer. Aan een van de muren hangt een boekenplank met daarop honderden mangaboeken. Neko No Mise heeft veertien huiskatten, maar omdat het winter is zitten de meeste ineengedoken onder de kotatsu (een traditioneel Japanse tafel, met een elektrische verwarming aan de onderkant). Aangezien deze katten duidelijk de koningen van het café zijn (en dat weten ze), lijken ze nog arroganter dan dat ik van katten gewend ben. Sommige katten gedroegen zich schichtig en sprongen in het rond als er iemand binnenkwam of vertrok. Ik kreeg de indruk dat bevriend raken met zo’n kat toch moeilijker is dan gedacht. En dat zou je niet verwachten van een onderneming die geld verdient aan de belofte van kattenliefde.

Er zijn een paar verschillende bezoekers van kattencafés te onderscheiden. De nieuwkomers werden zo van hun sokken geblazen door de bizarre atmosfeer in het café dat ze eigenlijk de hele tijd in verbazing voor zich uit zaten te staren. Het leek erop dat de meeste van hen nooit een kat hadden geaaid. Ze leken zich geen raad te weten met het onvoorspelbare gedag van de katten. In het uur dat ze in het café doorbrachten leek hun fantasie over katten die nonstop liefde op je afvuren in rook op te gaan. De meesten van hen kregen het enkel voor elkaar een passerende kat vluchtig aan te raken. Veel van de klanten leken zachtmoedige, verlegen types, die duidelijk een knuffel nodig hadden. Aangezien dit niet de types waren die het lef hadden om op een kat af te stappen, trokken zij zich terug, dronken ze koffie en lazen ze een boek. Geduldig zaten ze te wachten op toenadering van een kat. Het brak mijn hart.

De bezoekers die in groepjes kwamen waren over het algemeen vrolijk en kletsten met elkaar. Ze gebruikten het café om bij te praten met vrienden en het gezelschap van de katten was een prettige bijkomstigheid. Het lukte hen zelfs om met de katten te spelen. De stelletjes die ik zag hadden een relatie of ze zaten nog in de vriendschapsfase en gebruikten de aanwezigheid van de katten om de ongemakkelijke kloof tussen hen te dichten.

Terwijl ik van mijn koffie nipte in een ruimte vol katten en kattengroupies werd ik overvallen door het rustgevende effect van het kattencafé. Voor ik er erg in had, zat ik zonder enige reden te glimlachen en vielen mijn ogen dicht. De anderen zullen het verdovende effect van de katten ook hebben gemerkt. Zo nu en dan viel de ruimte stil, terwijl iedereen naar de katten staarde.

De meeste gasten blijven ongeveer een uur, maar blijkbaar zijn er ook fanatiekelingen die meer dan zes uur in het kattencafé kunnen doorbrengen. Norimasa vertelde: “Gemiddeld blijven de mensen anderhalf uur, maar er zijn vaste gasten die zich een dag ziek melden op hun werk en een hele dag blijven. Ze zeggen dat ze bijna ten onder gaan aan de druk op hun werk en een time-out nodig hebben. Sommigen zijn vijf keer per week in het café te vinden, terwijl anderen mentaal zo uitgeput zijn dat ze ziekteverlof hebben genomen. Die mensen komen elke dag. Op zoek naar verlichting en genezing."

De meeste kattencafés brengen kosten in rekening aan de hand van de daar doorgebrachte tijd. Bij Neko No Mise wordt er elke tien minuten $1.50 in rekening gebracht (dat is €7,-, per uur), of je kunt kiezen voor een speciale 3-uurs aanbieding voor €16. Het lijkt erop dat de kattencafés veel te hoge tarieven hanteren. Maar het onderhouden van een schone, idyllische kattenomgeving is geen goedkope onderneming. Deze hoge tarieven zijn de enige manier voor kattencafés om te overleven. Op deze manier worden de gierige kattenliefhebbers, die uren in het café verblijven terwijl ze maar één consumptie nuttigen, buiten de deur gehouden. Het trieste hiervan is dat de vaste gasten, die zes uur in het café verblijven, aan het eind een rekening van meer dan €32,- krijgen voorgeschoteld. En dit alles alleen om wat vacht te kunnen aaien.

In Japan gaat het verhaal de rondte dat katten aan populariteit winnen zodra het land in recessie verkeert.  En het klopt dat de handel in katten en kattenproducten de afgelopen jaren extreem hard is gegroeid. Er is iets aan die puntige oortjes en kleine klauwtjes dat een rustgevend effect op de mensen heeft.

Links: Emiko, 22, werkzaam in de mode
Rechts: Yoko, 23, huisvrouw

Vice: Kom je hier vaker?

Emiko: Dit is mijn eerste keer.

Yoko: Dit is mijn tweede keer, de eerste keer was zes maanden geleden.

Waarom besloot je vandaag langs te komen?

Yoko: Ik hou van katten, maar kan er zelf niet eentje in huis nemen. Daarom kom ik hierheen.

Hoe kwam je achter het bestaan van dit café?

Emiko: Je kunt het café zien vanaf het perron van het metrostation, hier vlakbij.

Wat doe je allemaal in het café?

Yoko: Ik zit gewoon heel de tijd naar de katten te staren. Naar katten kijken maakt me relaxed. Nog beter is het als ze toevallig langs me lopen.

Kayoko, 32, Lerares op een peuterspeelzaal

Vice: Ben jij een vaste gast hier?

Kayoko: De eerste keer dat ik hier kwam was drie weken geleden, sindsdien ben ik totaal verslaafd. Ik kom hier nu elke week.

Je klinkt als een toegewijde fan, hoe heb je deze plek ontdekt?

Kayoko: Ik reis vaak met de Yokohama-lijn. Op een dag ving ik vanuit de metro een glimp op van het café. Als je op je tenen staat kun je zien dat er mensen met katten spelen. Ik nam een kijkje op hun blog en het zag er leuk uit. Ik besloot een keer langs te gaan, samen met een vriend, en toen ontdekten we dat het een heel gezellige plek is. Nu kom ik alleen. zoals de meeste gasten hier. Praten met onbekenden is een deel van de hele ervaring.

Een van de katten waar je net mee speelde werd uitgescholden door het personeel, wat had hij gedaan?

Kayoko: Ik zag hem wegrennen met een zakje suiker in zijn mond. Ik wist dat ze dat niet mochten doen, dus ik vertelde het aan iemand van het personeel. Toen werd hij dus uitgescholden… Blijkbaar was het al de derde keer vandaag dat hij zoiets deed. De meeste katten proberen melk uit het kannetje te likken die je bij je koffie krijgt. Misschien is dat wel hun manier om te zeggen dat ze met je willen spelen.

Links: Masataka, 32, winkelmedewerker
Rechts: Satoko, 36, winkelmedewerker

Vice: Is dit je eerste bezoek aan een kattencafé?

Satoko: Ja, mijn vriendje had besloten dat we hierheen gingen.

Masataka: Ik ben hier een paar keer eerder geweest.

Wat is je indruk van deze plek?

Satoko: Het is geweldig, er zijn veel meer soorten katten dan ik had verwacht.

Hoe lang zijn jullie van plan hier te blijven?

Satoko: Waarschijnlijk iets van drie uur.

Zijn jullie zelf katteneigenaar?

Masataka: Nee.

Satoko: Er zijn veel zwerfkatten bij mij in de buurt, maar het is moeilijk ze aan te raken. Ze zijn veel te schuw.

Ben jij een kattenmens?

Masataka: Jazeker.

Satoko: Mijn ouders hebben een hond, dus ik ben onpartijdig, ik hou van alle dieren.

Van welk kattengedrag word je gelukkig?

Satoko: Wanneer ze tegen je aan wrijven en over het algemeen vriendelijk zijn.

Masataka: Wanneer ze met me spelen, of nog beter, als ze op mijn schoot zitten.

Botan (vrouwtje) Heeft de vreemde neiging om op de piemel van haar broer te zuigen, deze verward ze met de tepel van haar moeder. Het resultaat hiervan is dat haar broertje de boel onder plast.

Gasten kunnen snacks voor de katten kopen, deze kosten 300 yen (dat is ongeveer €2,70 ).

Nishin (mannetje) krijgt een manicure.

Megumi, 33, kantoormedewerker

Vice: Is dit je eerste keer in een kattencafé?

Megumi: Nee, dit is mijn tweede keer.

Waar woon je?

Megumi: Ik kom uit Hokkaido, dat klinkt akelig ver weg. Maar het stond in de planning dat ik naar Tokio moest, dus besloot ik hier langs te gaan. Ik probeer altijd het café te bezoeken als ik in Tokio ben.

Wow, Hokkaido? Dat is een vliegreis hier vandaan. Zijn er kattencafés in Hokkaido?

Megumi: Ja, er is één kattencafé. Ik ben er weleens geweest.

Denk je dat elk kattencafé een andere vibe heeft?

Megumi: Ja, ik heb verschillende kattencafés in Tokio bezocht. Mijn ervaring is dat de katten in dit café minder schuw zijn dan in andere kattencafé’s. Misschien omdat ze hier minder stress hebben, door de grotere leefruimte.

Heb je zelf katten?

Megumi: Ik heb twee katten gehad, beide zijn overleden. Mijn laatste kat is afgelopen week overleden. Hij was 18 jaar oud.

Dat is spijtig om te horen. Wat vind je specifiek leuk aan dit café?

Megumi: Ik kijk regelmatig op de blog van dit café. De eigenaresse blogt heel veel over de katten. Dit draagt bij aan de aantrekkingskracht van het café.

Hoe lang ben je van plan vandaag te blijven?

Megumi: Waarschijnlijk twee of drie uur. Ik ben verbaasd over de drukte vandaag, dat had ik niet verwacht.

Wat doe je precies in die uren?

Megumi: Voornamelijk naar de katten staren en met ze spelen. Ik vind het fijn als ze op mijn schoot springen. De afgelopen keer zaten er meerdere katten op mijn schoot, maar vandaag heb ik dat geluk niet.

Nakatsuka, 39, kantoormedewerker

Vice: Wat doe je allemaal tijdens je bezoek aan het kattencafé?

Nakatsuka: Ik maak foto’s van katten. Dit zijn eigenlijk de enige foto’s die ik maak. Ik kom dan hierheen en maak een hele hoop kattenfoto’s. Dat is alles.

Dus, je bedoelt dat je die camera alleen gebruikt voor het maken van kattenfoto’s ?

Nakasuka: Ja, ik kocht de camera toen ik de cafés vaker begon te bezoeken. Voor die tijd boeide het me niet wat voor camera ik gebruikte of hoe de foto’s eruit zagen. Maar na een tijdje voelde ik de drang een betere camera aan te schaffen.

Hoe vaak kom je hier?

Nakasuka: Ik kom hier één keer per week.

En waar woon je?

Nakasuka: In Saitama prefecture. Het kost me ongeveer een uur en twintig minuten om hierheen te reizen.

Hoe lang blijf je hier gemiddeld?

Nakasuka:  Ongeveer zes uur denk ik. Soms neem ik zelfs een dag vrij van mijn werk, zodat ik hierheen kan.

Dus inclusief de reistijd ben je ongeveer negen uur kwijt aan je kattencafébezoek! Heb je altijd al van katten gehouden?

Nakasuka: Ja ik heb altijd van dieren gehouden. Vroeger hadden we een huiskat. Maar nu ik op mezelf woon, kan ik me geen kat veroorloven. Daarom kom ik hierheen. Alleen al naar de katten kijken geeft me een gevoel van rust.

Zijn er dingen die de katten doen waarvan je extra gelukkig wordt?

Nakasuka: Ik vind het geweldig dat de katten tijdens het spelen met hun klauwtjes naar mijn knie grijpen.

Pocky (vrouwtje)

Shiratama (vrouwtje). Stil van karakter. Deze vind het leuk geaaid te worden.