Radiohead nekim čudom i dalje uspeva da zvuči sveže sa "A Moon Shaped Pool"

Skoro već dvadeset godina — otkako se paranoična mrzovolja albuma The Bends iz 1995. godine kristalizovala u nesmanjenu tehnofobiju albuma OK Computer iz 1997. godine — Radiohead smo uglavnom doživljavali kao čin dekonstrukcije. Nakon što je iz trećeg pokušaja snimio savršen rok album, bend se 2000. godine vratio sa Kid A, kojem je slavno trebalo skoro pola sata da stigne do bilo čega što liči na prepoznatljivi zvuk električne gitare. Pošto je rok/"inteligentna plesna muzička" magijska svetkovina po imenu Hail to the Thief iz 2003. godine procurela pre dovršenog snimanja, bend je iskoristio to što mu je istekao ugovor na šest albuma sa EMI-jem da u potpunosti zaobiđe velike izdavačke kuće, nenajavljeno objavivši In Rainbows iz 2007. godine u mp3 formatu za koji ste plaćali onoliko koliko ste hteli, dok su fizički primerci bili distribuirani posle Nove godine preko posvećenog nezavisnog izdavača XL Recordings. Još skorije, upustili su se u bitke sa EMI i Spotify po pitanju kontrole i naknade za dragoceni katalog benda, a koje su na kraju i dobili.

Kuda odlazite nakon decenija izvrdavanja očekivanja i upućivanja oštrih kritika na račun velikih biznisa i vlada? Što dalje i duboko u sebe, ako je suditi po iznenada objavljenom devetom studijskom albumu ove grupe A Moon Shaped Pool. Novom materijalu prethodio je misteriozni odlazak benda sa svih društvenih mreža, a video spot u režiji Pola Tomasa Andersona za rani singl "Daydreaming" koji se pojavio svega nekoliko dana kasnije prikazuje vođu benda Toma Jorka kako ciljano luta skladištima, plažama i tuđim kućama da bi se zaustavio i opružio pored vatre u pećini neke snežne planine. "Glass Eyes" je priča o čoveku što paniči tokom svakodnevnog putovanja u grad koje njegovi živci više ne može da istrpe. "Their faces are concrete gray, and I'm wondering: should I turn around?" I onda ode čovek u planinu. A Moon Shaped Pool je prepun ljubavnika i usamljenika koji su izgubili svako strpljenje.

Gubitak je zagarantovano poznati motiv u svetu Radioheada, ali A Moon Shaped Pool se razmahuje svojim mrakom kao kosom, sa stihovima toliko potresnim i preciznim da povremeno zaliče na vapaje pokradene iz dnevničkih zapisa uflekanih suzama. "You really messed up everything." "Why should I be good if you're not?" "I feel this love turn cold." "Broken hearts make it rain." "As my world comes crashing down, I'm dancing, freaking out." Koliko god naporno bilo pesniku koji voli apstrakciju onoliko kao Tom Jork da se prepusti naraciji i direktnosti, Pool zvuči kao svesni napor uložen u prizemljenje posle razmahane aeronautike prevashodno teksture-i-ritma povremeno nesavršenog The King of Limbs iz 2011. godine. Novi album smanjuje nervoznu elektroniku sa Limbs onako kao što je In Rainbows zauzdao koju sa Thief, ali kod Radioheada uvek imate nekakav obrt.

Pesma koja otvara album, "Burn the Witch", neobično podseća na šetnju iz svemirskog doba sa OK Computer, samo što nije dočarana električnim gitarama, već violinama koje sviraju spiccato i col legno — tehnike kod kojih se različiti delovi gudala odbijaju o žice umesto da prelaze preko njih — stvarajući efekat prebiranja prstima po gitari, sa fuziranim basom i elektronskim bubnjevima koji čine ritam sekciju u pozadini. Pred kraj albuma, "The Numbers" narasta pod razmahanim gudačima i deonicama vešto odsviranog klavira. Kao što je to Wilco uradio na pesmama sa albuma Yankee Hotel Foxtrot poput "I'm the Man Who Loves You" i "I Am Trying To Break Your Heart", A Moon Shaped Pool svodi klasični zvuk Radioheada na sopstveni okvir, a potom pokušava ponovo da ga izgradi uz pomoć drugog materijala.

Ne bi bilo nerealno ovo nazvati Radioheadovim "akustičnim albumom", budući da su primarni građevinski blokovi na Pool-u akustične gitare, klaviri, gudači, ogoljeni bubnjevi i šuštanje sa trake. Ako to zvuči kao spisak sastojaka za cmizdravi album o raskidu, međutim, ne zaboravite da je ovo bend koji je proveo pola karijere izazivajući tripove kod slušalaca a drugu polovinu primoravajući ih na plesne žurke. "Present Tense" počinje kao lagana folk refleksija potpomognuta šejkerom i dobošem koje osećate pod stopalima, ali negde na polovini bubnjar Fil Selvej zakuvava ritam koji prilično duguje radovima pionira Afrobita Tonija Alena i to odjednom postaje plesna numera. Kaskadni tonovi pesme "Decks Dark" grade zlokobnu jedinstvenu klavirsku melodiju u prvom planu pre nego što nastupe prvi zadocneli zvuci električne gitare na albumu. (Daleko od toga da su i poslednji: "Ful Stop" ih koristi da skoči sa zvučnog zida sintisajzera jednog "Autobahn" do paklenog besa jednog "Negativland", dok kasnije u završnici pesme "Identikit" možete čuti iskrzanu deonicu neverovatnog gitarskog štrikanja.)

Iako njegova pozicija fantastičnog gitarskog revolveraša sa ranijih albuma Radioheada nije više ključna za zvuk i raspon ploče kao što je A Moon Shaped Pool, ovo je i te kako album Džonija Grinvuda. Njegovo iskustvo sa snimanja muzike za filmove Pola Tomasa Andersona i francuskog režisera Tran An Hunga najviše se čuje u orkestarskoj pratnji Pool-a, za koju se pobrinuo London Contemporary Orchestra and Choir. Na albumima Radioheada uvek bi se našlo mesta za gudače i slične (vidi: "Motion Picture Soundtrack", drhtavu diznijevsku fantaziju na Kid A), ali aranžmani se kreću i dišu zahvaljujući trikovima koje je Grinvud naučio sa strane. Armija tapkanih violina sa "Burn the Witch" su ostaci iz "Proven Lands" sa saundtreka za There Will Be Blood i "Applications 45 Version 1" za The Master, dok se gudači čije sve intenzivnije muziciranje uznosi "Ful Stop" koriste za jezivi ugođaj u "Baton Sparks" na The Master. Tokom čitavog trajanja A Moon Shaped Pool, a posebno u istaknutim pesmama kao što su "The Numbers" i "Glass Eyes", gudači nisu usputni ukras koliko bestežinski nosioci ključnih melodija.

Najupečatljiviji spoj rafinisanog pristupa tekstovima, aranžmanima i orkestraciji na A Moon Shaped Pool stiže u poslednjoj pesmi, "True Love Waits". Verni obožavaoci Radioheada prepoznaće omiljenu pesmu iz vremena The Bends koja nije uvršćena na album i stalni je deo koncertnog repertoara zabeležen na I Might Be Wrong: Live Recordings iz 2001. godine, "ta bezvezna verzija uživo", kako ju je dugogodišnji producent Najdžel Godrič nazvao u profilu benda u Roling Stounu u vreme King of Limbs. Ovozemaljski mir novog albuma blagosilja "True Love Waits" do sada najfascinantnijom snimljenom inkarnacijom — skeletni, dekonstruisani klavirski akordi istaknuti su basom i naletima kontramelodije — a zauzvrat, ogoljena direknost teksta pojačava efektnost iskrene meditacije o ljubavi na A Moon Shaped Pool, uzdižući pesmu u panteon velikih završnica albuma Radioheada. Ovo je vrhunski Radiohead, koji nalazi način da šokira i zadivi čak i sa već poznatim elementima.