Οι Αρχαίοι μας Πρόγονοι θα μας «Έσκιζαν» σε Διαγωνισμό Fitness

Πριν από μερικές εβδομάδες βρισκόμουν με το γερμανικό κοντότριχο πόιντέρ μου, τον Stockton, σε ένα μονοπάτι στους πρόποδες της ερήμου Μοχάβι, πίσω από το σπίτι μας. Θυμάμαι να λέω κάτι του τύπου: «Νιώθω λίγο ζαλισμένος. Καλύτερα να πάμε πιο σιγά». Ο Stockton σταμάτησε απότομα και έστρεψε το κεφάλι, κοιτώντας με ένα βλέμμα σαν να λέει, «τι διάολο έπαθες τώρα;». Μου ερχόταν να κάνω εμετό.

Λίγο νωρίτερα, είχαμε ακούσει αλυχτήματα κάπου βαθιά στην έρημο. Σε απόσταση, ένα φουσκωτό λευκό σκυλάκι στεκόταν και γάβγιζε, καθώς το κατάπινε η αχανής άδεια γη. Τα σκυλιά συχνά χάνονται εδώ - ξεφεύγουν από τις γειτονιές και αναζητούν καταφύγιο στους λόφους, όπου δεν υπάρχει νερό, οι θερμοκρασίες είναι πολύ ψηλές και υπάρχουν άφθονα φίδια και κογιότ. Αυτό το μαλλιαρό πλασματάκι θα πεθάνει σε 48 ώρες, σκέφτηκα.

Ο Stockton και εγώ καταστρώσαμε ένα σχέδιο: Θα πιάναμε το σκυλί που κινδύνευε και μετά θα το επέστρεφα στον πολιτισμό για να βρω τον ιδιοκτήτη του. Απλό. Ξεκινήσαμε, λοιπόν, καλπάζοντας προς τον σκύλο, ο οποίος μας είδε να πλησιάζουμε και απογειώθηκε και αυτός με τη σειρά του. Εξελικτικά μιλώντας, μια τέτοια αποστολή θα έπρεπε να μου βγαίνει φυσικά: Μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι πιθανότατα εξελίχτηκαν για να τρέχουν πολύ μεγάλες αποστάσεις προκειμένου να κυνηγήσουν τη λεία τους - ή, σε αυτήν την περίπτωση, ένα μικρό σκυλάκι. Στην πραγματικότητα, η γυμναστική που απαιτείται για να κυνηγήσεις μέχρι τελικής πτώσης ένα ελάφι, ένα κούντου ή μια αντιλόπη, ήταν μια καθημερινότητα πριν από χιλιάδες χρόνια, σύμφωνα με άλλη έρευνα.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα οστά των προϊστορικών homo sapiens ήταν πιο πυκνά από τα δικά μας σήμερα, υποδηλώνοντας ότι οι πρώιμοι sapiens πιθανότατα έτρεχαν πολύ πιο συχνά - και για μεγαλύτερες αποστάσεις. Άλλες μελέτες υποδεικνύουν ότι πολλοί από τους πρώτους ανθρώπους είχαν αντοχές στο τρέξιμο αντίστοιχες με τους σημερινούς αθλητές ανώμαλου δρόμου.

Τα περισσότερα μεγάλα θηράματα μπορούν εύκολα να μας ξεπεράσουν στο τρέξιμο, αλλά κουράζονται γρήγορα. Αυτό είναι πιθανότατα ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι ανέπτυξαν χαρακτηριστικά προσαρμοσμένα στο τρέξιμο αντοχής. Για παράδειγμα, δεν έχουμε πλούσιο τρίχωμα και έχουμε μεγαλύτερους ιδρωτοποιούς αδένες, οι οποίοι κρατούν χαμηλή τη θερμοκρασία μας κατά τη διάρκεια της άσκησης.

Οι πρώτοι άνθρωποι κυνηγούσαν το θήραμά τους αργά αλλά σταθερά και για πολλά χιλιόμετρα, έως ότου να σωριαστεί το ζώο από τη ζέστη, οπότε και το τρυπούσαν με τα ακόντιά τους - και είχαν φαγητό για έναν μήνα. Αυτή η μέθοδος, η οποία ονομάζεται «επίμονο κυνήγι», χρησιμοποιήθηκε πιθανότατα από τους προϊστορικούς κυνηγούς-συλλέκτες για σχεδόν δύο εκατομμύρια χρόνια. Χρησιμοποιήθηκε επίσης από τα μέλη της φυλής Rarámuri, όταν κυνηγούσαν ελάφια στα βουνά του βόρειου Μεξικού, όπως και από τους Αβορίγινες για το κυνήγι καγκουρό στη βορειοδυτική Αυστραλία.

Οι Βουσμάνοι της ερήμου Καλαχάρι εξασκούσαν την τεχνική μέχρι και πριν από μια δεκαετία, μέχρι που η Νότια Αφρική απαγόρευσε το κυνήγι, λέει ο Louis Liebenberg, αναπληρωτής καθηγητής Εξελικτικής Βιολογίας του Ανθρώπου, στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ο οποίος έχει κάνει σπουδές πάνω στο κυνήγι και την ιχνηλασία. Ο Liebenberg ανακάλυψε ότι το επίμονο κυνήγι στην έρημο Καλαχάρι απαιτούσε από τους Βουσμάνους να τρέχουν με έναν μέσο ρυθμό 9:40 λεπτών ανά μίλι σε απόσταση μεγαλύτερη των 20 μιλίων σε τραχύ, αμμώδες έδαφος και θερμοκρασία 41 βαθμών Κελσίου.

Πίσω στην έρημο, εγώ μάθαινα, με τον δύσκολο τρόπο, πόσο καλή σωματική κατάσταση είχαν οι πρόγονοί μας: Κάθε φορά που πλησίαζα το σκυλί, εκείνο άνοιγε την απόσταση μεταξύ μας. Το δικό μου υπάκουο κουτάβι δεν ήθελε να απομακρυνθεί πολύ από εμένα. Οπότε άρχισα να αναζητώ δικαιολογίες και σκέφτηκα το εξής: Αν οι πρόγονοί μας ήταν πραγματικοί δρομείς, πιθανότατα θα είχαν και αδύνατο σωματότυπο, σε αντίθεση με τον δικό μου, ο οποίος μετά από χρόνια γυμναστικής με βάρη είναι ελαφρώς φουσκωτός. Ναι, οι πρώτοι άνθρωποι μπορεί να ήταν γρήγοροι, αλλά μάλλον δεν ήταν δυνατοί.

Και πάλι λάθος: Οι πρώτοι άνδρες και γυναίκες δεν είχαν απλώς τρελή αντοχή, ήταν και «ντούκια». Οι κορμοί των προϊστορικών γυναικών-αγροτισσών, για παράδειγμα, φαίνεται ότι ήταν εξίσου ανεπτυγμένοι με εκείνους των σημερινών κωπηλατισσών, σύμφωνα με μια μελέτη του 2017 από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Cambridge. Οι αρχαίες γυναίκες κατά πάσα πιθανότητα «έχτισαν» αυτούς τους μύες κάνοντας τις δουλειές τους, όπως το όργωμα, το σκάψιμο και τη μεταφορά νερού, εικάζουν οι ερευνητές.

Τι ήταν αυτό λοιπόν που έκανε τον πρώιμο άνδρα (και τη γυναίκα) να μεταμορφωθούν από όντα με εξαιρετική φυσική κατάσταση σε έναν πληθυσμό από τον οποίο μόνο το 20% πληροί τις (μάλλον μετριοπαθείς) εθνικές προδιαγραφές για τη σωματική υγεία; Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η τεχνολογία είναι ο μεγάλος δράστης - από την εφεύρεση του τροχού, μέχρι την εφαρμογή Seamless που σε γλιτώνει από το μαγείρεμα: «Συχνά, οι τεχνολογίες που αναπτύσσουμε [υπάρχουν] για να μας γλιτώνουν από τη σωματική άσκηση», λέει ο David A. Raichlen, αναπληρωτής καθηγητής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. «Μηχανοκίνητη μεταφορά, καρέκλες - όλα αυτά ελαττώνουν τα επίπεδα της δραστηριότητάς μας».

VICE Video: Οι Έλληνες που Επικαλούνται το Δωδεκάθεο

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Οι σημερινοί κυνηγοί-συλλέκτες αποτελούν ένα «παραθυράκι» που μας δείχνει τα επίπεδα άσκησης που απαιτούνται για να ζήσουμε μια ζωή με ελάχιστες τεχνολογίες, λέει ο Raichlen, ο οποίος μελετάει κυρίως τα επίπεδα άσκησης της φυλής Hadza στην Τανζανία, μια ομάδα 1.300 ανθρώπων που έχουν επιλέξει τον τρόπο ζωής του κυνηγού-συλλέκτη. «Διαπιστώσαμε ότι οι Hadza κάνουν μέτρια έως έντονη σωματική άσκηση για περίπου 75 λεπτά την ημέρα», λέει ο Raichlen. «Σε δύο ημέρες, οι Hadza ανταποκρίνονται στις εθνικές εβδομαδιαίες προδιαγραφές των ΗΠΑ για τη σωματική άσκηση». Τα υψηλά επίπεδα άσκησης και η διατροφή τους, η οποία αποτελείται κυρίως από καλλιεργήσιμα τρόφιμα και θηράματα, μπορεί να είναι ο λόγος για τον οποίο οι Hadza τείνουν να είναι πιο υγιείς από τους Δυτικούς. Έχουν επίσης μειωμένα κρούσματα αυτοάνοσων νοσημάτων, ασθενειών του μεταβολισμού και καρκίνου του παχέος εντέρου – κάτι που πιθανώς σχετίζεται με το γεγονός ότι έχουν πολύ μεγαλύτερη ποικιλία σε βακτήρια του εντέρου σε σχέση με εμάς, σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου της Νεβάδα του Λας Βέγκας. Επίσης, εξακολουθούν να είναι δραστήριοι και σε μεγαλύτερη ηλικία: «Οι Hadza διατηρούν υψηλά επίπεδα σωματικής άσκησης στην ηλικία των 60 και των 70, ενώ τα επίπεδα της σωματικής άσκησης στη Δύση σημειώνουν κατακόρυφη πτώση καθώς μεγαλώνουμε», λέει ο Raichlen. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα επίπεδα της φυσικής κατάστασης είναι καλύτερος προγνωστικός δείκτης για τον κίνδυνο θανάτου από ό,τι οι καθιερωμένοι παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα, η υπέρταση, η χοληστερίνη και ο διαβήτης.

Όσο για εμένα, κάθε φορά που το σκυλί βρισκόταν στο οπτικό μου πεδίο και του Stockton, μας κοίταζε, γάβγιζε και έτρεχε στον ορίζοντα. Το πρόβλημά μου δεν είναι μόνο ότι είμαι αργός - είμαι επίσης αδαής. «Όλοι πιστεύουν ότι το επίμονο κυνήγι είναι μια καθαρά σωματική άσκηση», λέει ο Liebenberg. «Υποτιμάμε την πνευματική του πλευρά». Το επίμονο κυνήγι, λέει, απαιτεί επίσης να κατανοείς τη συμπεριφορά των ζώων και τη βιολογία, τη μορφολογία του εδάφους, να είσαι καλός στην ιχνηλασία, το περπάτημα και πολλά άλλα – γνώσεις τις οποίες εγώ και οι περισσότεροι σύγχρονοι άνθρωποι δεν έχουμε.

Δεν ήξερα να διαβάσω τα ίχνη του σκύλου και έκανα λανθασμένες υποθέσεις για τις επόμενες κινήσεις του. Αυτό με έκανε να ξοδεύω πάρα πολλή ενέργεια, ανεβαίνοντας λόφους, μόνο για να δω ότι το σκυλί είχε ακολουθήσει μια εντελώς διαφορετική κατεύθυνση.

Πράγμα που με φέρνει πίσω στην τάση για εμετό που ανέφερα παραπάνω. Ευτυχώς, δεν έκανα εμετό, όμως εγκατέλειψα την προσπάθεια, παραδεχόμενος την ήττα μου. Ο Stockton κι εγώ, απομακρυνθήκαμε με αργό τρέξιμο από την έρημο, επιστρέψαμε στην κουζίνα του σπιτιού και ανοίξαμε το ψυγείο για ένα μπουκάλι κρύο νερό. Τότε ήταν που συνειδητοποίησα κάτι ακόμα: οι πρόγονοί μου είχαν να χάσουν περισσότερα από εμένα. Ένα ανεπιτυχές κυνήγι σήμαινε ότι θα πήγαιναν για ύπνο πεινασμένοι. Όσο για το σκυλί; Καταφέραμε να το απομακρύνουμε από την έρημο με αυτοκίνητο και να το πάμε στον πολιτισμό. Κάποιες μέρες αργότερα, είδα μια αφίσα που έγραφε «Βρέθηκε Σκύλος», σε έναν κοντινό στύλο τηλεπικοινωνιών. Είχε τη μουσούδα του στη φωτογραφία.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Tonic.

Περισσότερα από το VICE

«Αρκεί να Σημαδεύεις στις Κλειδώσεις» - Η Ιστορία του Εγκλήματος που Συγκλόνισε την Ελλάδα

Ηθικές Θεραπείες για «Υστερικές» Γυναίκες, Όπως η Πηνελόπη Δέλτα

Το Τρίγωνο των Βερμούδων Μάλλον Εξηγείται και οι Συνωμοσιολόγοι Κλαίνε Κάπου Σιωπηρά