«Θέλαμε να δημιουργήσουμε αυτό το podcast για να βοηθήσουμε τα queer άτομα να μάθουν για το παρελθόν της κοινότητας, καθώς δεν υπάρχει πουθενά συγκεντρωμένο αρχείο για την queer ιστορία, παρά μόνο μερικές διάσπαρτες πληροφορίες», λέει με περηφάνια η Βάγια. Η ίδια, μαζί με την Έλλα, «ζωντάνεψαν» την άλλη όψη της ιστορίας και της έδωσαν υπόσταση. Διότι αυτή η ιστορία εξακολουθεί να είναι θαμμένη κάτω από τόνους στερεοτύπων και στίγματος.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Το podcast τους, Queer Athens, το βρήκα τυχαία στο Spotify και αυτόματα άρχισα να ακούω τις ιστορίες να ξετυλίγονται από τη δεκαετία του '70 μέχρι σήμερα, διανύοντας διαδρομές από την Αθήνα μέχρι την ελληνική επαρχία. Ιστορίες τόσο διαφορετικές, αλλά παράλληλα τόσο αλληλένδετες μεταξύ τους, σαν ένα γαϊτανάκι με ανάμεικτα συναισθήματα ματαίωσης, πόνου, αποδοχής και απελευθέρωσης. Μια πρωτότυπη μίξη προσωπικών βιωμάτων και ιστορικότητας. Αμέσως τους έστειλα μήνυμα και κανονίσαμε να συναντηθούμε στο Μεταξουργείο. Η Έλλα είναι 32 χρονών και μεγάλωσε στην Καλιφόρνια, με ακαδημαϊκό backround στον φεμινισμό, τις σπουδές φύλου και την queer ιστορία, ενώ η Βάγια είναι 37 χρονών, έχει γεννηθεί στο Κερατσίνι και δουλεύει ως web developer.«Με την GenZ έγινε “έκρηξη” στο queer κομμάτι, αλλά παρατηρήσαμε ότι υπάρχει έλλειψη γνώσης και σύνδεσης μεταξύ των διαφορετικών γενεών και της queer κοινότητας. Θέλαμε να χτίσουμε κάτι που θα βοηθά τα άτομα να μάθουν από που προέρχονται», εξηγεί η Έλλα. «Έτσι αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε αυτό το αρχείο προφορικής ιστορίας, που θέλουμε να μεγαλώνει οργανικά και συνεχόμενα». «Και να είναι εύκολα προσβάσιμο από όλους», προσθέτει η Βάγια. «Για εμάς ήταν ζωτικής σημασίας να έχει αμεσότητα, ώστε να δώσει χώρο σε κάποιο άτομο να μοιραστεί τα βιώματα και τις εμπειρίες του σε μορφή μιας συζήτησης, μιας εξομολόγησης».Παράλληλα, θέλησαν να καλύψουν τη δομική έλλειψη που υπάρχει σε ερευνητικό επίπεδο αναφορικά με την ΛΟΑΤΚΙ+ ιστορία, καθώς πολλές πληροφορίες έχουν χαθεί, όπως το αρχείο του Απελευθερωτικού Κινήματος Ομοφυλόφιλων Ελλάδας (ΑΚΟΕ), ενώ άλλες βρίσκονται διάσπαρτες σε αρχεία ορισμένων πανεπιστημίων. Το κενό αυτό έπρεπε να καλυφθεί από την κοινότητα και να υπάρξει ένας φυσικός χώρος όπου η προφορική ιστορία θα «κουμπώσει» και θα μπορεί να διατηρηθεί στην πορεία των χρόνων.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η ΕΛΛΑ, Η ΒΑΓΙΑ ΚΑΙ Η ΜΕΛΟΥ.
One story at a time: Αυτό είναι το σλόγκαν του αρχείου. Το νόημα πίσω από αυτό είναι ότι δεν πρόκειται απλά για ένα αρχείο εξιστόρησης των γεγονότων για το ομοφυλοφιλικό κίνημα στην Ελλάδα, αλλά για ένα ζωντανό, πολυφωνικό αρχείο, που συγκεντρώνει τον πλούτο των συμμετεχόντων που μοιράζονται την δική τους οπτική και τις μοναδικές τους εμπειρίες. Έχει το κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό κριτήριο, αλλά προβάλλεται μέσα απ' το φακό των προσωπικών εμπειριών και βιωμάτων. Αυτή ήταν μια συνειδητή μεθοδολογία των φεμινιστικών οργανώσεων στα 70's και 80's, που τώρα μπαίνει σε ένα queer πλαίσιο.Μάλιστα, όλα τα podcast υπάρχουν και στα αγγλικά. Όπως μου εξήγησαν, μόλις το 25% των Ελληνοαμερικανών μιλά άπταιστα ελληνικά, οπότε ο σκοπός της διγλωσσίας, είναι να προσελκύσουν τόσο τα άτομα που βρίσκονται στην Ελλάδα αλλά δεν μιλάνε ελληνικά, όσο και τη δεύτερη και την τρίτη γενιά ομογενών. Εξάλλου έλαβαν πολλά μηνύματα από Έλληνες ΛΟΑΤΚΙ+ που μεγάλωσαν στο εξωτερικό, οι οποίοι δεν είχαν καταφέρει να συνδέσουν αυτές τις δύο ταυτότητές τους. Κι αυτό διότι στην Αμερική οι ταυτότητες αυτές είναι ασυμβίβαστες, αφού οι κοινότητες Ελλήνων περιστρέφονται σε μεγάλο βαθμό γύρω από την εκκλησία.«Θέλαμε να προσελκύσουμε πολλές και διαφορετικές ομάδες ανθρώπων, ακόμη και εκείνους που δε θα πάνε σε κάποια κοινότητα, καθώς παλεύουν με το στίγμα και τη ντροπή. Από ένα παιδί που είναι ΛΟΑΤΚΙ+ και δεν ξέρει πού να απευθυνθεί, μέχρι μια μητέρα παιδιού που έκανε coming out και θέλει να είναι υποστηρικτική απέναντί του, αλλά δεν ξέρει με ποιο τρόπο», λέει η Έλλα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
«Η απώλεια του πατέρα μου, του οποίου οι αφηγήσεις ήταν για μένα μια πηγή ιστορίας για τον εμφύλιο και τη δικτατορία και έπαιξαν τεράστιο ρόλο στον τρόπο που διαμορφώθηκα σαν χαρακτήρας και σαν προσωπικότητα, με ενέπνευσαν να δημιουργήσω μια συλλογική γνωσιακή βάση για την κοινότητα. Επίσης, εμείς είχαμε την τύχη να έχουμε μέντορες όταν κάναμε τα πρώτα μας βήματα στην κοινότητα, οπότε θέλουμε τα αρχεία μας να καθοδηγήσουν τους νεότερους και να καλύψουν αυτό το κενό», λέει η Βάγια. «Υπάρχει αυξανόμενη αποδοχή της queer ταυτότητας, καθώς υπάρχει πλέον πρόσβαση σε dating apps ή events μέσω των οποίων έρχονται σε επαφή. Όμως, ακόμη και εγώ που μεγάλωσα στην Καλιφόρνια όπου η σεξουαλικότητα εκφράζεται ανοιχτά, χρειαζόμουν ένα άτομο να με βοηθήσει να αντιληφθώ την κοινότητα και τη ζωή ενός γκέι ανθρώπου. Δική μου έμπνευση ήταν το Act Up, ένα αρχείο προφορικής ιστορίας που αφηγείται το HIV κίνημα στη Νέα Υόρκη και έχει τεράστια απήχηση. Αυτό είχα στο μυαλό μου και σκέφτηκα με ποιο τρόπο μπορεί να μετουσιωθεί εδώ», λέει η Έλλα.Το project είναι μια δίοδος επικοινωνίας που βοηθά στο κομμάτι της εκπαίδευσης και της διασύνδεσης. «Έχουμε λάβει μηνύματα straight ανθρώπων από την επαρχία, που μας επαινούσαν γι' αυτό και μας έλεγαν ότι τυχαίνει ακόμα και να τσακώνονται με τις παρέες τους για να υπερασπιστούν ένα gay άτομο. Δεν πίστευα ότι με αυτόν τον τρόπο θα αγγίζαμε ένα κοινό που δεν μπορούσαμε να φτάσουμε με τις παραδοσιακές δράσεις μας σαν κοινότητα. Γιατί μεγάλο κομμάτι της κοινότητας δημιουργεί δεσμούς και κοινωνικοποιείται μέσα από τα πάρτι και την διασκέδαση, οπότε ο κύκλος είναι πιο στενός», υπογραμμίζει η Βάγια.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
«Και έχουμε λάβει μηνύματα ατόμων που θέλουν να πουν την ιστορία τους. Πολλοί αποτρέπονται, γιατί θεωρούν ότι το βίωμά τους δεν έχει ενδιαφέρον. Εμείς θέλουμε να μοιραστούμε και θετικές queer ιστορίες για να χτίσουμε τα διαφορετικά κομμάτια του παζλ, όχι μόνο όσες εμπεριέχουν πόνο και αρνητισμό», προσθέτει η Έλλα.«Ακριβώς. Πολλά άτομα είχαν την αίσθηση ότι δεν έχει ενδιαφέρον το story τους, επειδή δεν τους έχει συμβεί κάποιο ακραίο περιστατικό. Η πλειοψηφία του κόσμου επίσης, θεωρεί ότι η ιστορία κοινωνικού αποκλεισμού ενός ΛΟΑΤΚΙ+ υποκειμένου πρέπει να περιλαμβάνει bullying στο σχολείο, βία και κακοποίηση. Δεν είναι όμως όλες ιστορίες καταπίεσης, πόνου και δυστυχίας. Μπορεί να αφορά και πολύ πιο απλά πράγματα. Όταν έχουμε φάει ‘ξύλο’ από οικογενειακά περιβάλλοντα, μας φαίνεται αδιάφορο ή μικρής σημασίας αν μας βρίσει κάποιος στο δρόμο», εξηγεί η Βάγια. Παρά το γεγονός ότι το αρχείο τους έχει αρχίσει να αποκτά απήχηση, δεν τους έχει συμβεί να λάβουν σεξιστικά μηνύματα. Ως ενήλικες που έχουν αποδεχτεί την ταυτότητά τους δε θα τις αγγίξει ένα ομοφοβικό σχόλιο, καθώς ως γυναίκες, δέχονται ούτως ή άλλως σεξισμό και κουβαλούν πάντα φόβο όταν εκτίθενται δημόσια.
Για την ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου συνεντεύξεων, οι δυο τους δούλευαν 17 ώρες την ημέρα για ένα διάστημα τεσσάρων μηνών, καθώς όλο το project φτιάχτηκε από το μηδέν, χωρίς καμία βοήθεια ή χρηματοδότηση. Πριν δεν υπήρχε χώρος έκφρασης για το community, αφού, σύμφωνα με τις ίδιες, ακόμη και τα mainstream μίντια παρουσιάζουν τους ομοφυλόφιλους σαν καρικατούρες, σαν κωμικά στοιχεία ή μαϊντανούς. Αυτές οι ιστορίες έρχονται και «σπάνε» το κυρίαρχο πρότυπο. Σε κάθε ξεχωριστή ιστορία, συναντούν ένα κομμάτι του εαυτού τους, καθώς μπορεί να έχουν μια παρόμοια εμπειρία. «Είχαμε μια νεαρή λεσβία που μας εξομολογήθηκε ότι πήγε στην ψυχολόγο του σχολείου της να μιλήσει και εκείνη της είπε πως “είναι μια φάση” και την συμβούλεψε να μην το πει σε κανέναν και να το ξεπεράσει. Εγώ σε αυτό το σημείο συγκινήθηκα και με έπιασε μια ματαίωση, γιατί αυτό το ‘κρυφό’, το βίωσα ως μαθήτρια. Και είναι ενδεικτικό της ελληνικής κοινωνίας, καθώς υπάρχουν αντίρροπες δυνάμεις: από τη μία η εξέλιξη και η αποδοχή, από την άλλη ο συντηρητισμός. Ένα ακόμη επεισόδιο που με είχε εκπλήξει, ήταν το story ενός μεσήλικου γκέι άνδρα από τα βόρεια προάστια, ο οποίος περιέγραφε πως όταν ήταν μικρός και έμενε με τους γονείς του, νοίκιαζε ταχυδρομικές θυρίδες για να στέλνει αλληλογραφία με αγόρια ώστε να κλείσουν ραντεβού να γνωριστούν. Αν το ακούσει ένα παιδί σήμερα αυτό, θα εκραγεί το κεφάλι του», λέει η Βάγια.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
«Βλέπουν» πως έχουν γίνει μερικά βήματα ορατότητας, αφού, ως παιδιά των 00's, δεν φαντάζονταν ποτέ ότι σήμερα θα μπορεί να είναι κάποιος out and proud χωρίς να φοβάται τίποτα. Βέβαια, πέρα από το χρονικό, παίζει ρόλο και το ταξικό πλαίσιο, η καταγωγή και το περιβάλλον. Όπως μου εξηγούν, είναι τελείως διαφορετική η μεταχείριση του τρανς αγοριού στον Κολωνό από το άτομο των βορείων προαστίων που μεγάλωσε σε μια μικρομεγαλοαστή οικογένεια. Ο λόγος που ακόμα και σήμερα πολλά άτομα δυσκολεύονται να κάνουν coming out, είναι το στίγμα, τα ταμπού, οι προσδοκίες των γονέων, η κουλτούρα της οικογένειας στην Ελλάδα, η θρησκεία, ο μισογυνισμός, η πατριαρχία. Από τη μία υπάρχει ο συντηρητικός πληθυσμός της χώρας, το ακροατήριο της Εκκλησίας, ενώ από την άλλη, ακόμα και προοδευτικές δυνάμεις έχουν συντηρητικές απόψεις αναφορικά με την ομοφυλοφιλία. Μόλις τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να ακούγονται φωνές μέσα σε αυτούς τους χώρους που μιλάνε ανοιχτά και υπερασπίζονται τα δικαιώματα της κοινότητας.«Πολλές φορές χάνεται η κοινωνία στα χαρακώματα. Είμαστε μια κοινότητα που προτάσσει πολύ τα ατομικά δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες. Ένα προβληματικό σημείο μας, είναι η έλλειψη συλλογικής δράσης και η συνειδητοποίηση της συλλογικότητας. Δεν είμαστε μόνο ΛΟΑΤΚΙ+ υποκείμενα, είμαστε και εργαζόμενοι, πολίτες, κοινωνικά όντα. Πρέπει να είμαστε παρόντες για το σύνολο των αναγκών της κοινωνίας και οι ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις να καλούν τον κόσμο να κατέβει συντονισμένα με μπλοκ στις πορείες για το Πολυτεχνείο και στις απεργίες. Γιατί κάτω από μια rainbow σημαία έχουν μπει πάσης φύσεως ιδεολογικές τοποθετήσεις μεν, αλλά τα ταξικά μας χαρακτηριστικά είναι κοινά για τους περισσότερους και πληγωνόμαστε απ’ όσα συμβαίνουν στην κεντρική πολιτική σκηνή. Από την άλλη, οι οργανώσεις αντιμετωπίζουν και σημαντικά προβλήματα διαβίωσης γιατί δεν έχουν χρηματοδοτήσεις και ελάχιστοι ακτιβιστές τρέχουν για τα πάντα, βάζοντας λεφτά απ' την τσέπη τους, άρα δεν είναι εφικτό να είναι πάντα στις επάλξεις. Οπότε καταλαβαίνω ότι οι δυνάμεις που δρουν σε οργανώσεις δεν αρκούν για να συντονίσουν και να τραβήξουν το κίνημα ένα βήμα παραπέρα. Πρέπει οι οργανώσεις να γεμίσουν με κόσμο και να κατεδαφιστεί ο ατομικισμός που προτάσσει το σύστημα και όλο το οικοδόμημα», τονίζει η Βάγια.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ο δεύτερος κύκλος του αρχείου θα είναι συμπεριληπτικός και θα περιέχει τα πάντα, όχι απλά μια γραμμική εξιστόρηση. Επόμενη κατηγορία ανθρώπων που θα μιλήσουν, θα είναι, μεταξύ άλλων, ΛΟΑΤΚΙ+ πρόσφυγες και μετανάστες που βρίσκονται στην Ελλάδα. Τις ρώτησα εάν εκείνες σκοπεύουν να μοιραστούν τις δικές τους ιστορίες. Όπως λέει η Έλλα, «από την αρχή προσπαθήσαμε να κρατήσουμε τους εαυτούς μας εκτός του project, ώστε να έχει τη δική του υπόσταση. Αν αποφάσιζα να μοιραστώ την ιστορία μου, ίσως το έκανα ανώνυμα». «Έχουμε μπει στο ρόλο των host, αλλά δεν είμαστε εμείς στο προσκήνιο. Από την άλλη, θα μπορούσαμε να το κάνουμε στο τέλος, γιατί είναι λίγο άδικο να ζητάς από τον κόσμο να σε εμπιστευτεί με την ιστορία του και εσύ να μην μοιράζεσαι τη δική σου», επισημαίνει η Βάγια. Όπως και να ‘χει, εμείς θα είμαστε συντονισμένοι.
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
