Στο Μυαλό Ενός Βάναυσου Τρολ των Social Media (που Εύχεται Ψόφο)

«Εσείς που εύχεστε καρκίνους, μήπως να αρχίσετε να ζείτε;» αναρωτήθηκα από μέσα μου όταν διάβασα το πρώτο σχόλιο που μου ευχόταν «ψόφο». Εντάξει, δεν απευθυνόταν προσωπικά σε εμένα αλλά στην σελίδα Facebook ενός ενημερωτικού site με του οποίου τα social media ήρθα σε στενή επαφή για ένα σύντομο -ευτυχώς- διάστημα. Ωστόσο, ακόμη και για τη βαθιά μπερδεμένη, πολωμένη και ανεξάντλητα φλύαρη ελληνική κοινότητα των κοινωνικών δικτύων, οι «ευχές» για καλοκαιρινά ζώδια, κρεμάλες και βάναυσες κακοποιήσεις ήταν κάτι πολύ πιο δυσοίωνο από ένα παγιωμένο «κράζω άρα υπάρχω στο δημόσιο λόγο».

Θέλοντας λοιπόν να μπω στην λογική (;) των τρολς και των υβριστών απευθύνθηκα στους ανθρώπους που έχουν το δύσκολο καθήκον να διαβάζουν -και ενίοτε να μπλοκάρουν- τα δεκάδες σχόλια που περνούν από μπροστά τους καθημερινά. Πέντε βετεράνοι social media managers σε δημοφιλείς σελίδες γνωστών ειδησεογραφικών sites, με διάφορες «ευχούλες» χρηστών για παράσημα, μίλησαν για πρώτη φορά για τη διαδικτυακή μας κοινωνία που παράγει πολύ περισσότερη τοξικότητα από όση μπορούμε να καταναλώσουμε. Να περάσει, δεν βρίζουν. 

Παραδοσιακά επιρρεπείς στην παντογνωσία, πολλοί Έλληνες τα τελευταία χρόνια πέρασαν από το «ξέρεις ποιος είμαι εγώ» στο «ξέρεις ποιος είμαι εγώ στο Facebook». Γιατί όμως; Ο Κώστας εξηγεί «Τι καλύτερο από το να μπορείς να εκφράσεις τη άποψή σου σε όλο και μεγαλύτερο κοινό; Πόσο μάλλον κοινό που συνήθως μοιράζεται τις ίδιες απόψεις με εσένα, κάνοντάς σε να νιώθεις ο σοφός του χωριού. Να είναι καλά ο αλγόριθμος!». Σύμφωνα με την Έλενα στόχος είναι και το ίδιο το Μέσο αφού «συχνά οι χρήστες αντιμετωπίζουν τις αναρτήσεις ως μια αφορμή να κρίνουν και το site αναφορικά με την ταυτότητα του ή/και συμφέροντα που (θεωρείται ότι) εξυπηρετεί. Νιώθω ότι είναι άνθρωποι βαθιά καταπιεσμένοι και ανασφαλείς που συμβιβάζονται με καταστάσεις που τους συνθλίβουν. Και έτσι μπαίνουν στη διαδικασία να νιώσουν πιο δυνατοί, ότι “μετράνε”».

Τι γίνεται όμως με τον υποεαυτό ή το προσωπείο του κάθε τρολ; Η Χαρά προσπαθεί να ερμηνεύσει. «Είναι ένας άνθρωπος που θέλει να ακουστεί. Και το ότι χρησιμοποιεί κακοποιητική γλώσσα δεν θα το έβαζα ανεξάρτητο από τον χαρακτήρα του. Κάποια βίαιη πτυχή υπάρχει εκεί. Ωστόσο δεν θα το έλεγε με την αντίστοιχη ευκολία σε κάποιον κατά πρόσωπο. Υπάρχει μια ψευδαίσθηση ότι κρύβεσαι πίσω από μια ανωνυμία. Μάλλον δεν έχουν συναίσθηση πόσο εύκολο είναι να τους εντοπίσει κάποιος». Έντονο ναρκισσισμό και εγωκεντρική συμπεριφορά βλέπει η Μαρία: «Θεωρούν ότι η άποψή τους πρέπει να υπάρχει παντού και να τη δουν όσα περισσότερα μάτια γίνεται, γι’ αυτό και συνήθως ποστάρουν με μεγάλη συχνότητα σε παραπάνω από ένα μέσα. Πρόκειται για άτομα εμμονικά με ένα συγκεκριμένο mindset και βλέπουν ως "εχθρό" όποιον εκφέρει αντίθετη άποψη». 

Μπορεί οι πλατφόρμες των κοινωνικών δικτιών να  θυμίζουν όλο και περισσότερο ταινία του Οικονομίδη, άραγε όμως πόσοι υβριστές δεν κρύβονται πίσω από κάποιο ψευδώνυμο και πόσοι είναι μέλη μιας στρατιάς ψεύτικων λογαριασμών που εξυπηρετούν συγκεκριμένη ατζέντα; Ο Νίκος ρίχνει λίγο περισσότερο φως. «Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες σχολιαστών, χειρότεροι όμως είναι τα ορκ/τρολς με τα ψευδώνυμα και υπάρχουν πάρα πολλά εκεί έξω. Ειδικά στο twitter, όπου έχει μαζευτεί όλο το σκουπιδαριό του ελληνικού ίντερνετ. Πάντως το σχόλιο σε βοηθάει να καταλάβεις σε ποια κατηγορία ανήκει ο χρήστης».

Για την Έλενα, υπάρχουν πολλοί κανονικοί ή «κανονικοί» χρήστες που είναι απλώς εξοργισμένοι: «Σε αναρτήσεις για την υπόθεση στα Γλυκά Νερά και αντίστοιχα εγκλήματα ή για περιστατικά κακοποίησης παιδιών, τα υβριστικά σχόλια νομίζω ότι προέρχονται κατά βάση από αληθινά accounts και αποτυπώνουν ένα είδος “λαϊκής οργής” που προκύπτει και από τον ηθικό κώδικα της κοινωνίας. Έχει τύχει από περιέργεια να κλικάρω σε αυτά τα προφίλ για να δω τι κρύβεται από πίσω. Συνήθως, μοιάζουν να ανήκουν σε “κανονικούς” ανθρώπους που ίσως δεν έχουν εικόνα του πώς λειτουργούν τα social media».

Σε ποια, όμως, από όλες τις διαδικτυακές αρένες προτιμούν να ρίχνουν ψηφιακό δηλητήριο; Η Μαρία σταχυολογεί «νομίζω ότι η πανδημία είναι πια στην κορυφή γιατί ο κόσμος είναι διχασμένος. Ο καθένας κάνει τον φωτεινό παντογνώστη με μεγάλη ευκολία. Κακά τα ψέματα ο κόσμος έχει κουραστεί και ξεσπάει τον θυμό του. Κι εδώ φταίνε και τα ίδια τα ΜΜΕ με τους τρομολαγνικούς τίτλους και τον πανικό που σπέρνουν». Απόλυτα σύμφωνη και η Έλενα που προσθέτει «σε σχόλια για την πανδημία, οι χρήστες δεν έχουν κλικάρει καν τον σύνδεσμο στις περισσότερες περιπτώσεις. Ένας τίτλος είναι αρκετός για να τους εξοργίσει, ακόμα και αν δεν κατανοούν την πληροφορία». Όσο για τα κίνητρά τους, η Χαρά βλέπει πίσω από τα ξεσπάσματα ότι «δεν αποσκοπούν πάντοτε στην προσωπική προβολή, -ειδικά στην περίπτωση των εμβολίων- πιστεύουν πως πραγματικά βοηθούν στην διασπορά “αληθινών” ειδήσεων που δεν διαδίδονται από τα mainstream media. Σαν σταυροφόροι της ενημέρωσης σε αποστολή».

Δεν μπορώ να μην ρωτήσω για «αρδάκια», «καλοκαιρινά ζώδια» και κάθε ευφάνταστη splatter κατάρα που εντοπίζουν στο scrolling. Ο Νίκος μου απαντάει «τo Facebook έχει την πρωτιά στον οπαδισμό και στα αθλητικά. Το πιο πρόσφατο ακραίο σχόλιο που θυμάμαι είναι ‘’Να σε βρουν κρύο, να σου βιάσουν την οικογένεια και να πάθεις καρκίνο’’». Ξεπερνώντας το σοκ, θέλω να τον ρωτήσω αν του το έγραψαν με αυτή την «παράλογη» σειρά αλλά μετά θυμάμαι πως ποτέ δεν πρέπει να ψάχνεις λογική… Ο Κώστας από την πλευρά του μου δίνει τα all time classics που δεν παλιώνουν ποτέ «Συνήθως ανορθόγραφα και με κεφαλαία λαμβάνουμε ‘”Γιατί μου διαγράψατε το σχόλιο; Δεν είμαι εγώ φασίστας, εσείς είστε’’ και το γενικόλογο αλλά υπαινικτικό ‘’Όλα για το χρήμα’’».

Να μην ξεχάσουμε και την αγαπημένη κατηγορία σχολιαστών που «αξιοποιούν» τα social media «εποικοδομητικά» για προσθέσουν memes που γράφουν «στα @@ μας». Η Μαρία βουτάει στα άδυτα του απαξιωτικού σχολιαστή «η αντίδραση εδώ μπορεί να συνδέεται με την ταυτότητα του Μέσου. Όταν μπαίνεις να διαβάσεις αθλητικά αλλά σου ποστάρουν που πήγε διακοπές ο Σάκης Ρουβάς τότε μπορεί να δεις τέτοια σχόλια. Ασφαλώς δεν τους νοιάζει τι θα γράψουν αρκεί να γράψουν κάτι». Πάντως, η Χαρά δίνει ένα tip στους συγκριμένους «Καλό είναι να γνωρίζουν πως αν σχολιάζουν κάτι, ο αλγόριθμος θυμάται και την επόμενη φορά που θα υπάρξει σχετική είδηση θα τους την εμφανίσει στο feed τους. Φαύλος κύκλος!».

 Υποψιάζομαι πως η ρητορική μίσους δεν θα ήταν τόσο ανεξέλεγκτη αν οι ίδιες οι πλατφόρμες δεν έβαζαν πολύ χαμηλά ως προτεραιότητα την εξυγίανση των social media μέσω ουσιαστικών ταυτοποιήσεων των χρηστών και αποδοτικότερου moderation. Η Χαρά μου το επιβεβαιώνει «Οι πλατφόρμες έχουν την νοοτροπία να μην σβήνουν σχόλια και αναρτήσεις. Ας μην ξεχνάμε ότι το ίδιο το Facebook δίνει μεγαλύτερη προβολή σε ένα υβριστικό post, μέσα από τον αλγόριθμο. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, οι τοξικοί χρήστες παράγουν περισσότερο engagement από το 99% του συνόλου των χρηστών του Facebook στην Αμερική! Καταφέρνουν λοιπόν να έχουν μεγαλύτερη επιρροή στο τι δημοσιεύσεις θα δουν οι υπόλοιποι χρήστες του μέσου. Όταν το ίδιο το κοινωνικό δίκτυο επωφελείται από τα τρολς, είναι λογικό να μην κάνει κάτι ουσιώδες για να τα περιορίσει».

Επομένως πως μπορείς να αντιμετωπίσεις την ακατάσχετη ροή βοθρόνερων όταν εσύ έχεις ένα κουβαδάκι για να αδειάσεις τη δεξαμενή; «Για να καταφέρει κανείς να διατηρήσει ένα υγιές κλίμα στα social media, ειδικά αν μιλάμε για τους social media manager χρειάζεται στελέχωση. Σήμερα τα τμήματα στήνονται με όσο το δυνατόν λιγότερο ανθρώπινο δυναμικό, άρα μειώνεται η δυνατότητα ελέγχου των σχολίων και των χρηστών με τον τρόπο που θα έπρεπε», μου λέει η Μαρία. Για τα περιβόητα report μου μιλάει ο Νίκος «Το να  κάνεις block και report είναι μια λύση, αλλά δεν θα οδηγήσει πουθενά γιατί θα το ξανακάνει. Έχω παρατηρήσει προφίλ που σχολιάζει στην σελίδα μας και σε δύο- τρεις διαφορετικές σελίδες το ίδιο, κάθε μέρα. Γι’ αυτό ζει ο συγκεκριμένος».

Ο βετεράνος των block Κώστας μου παρουσιάζει μια κάφρικη social εκδοχή του «αν αγαπάς κάποιον άσ’ τον να φύγει. Αν γυρίσει πίσω είναι δικός σου».

«Μπορεί μόνο εγώ να έχω κάνει πάνω από 10.000 block. Και έχουν έρθει δεκάδες μηνύματα αργότερα που μας ζητούσαν τον λόγο. Ορισμένοι βέβαια επανέρχονται μετά από χρόνια μετανιωμένοι για τις νεανικές τους ατασθαλίες και ζητούν μια δεύτερη ευκαιρία»...

«Αν δεν έχεις να πεις κάτι καλό για κάποιον, καλύτερα να μην πεις τίποτα» είναι μια καλή αρχή που θα βελτίωνε σαρωτικά την ανθρώπινη επικοινωνία, όχι μόνο την διαδικτυακή. Πιθανότατα θα επικρατούσε και μεγάλη ησυχία, αλλά αυτή είναι μια άλλη κουβέντα.

Όσο οι τεχνολογικοί κολοσσοί κρύβονται κυριολεκτικά πίσω από το ολόγραμμα του δαχτύλου τους και του ανυπάρκτου νομοθετικού πλαισίου του διαδικτύου, οι social media managers θα δίνουν χαμένες μάχες απέναντι σε αυτούς που εκτοξεύουν από passive aggressive ηλίθια memes μέχρι ύβρεις και σοβαρές απειλές, απλώς επειδή τυγχάνει να έχουν μια σύνδεση ίντερνετ και ένα smartphone.

Εκτός αν ξεσαλώνουν στο TikTok, όπου ο μασκοφόρος χρήστης Great Londini με τους 7.7 εκατομμύρια ακολούθους εντοπίζει τα τρολς και τα εκθέτει στον λογαριασμό του, ειδοποιεί την πλατφόρμα όπως και τον εργοδότη ή ακόμα και το αστυνομικό τμήμα της περιοχής τους, ή την οικογένεια αν ο θύτης είναι ανήλικος. Το TikTok δεν είναι πολύ χαρούμενο με το ηθικό hacking -όπως αυτοχαρακτηρίζεται- και έχει κλείσει αρκετές φορές τους λογαριασμούς του Great Londini. Κάτι που για μένα βγάζει νόημα ως υποκρισία, ή μήπως και…τρολιά;

Disclaimer: Κανένας social media manager δεν υπέφερε για τις ανάγκες αυτού του ρεπορτάζ (αρκετά ταλαιπωριούνται ήδη) και για να συνεχιστεί αυτό, για ευνόητους λόγους δεν αναφέρονται τα Μέσα στα οποία εργάζονται. Κώστα, Χαρά, Μαρία, Έλενα, Νίκο σας ευχαριστώ πολύ και καλό κουράγιο.

Η Olesya Έζησε για μια Εβδομάδα Κάτω από Ένα Τραπέζι στο Χάρκοβο

Οι Δέκα Kαλύτερες Φωτογραφίες από το Instagram του Πάνου Καμμένου

30 Πράγματα που Πρέπει να Αρχίσεις να Κάνεις πριν τα 30

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.