Ο Μανώλης Είναι Street Artist και Κάνει Μαθήματα Graffiti σε Παιδιά

Κάπου μέσα στην τσιμεντένια ζούγκλα της Αθήνας με το απέραντο γκρι χρώμα που πνίγει τα πάντα, υπάρχουν έργα τέχνης που ξεπηδούν μέσα από μισογκρεμισμένους τοίχους, στις προσόψεις εγκαταλελειμένων κτιρίων, κάτω από γέφυρες, σε άχρωμα πάρκινγκ και σε κάθε επιφάνεια που στέκει αδιάφορη και αδειανή, συμπληρώνοντας αυτή την άσχημη ομοιομορφία των παλιών κτιρίων. Τα graffiti κοσμούν τους δρόμους και τις γειτονιές, παίρνουν πνοή από κάθε βλέμμα που θα πέσει πάνω τους, από κάθε μυαλό που θα προβληματιστεί με όσα έχουν να πουν. Αφουγκράζονται τον παλμό της σύχρονης αστικής κοινωνίας, τον εγκλεισμό, την κοινωνική αποστασιοποίηση, το φόβο, τις αλλεπάληλες κρίσεις και ζωντανεύουν μέσα από όλα εκείνα που μας καταπιέζουν στα δεσμά τους. Από εκεί που το graffiti ξεκίνησε από τη Νέα Υόρκη ως η τέχνη των περιθωριακών και των υποβαθμισμένων, πλέον έχει μετεξελιχθεί σε ένα είδος τέχνης που βρίσκεται παντού, είναι παγκόσμια, ενώνει όλες τις κουλτούρες και τους πληθυσμούς και σπάει τους ταξικούς φραγμούς. Τα τελευταία δέκα χρόνια, στο κέντρο της Αθήνας, λειτουργεί το πρώτο -και μοναδικό- εργαστήρι καλλιτεχνικής έκφρασης, που κάνει και μαθήματα graffiti σε παιδιά.

«Ξεκινήσαμε σαν ομπρέλα για όλες τις δημιουργικές μας δραστηριότητες, στη συνέχεια κάναμε τα πρώτα worskhop και συνειδητοποιήσαμε ότι θέλουμε να έχουμε αλληλεπίδραση με ένα κοινό που διψά για έμπνευση. Όταν πηγαίνουμε στο σχολείο, μας σκοτώνουν τον αυθορμητισμό, ισοπεδώνουν την καλλιτεχνική μας έκφραση και αυτό χειροτερεύει όταν ενηλικιωνόμαστε. Θέλουμε να δείξουμε πως χρησιμοποιούμε την δημιουργικότητα σαν τρόπο εκτόνωσης και ψυχοθεραπείας. Πέρα από το πεδίο του doodle art, της αυθόρμητης ζωγραφικής, κάνουμε μαθήματα εικονογράφησης, character design και graffiti», λέει στο VICE ο δημιουργός του project και street artist Μανώλης Ηλιόπουλος.

Μέσα σε αυτή την καθημερινότητα και τις πολιτικές επιλογές που πνίγουν σκόπιμα την τέχνη -αφού πλέον τα καλλιτεχνικά μαθήματα έχουν καταργηθεί και στα σχολεία- υπάρχει ατέρμονη δίψα για έκφραση και εκτόνωση. «Νιώθουμε ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη από μία τέτοια δραστηριότητα, βράζουν, θέλουν να εκφραστούν, διότι η τέχνη έχει κοπεί από τη ζωή τους. Ζούμε στο 2022, το graffiti έχει κατακλύσει την Αθήνα -από μικρά tags, μέχρι μεγάλα mural. Φτιάχνουμε ολιγομελή crew και ξεχυνόμαστε στις γειτονιές, αλληλεπιδρούμε, συνδημιουργούμε, προσπαθούμε να εμπνεύσουμε και να εμπνευστούμε. Η απουσία της τέχνης, ίσως δημιουργήσει νέα ρεύματα που δεν έχουμε φανταστεί. Εξάλλου, κάπως έτσι γεννήθηκε και η κουλτούρα του graffiti, από παιδιά που δεν είχαν πρόσβαση στην εκπαίδευση και τη διασκέδαση, μεγάλωσαν σε μία κρίση, σε σκληρές περιόδους στη Νέα Υόρκη, όπου ζούσαν σε γκέτο και υποβαθμισμένες περιοχές, δεν είχαν παιχνίδια, παρατούσαν το σχολείο. Τότε, είχαν επινοήσει ένα παιχνίδι, όπου έπαιρναν έναν μαρκαδόρο και έγραφαν το όνομά τους στις γειτονιές. Όποιος έγραφε περισσότερες φορές το όνομά του, είχε την κυριαρχία. Στη συνέχεια αυτό εξελίχθηκε και έβαζαν καινούργια στοιχεία -highlights, second lines κτλ-. και κάπως έτσι, αυτά τα παιδιά που δεν είχαν μπει σε σχολές καλών τεχνών, άρχισαν να εξελίσσουν αυτό που σήμερα είναι το graffiti. Οπότε δεν ξέρεις μια προβληματική στη σημερινή εκπαίδευση, τι νέο θα δημιουργήσει».

«Τα graffiti τα ονομάζουμε και styles, γιατί το κάθε παιδί θέλει να βρει το δικό του νέο style, πατώντας στα ήδη υπάρχοντα. Προ κρίσης το graffiti ήταν καθαρό, αψεγάδιαστο, με πολλά χρώματα. Τα σημερινά λέγονται anti-styles, γιατί είναι αποδομημένα, θολά, βρώμικα και δεν έχουν κανόνες γιατί αντικατοπτρίζουν το χάος της εποχής μας. Και εκρήγνυται όπως έχουμε ανάγκη να εκραγούμε και εμείς. Αυτή η δυστοπία που ζούμε αντανακλάται στα graffiti, που έχουν γίνει επιθετικά γιατί η ίδια η πόλη και η ζωή είναι επιθετική και αυτό γιγαντώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Για να εκφραστείς δεν μπορείς να είσαι στα κουτάκια. Οπότε αυτό που έχουν αφουγκραστεί το βγάζουν στο σχέδιό τους. Μέσα στην πανδημία αρχίσαμε να εξερευνούμε τις γειτονιές και να βρίσκουμε χώρους για τέχνη. Οι δημιουργικοί άνθρωποι θα αδράξουν ευκαιρίες να δημιουργήσουν. Κάθε τι σοκαριστικό, όπως η πανδημία, οδηγεί τους ανθρώπους σε νέα μονοπάτια», λέει ο Μανώλης. Σύμφωνα με τον ίδιο, το εργαστήριο είναι η βάση τους, όμως, όλες οι δραστηριότητές τους, είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τη σύγχρονη αστική ζωή. Οπότε βγαίνουν έξω να δουν εκθέσεις, να εμπνευστούν από την πόλη, να χαζέψουν και να φωτογραφίσουν graffiti ή να ζωγραφίσουν τους άχρωμους τοίχους με σπρέι.

Παρά την έκταση που έχει πάρει αυτή η μορφή τέχνης σε όλες τις ευρωπαϊκές μητροπόλεις, όπου πλέον παραχωρούνται από τους δήμους άδειες για ζωγραφική και υπάρχουν τα λεγόμενα wall of fame, που είναι τοίχοι κενοί για να υποδεχτούν street art, στην Ελλάδα ακόμη τα κυνηγούν. Στην Αθήνα υπάρχουν ανεπίσημα walls of fame, όπως π.χ. οι τοίχοι εντός Πολυτεχνείων, τα πάρκινγκ που τα Σαββατοκύριακα αδειάζουν. Οι γκραφητάδες δίνουν από μόνοι τους πνοή σε κενούς χώρους της πόλης και τους μετουσιώνουν σε κάτι. Εγκαταλελειμένα κτίρια, παλιά εργοστάσια, κενούς χώρους κάτω από γέφυρες, τους οποίους μετατρέπουν στο προσωπικό τους στούντιο. Σε αυτά τα σημεία πηγαίνουν και βάζουν το χρώμα τους, σπάζοντας το γκρίζο και έτσι αποκτούν άλλη εικαστική υπεραξία.

«Πλέον το graffiti είναι ευρέως αποδεκτό και σαν επάγγελμα. Ένα παιδί ξεκινά να κάνει graffiti και καταλαβαίνει ότι αυτό που ζωγραφίζει μπορεί να μετουσιωθεί σε brand, σε αρχιτεκτονική, σε γραφιστική, σε διαφήμιση και αντιλαμβάνεται την αξία του. Στην πανδημία κατάλαβαν ότι πρέπει να βρουν διεξόδους για να σταθούν στα πόδια τους, να είναι freelancers, να φτιάξουν το δικό τους merchandise να χτίσουν το κοινό τους μέσω social media. Είναι τόσο δύσκολη η περίοδος που είναι πολύ ενδιαφέρον να ασχολείσαι επαγγελματικά με καλλιτεχνικά projects, αν και είναι ένας γολγοθάς. Αλλά, παρ' όλα αυτά, θα παρότρυνα οποιονδήποτε να ασχοληθεί επαγγελματικά με graffiti και οποιαδήποτε μορφή έκφρασης».

Ο Μανώλης κάνει graffiti από το '99. Όπως εξηγεί, προτιμά να μένουν τα έργα του χωρίς υπογραφή, αλλά πολλοί τον ξέρουν γιατί ακολουθεί ένα συγκεκριμένο μοτίβο, ενώ άλλοι πλάθουν με τη φαντασία τους το πως μπορεί να είναι. «Ο κάθε καλλιτέχνης κάνει αυτό που του βγαίνει αυθόρμητα, αλλά όταν αυτό αγγίξει και άλλους, είναι επιτυχία. Όταν καταφέρει να καταγράψει κάποια γεγονότα της εποχής ώστε να μείνουν για πάντα στην ιστορία και έτσι να τα μεταφέρει στις επόμενες γενιές, είναι επιτυχία. Ο καθένας φτιάχνει δική του καλλιτεχνική φόρμουλα με άλλη απήχηση στην κοινωνία, την ιστορία και την ψυχή του. Γιατί η αποτύπωση σκέψεων και συναισθημάτων λειτουργεί και ως ψυχοθεραπεία. Σε κάθε περίπτωση μου αρέσει να βλέπω κάθε παιδί γιατί κάνει τέχνη. Κάποιος μπορεί να το κάνει γιατί είναι πιεσμένος ψυχικά, άλλος γιατί ακολουθεί κάποια τάση και τον οδηγεί σε νέα μονοπάτια. Προσωπικά, περνάω περιόδους που αφουγκράζομαι όσα συμβαίνουν, περνάω περιόδους που καταγράφω τα δικά μου συναισθήματα που είναι αποτέλεσμα όσων συμβαίνουν. Αν έχω καταπιεστεί με τις καραντίνες και βγάζω μια επιθετικότητα στα έργα μου, πάλι την κοινωνία αντανακλώ. Αντανακλώ όλα τα βιώματα που έχω, που υπάρχουν στο υποσυνείδητό μου και μου βγαίνουν αυθόρμητα».

Το graffiti είναι μια τέχνη που απευθύνεται σε όλους. Είναι στο δρόμο, μπορούν όλοι να έχουν πρόσβαση, να την απολαύσουν και να τη διαβάσουν. Καταπολεμά έτσι με το δικό της τρόπο τον κοινωνικό αποκλεισμό. «Είναι εκεί έξω, είναι δωρεάν, είναι πανέμορφη, είναι ζωντανή και γερνάει, είναι η πιο δημοκρατική τέχνη. Ο,τιδήποτε δεν μπορούν να διαχειριστούν και να επωφεληθούν χρηματικά, το κυνηγάνε. Η Αθήνα είναι μια πολύ προβληματική και δύσκολη πόλη για να κινηθείς, είναι μια ζούγκλα από τσιμέντο και έχει ανάγκη από πράσινο. Το graffiti θα υπάρχει όσο δεν υπάρχει πράσινο».

Ακολουθήστε την Άντυ στο instagram.

Περισσότερα από το VICE

Πάρε μια Γεύση από Αυτό το Γαλλικό Αρχοντικό για να Μάθεις τι Έτρωγαν οι Βασιλιάδες

Ο Γιάννης Κοροβέσης Είναι ο Πρώτος Σομελιέ Νερού στην Ελλάδα

Διονύση Ατζαράκη, Γιατί η Μάνα μου Δεν Καταλαβαίνει τα Αστεία σου;

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.