Μεταξύ Ζωής και Θανάτου: Η Άννα Περιγράφει τη Νύχτα που Δεν θα Ξεχάσει Ποτέ

Την περασμένη Κυριακή η ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα σε μία τραγική επιχείρηση διάσωσης στην κεντρική Μεσόγειο, μετέφερε στο πλοίο έρευνας και διάσωσης, “Geo Barents”, 71 επιζώντες από μία βυθισμένη λαστιχένια βάρκα. Τουλάχιστον 22 άνθρωποι αγνοούνται και μία έγκυος γυναίκα πέθανε παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες ανάνηψης από την ιατρική ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα διεξάγουν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στην Κεντρική Μεσόγειο από το 2015, δουλεύοντας σε οκτώ διαφορετικά σκάφη (μόνοι τους ή σε συνεργασία με άλλες ΜΚΟ). Συνολικά, οι ομάδες έρευνας και διάσωσης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Κεντρική Μεσόγειο έχουν βοηθήσει περισσότερους από 85.000 ανθρώπους. Το “Geo Barents” είναι το σκάφος έρευνας και διάσωσης με το οποίο επιχειρούν τώρα οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα.   

Μεταξύ Ιουνίου 2021 και Μαΐου 2022, το πλοίο απέπλευσε 11 φορές και διεξήγαγε 47 επιχειρήσεις, διασώζοντας 3.138 άτομα και συλλέγοντας τα πτώματα άλλων 10 ανθρώπων που είχαν πεθάνει στη θάλασσα. Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που επέβαιναν στο πλοίο πραγματοποίησαν 6.536 ιατρικές εξετάσεις προσφέροντας υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης, σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας και ψυχικής υγείας.

Η ιστορία που αφηγείται η Άννα Παντελιά δεν αφορά στην πρόσφατη τραγική διάσωση που πραγματοποίησαν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, αλλά σε διάσωση που έγινε τους προηγούμενους μήνες από το Geo Barents, το πλοίο έρευνας και διάσωσης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

Ο ήχος του ασυρμάτου μέσα στη νύχτα μοιάζει απόκοσμος. Είναι περασμένα μεσάνυχτα όταν ακούμε «Ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα! Ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, ετοιμαστείτε για διάσωση»! Αυτή είναι η φράση που κάνει όλη την ομάδα να πεταχτεί από τα κρεβάτια της και να τρέξει κυριολεκτικά να ετοιμαστεί για τη διάσωση. Στα πρώτα λεπτά επικρατεί ένας μικρός πανικός. Τα βήματα της ομάδας στα σκαλιά του Geo Barents ακούγονται έντονα, αλλά οι κουβέντες είναι μετρημένες. Όλοι ξέρουμε ότι μία βάρκα βρίσκεται σε κίνδυνο. Αυτό που μένει να διαπιστώσουμε είναι πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος.  

Η ομάδα διάσωσης φοράει τον εξοπλισμό της και κάνει όλες τις απαραίτητες ενέργειες ώστε τα φουσκωτά να είναι έτοιμα να πέσουν στη θάλασσα. Το υπόλοιπο προσωπικό ετοιμάζεται να δεχτεί τους διασωθέντες στο κατάστρωμα. Ο ιατρικός εξοπλισμός είναι στη θέση του μέσα σε λίγα λεπτά, όπως και οι κουβέρτες και τα στεγνά ρούχα. Εγώ είμαι εκεί για να καταγράψω τη διάσωση και να προσφέρω ό,τι βοήθεια μου ζητηθεί. 

Κάθε διάσωση είναι μια νέα πρόκληση. Εκεί που νομίζεις ότι όλα είναι υπό έλεγχο, μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτων μπορεί ο έλεγχος να χαθεί. Κάτι τέτοιο συνέβη στη δεύτερη διάσωση που συμμετείχα. Μετά από έξι ώρες ταξίδι για να βρούμε μία βάρκα που είχαμε μάθει ότι βρισκόταν σε κίνδυνο, την εντοπίζουμε ενώ ήταν ήδη 20 ώρες στη θάλασσα και με την εξωλέμβια μηχανή να μη λειτουργεί. Η βάρκα έχει ήδη αρχίζει να μπάζει νερά.

Οι άνθρωποι είναι τρομοκρατημένοι, αλλά προσπαθούν να κρατήσουν την ψυχραιμία τους. Μεταξύ αυτών μία έγκυος. Αφού πλησιάζουμε τη βάρκα με τα φουσκωτά μας, τους εξηγούμε ότι είμαστε εκεί για να τους βοηθήσουμε και ξεκινάμε να τους μοιράζουμε σωσίβια. Ο στόχος είναι να επιβιβάσουμε έναν-έναν τους ανθρώπους στα δικά μας φουσκωτά και να τους μεταφέρουμε στο Geo Barents. 

Η θάλασσα εκείνο το βράδυ δεν ήταν καλή και το διαθέσιμο φως που ερχόταν από το Geo Barents ήταν περιορισμένο. Ενώ είχαμε επιβιβάσει περίπου 15 από τα 30 άτομα στα φουσκωτά μας, σε κλάσματα δευτερολέπτων η βάρκα τους αναποδογυρίζει και οι υπόλοιποι μαζί με την έγκυο, βρίσκονται στο νερό. 

Από εκείνη τη στιγμή ξεκινάει η μάχη με τον χρόνο ώστε να τραβήξουμε έναν-έναν τους ανθρώπους από το νερό. Δεν είναι μόνο ο κίνδυνος του πνιγμού, αλλά και της υποθερμίας. Επικρατεί πανικός. Οι άνθρωποι φωνάζουν για βοήθεια και η ομάδα πετάει ακόμη περισσότερα σωσίβια στο νερό. Μερικοί κολυμπάνε και πιάνονται από το φουσκωτό. 

Μετά από πολλή προσπάθεια καταφέρνουμε να τους ανεβάσουμε όλους στο πλοίο. Στο κατάστρωμα, η ομάδα τρέχει να βοηθήσει αυτούς που είναι μούσκεμα. Τα βρεγμένα ρούχα πρέπει να αλλαχτούν το συντομότερο, πριν η υποθερμία γίνει απειλητική για τη ζωή τους. 

Η μαία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα μού περιέγραφε μετά τη διάσωση ότι η έγκυος γυναίκα, η Julie (αυτό το όνομα δεν είναι το πραγματικό της), μόλις ανέβηκε στο Geo Barents περπατούσε με δυσκολία, ενώ τα νερά έτρεχαν από τις πέντε μπλούζες και τα πέντε παντελόνια που φορούσε. Βρήκε, όμως, τη δύναμη να τραγουδήσει από τη χαρά της που σώθηκε. Λίγες μέρες μετά ακούσαμε σε υπερηχογράφημα την καρδιά του μωρού της να χτυπάει. Η Julie εξηγούσε πως όταν έπεσε στη θάλασσα πίστευε ότι ο θεός θα αποφάσιζε αν θα ζήσει ή θα πεθάνει, και στα τραγούδια της μετά τη διάσωση ευχαριστούσε τον θεό που εκείνη και το μωρό της τα κατάφεραν. Όταν της έδειξα τις φωτογραφίες από τη διάσωση χαμογέλασε αμήχανα και μου είπε «Ελπίζω το παιδί μου κάποια στιγμή να δει αυτές τις φωτογραφίες και να καταλάβει τι πέρασα». 

Στο πλοίο βρίσκονταν κι άλλες γυναίκες με παιδιά. Τα παιδιά για μέρες δεν μπορούν να χαμογελάσουν, παρά τα παιχνίδια και τα αστεία που τους κάνουμε. Χρειάστηκε να περάσει μια βδομάδα για να αρχίσουν τις αγκαλιές και τα παιχνίδια. Ακόμη και η αλλαγή στην ψυχολογία των γυναικών ήταν τεράστια. Όταν έφτασαν στο Geo Barents ήταν φοβισμένες. Οκτώ στις δέκα μάς εκμυστηρεύτηκαν ότι έχουν βιαστεί. Κάποιες εξαναγκάστηκαν στην πορνεία και άλλες βασανίστηκαν. «Η ξαδέρφη μου γέννησε και τα δύο παιδιά της στις λιβυκές φυλακές. Εκεί η μόνη λέξη που ξέρουν τα παιδιά είναι η λέξη “φυλακή”», μου είπε μια από τις γυναίκες που ταξίδεψε με την ξαδέρφη της και τα δύο μωρά της. 

Οι ίδιες γυναίκες, μετά από μερικές μέρες άρχισαν να χαμογελάνε, να χορεύουν και να τραγουδάνε. Το μόνο που είχαν ανάγκη ήταν ασφάλεια και προσοχή, πράγματα που για πολύ καιρό δεν ήταν δεδομένα για εκείνες. Ένας καλός λόγος, μια αγκαλιά ή λίγη μουσική τις έκανε να ξεχάσουν έστω και για λίγο τι πέρασαν στο ταξίδι τους και στην Λιβύη. Οι πληγές δεν θα κλείσουν εύκολα, αλλά τουλάχιστον ξέρω ότι ξέφυγαν από τον εφιάλτη της Λιβύης και το μόνο που ελπίζω είναι ότι δεν θα ξαναζήσουν ποτέ αυτά που έζησαν εκεί. 

Δυστυχώς, δεν έχουν όλοι την ίδια κατάληξη. Σχεδόν κάθε βδομάδα ακούμε για βάρκες που βυθίζονται αβοήθητες. Σχεδόν κάθε μέρα λαμβάνουμε μηνύματα συγγενών ανθρώπων, των οποίων τα ίχνη χάθηκαν στη θάλασσα. Η Ευρώπη συνεχίζει όχι μόνο να κλείνει τα μάτια στην τραγωδία της Μεσογείου, αλλά και να στηρίζει τις Λιβυκές Αρχές οι οποίες συνεχίζουν να επαναπροωθούν τους ανθρώπους πίσω στον φαύλο κύκλο της κακοποίησης και των βασανισμών. 

Το κείμενο υπογράφει η Άννα Παντελιά, η οποία έχει εργαστεί στην Ελλάδα, τα Βαλκάνια, την Υεμένη, το Νότιο Σουδάν και τη Μοζαμβίκη. Όμως η αποστολή της στην κεντρική Μεσόγειο με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, είναι αυτή που την έχει σημαδέψει περισσότερο. Στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης που λαμβάνει μέρος από τον Φεβρουάριο ως υπεύθυνη επικοινωνίας με το πλοίο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα “Geo Barents”, η εναλλαγή του θανάτου και της ζωής είναι πολύ άμεση. Εκεί που νομίζεις ότι όλα είναι υπό έλεγχο, μπορεί μέσα σε δευτερόλεπτα, ο έλεγχος να χαθεί.

Υποστήριξε κι εσύ το έργο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Γίνε υποστηρικτής πρώτης γραμμής, εδώ.

Περισσότερα από το VICE

Πάρε μια Γεύση από Αυτό το Γαλλικό Αρχοντικό για να Μάθεις τι Έτρωγαν οι Βασιλιάδες

Ο Γιάννης Κοροβέσης Είναι ο Πρώτος Σομελιέ Νερού στην Ελλάδα

Διονύση Ατζαράκη, Γιατί η Μάνα μου Δεν Καταλαβαίνει τα Αστεία σου;

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.