Τρόποι για να Μιλήσεις σε Έναν Φίλο που το Έχει Παρατραβήξει με τα Ναρκωτικά και το Ποτό

Καθώς κάποια φεστιβάλ (στον υπόλοιπο κόσμο, όχι στην Ελλάδα) παίρνουν το «πράσινο» φως, κάποιοι ίσως προγραμματίζουμε συναντήσεις με φίλους ή πάρτι για να διασκεδάσουμε την όποια επιστροφή σε μια κάποια ελευθερία. Αλλά δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός ότι βγαίνουμε διαφορετικοί άνθρωποι από τα lockdown – ιδίως σε ό,τι αφορά τη σχέση μας με το αλκοόλ και τα ναρκωτικά. 

Για κάποιους, η πανδημία προσέφερε μια ευκαιρία να επανεκτιμήσουν τη σχέση τους με τις ουσίες και μια ευκαιρία να μειώσουν την κατανάλωση, μακριά από την κοινωνική πίεση που κάνει κάτι τέτοιο δυσκολότερο. Άλλοι απλώς συνέχισαν ή αύξησαν την κατανάλωση ποτού και ναρκωτικών κατά το lockdown.

Η απομόνωση μάς επηρέασε όλους διαφορετικά, λέει ο Andy Ryan, ψυχοθεραπευτής και εκπρόσωπους του Βρετανικού Συμβουλίου Ψυχοθεραπείας (UKCP). «Σε ό,τι αφορά τη σχέση των ατόμων με τις ουσίες είδαμε μια πόλωση», λέει.

Σύμφωνα με έρευνα στα τέλη του 2020 από τον φιλανθρωπικό οργανισμό Adfam, που στηρίζει φίλους και οικογένειες ανθρώπων με εθισμό, 88% των συμμετεχόντων είπαν ότι το lockdown επηρέασε αρνητικά τα προβλήματα με αλκοόλ, ναρκωτικά ή τζόγο, κάποιου μέλους της οικογένειάς τους που έχει το ζήτημα. Ο φιλανθρωπικός οργανισμός Action on Adiction λέει ότι είδε αύξηση 86% στους ανθρώπους που αναζήτησαν βοήθεια τον Ιανουάριο, σε σχέση με τον περσινό.

Όλοι έχουμε έναν φίλο που πάντα είναι βαθιά χωμένος σε αυτά, αλλά πώς καταλαβαίνουμε ότι η κατανάλωσή του έχει περάσει τα όρια, έχοντας γίνει ανησυχητική; Ρωτήσαμε μερικούς ειδικούς τι μπορείς να κάνεις αν έχεις έναν φίλο ή συγγενή που διαρκώς το παρατραβάει.

Το τελευταίο που θέλουμε είναι να αρχίσουμε να βάζουμε ταμπέλα εθισμένου ο ένας στον άλλον, λέει ο Ryan, «αλλά εξίσου σημαντικό είναι να μάθουμε να αντιλαμβανόμαστε και τα σημάδια της εξάρτησης».

Σύμφωνα με τον Ryan και τη Lauren White, σύμβουλο εθισμού και μέντορα, υπάρχουν μερικές σημαντικές ερωτήσεις που πρέπει να αναρωτηθούμε οι ίδιοι πριν βγάλουμε συμπεράσματα. «Πίνει ή κάνει μεγαλύτερη χρήση απ’ ό,τι συνήθως; Αυτή είναι η πρώτη και πιο προφανής ερώτηση», λέει η White, που μαζί με τον Ryan είναι πρώην εθισμένη. «Πρόσεξες αλλαγή στη συμπεριφορά; Είναι πιο θυμωμένος ή στην τσίτα απ’ ό,τι συνήθως; Έχει έλλειψη κινήτρου και απομονώνεται, και δεν θέλει να κάνει τίποτα άλλο εκτός από το να πίνει και να παίρνει ναρκωτικά; Είναι τελείως μυστικοπαθής ως προς αυτό»;

Ο Ryan λέει ότι υπάρχουν κι άλλα, πιο προφανή σημάδια. «Σχεδιάζει όλη του την κοινωνική ζωή γύρω από το ποτό ή τα ναρκωτικά;», ρωτάει. «Παθαίνει συχνά black out και δεν ανταποκρίνεται στη δουλειά και σε κοινωνικές υποχρεώσεις»; Αν η απάντηση σε κάποιο απ’ όλα αυτά ή σε όλα είναι ναι, τότε ίσως είναι ώρα να του μιλήσεις.

«Αν σκεφτείς τι περάσαμε στην πανδημία», λέει ο Ryan, «πένθος, ανεργία, λίγο ή πολύ απομόνωση, διακοπή κοινωνικών επαφών και διαταραχή ή διακοπή σχέσεων, δεν είναι παράξενο ότι πολλοί το έχουν ρίξει στις ουσίες». Συμβουλεύει να έχουμε κατανόηση. Μπορεί η δική μας εμπειρία στο lockdown να είναι διαφορετική, όλοι κάνουν το καλύτερο που μπορούν. «Όλοι μπορούν να κυλήσουν στον εθισμό».

«Υπάρχουν πολλές διαθέσιμες πληροφορίες», λέει ο Ryan. Συμβουλεύει να ζητήσεις συμβουλές από τον γιατρό σου ή τον σύμβουλο της περιοχής σου, που θα ξέρει περισσότερα για τα διαθέσιμα μέσα στην περιοχή σου. Επίσης προτείνει φιλανθρωπικούς οργανισμούς όπως ο Adfam, που έχουν πληροφορίες και διοργανώνουν τοπικές συναντήσεις για εθισμένους. Υπάρχει και η ανώνυμη υπηρεσία του κράτους, FRANK, που έχει έναν ολόκληρο τομέα αφιερωμένο σε φίλους και οικογένεια. Η White συμβουλεύει να διαβάσεις για τις εμπειρίες πρώην εθισμένων σε βιβλία όπως το “Mentors” του Russell Brand ή το “Who Says I’m an Addict?” του David Smallwood.

Σύμφωνα με το FRANK, «δεν υπάρχει σωστός και λάθος τρόπος να συζητήσεις για τα ναρκωτικά, αλλά υπάρχουν κάποιες γενικές οδηγίες που μπορείς να ακολουθήσεις για να γίνουν πιο εύκολα τα πράγματα». Αυτό σημαίνει να μιλάτε και οι δύο νηφάλιοι, να έχετε πολύ χρόνο για τη συζήτηση, να διαλέξετε έναν γνώριμο ή προσωπικό χώρο σε περίπτωση που ανέβουν οι τόνοι και να καταλάβετε ότι «πρέπει να κάνετε αρκετές συζητήσεις». Μην υποτιμάς την επίδραση που μπορείς να έχεις στη ζωή κάποιου – ο Ryan λέει ότι ένα μήνυμα που έρχεται από το κοινωνικό σου δίκτυο μπορεί να είναι πολύ δυνατό.

Ο Ryan επισημαίνει ότι παρόλο που έχουμε κάνει τεράστια βήματα τα τελευταία χρόνια για να αποτινάξουμε το στίγμα από τις ψυχικές ασθένειες, ο εθισμός είναι ακόμα μεγάλη πηγή ντροπής για κάποιους. «Είναι σχεδόν λες και ως κοινωνία δεν έχουμε τη γλώσσα για να περιγράψουμε τον εθισμό με ανοιχτό και μη επικριτικό τρόπο», λέει.

Η White συμφωνεί. «Μπορείς να πεις “Είμαι εδώ για σένα. Θέλεις να μιλήσουμε για κάτι;”».

Πολλοί κλείνονται όταν τους κρίνουμε και δεν θέλεις να συμβεί κάτι τέτοιο. «Θέλεις απλώς να δώσεις μερικές πληροφορίες χωρίς να δημιουργήσεις πρόβλημα στη σχέση», εξηγεί ο Ryan.

Συμβουλεύει να πλησιάζεις με περιέργεια και χωρίς διάθεση επίκρισης. «Επομένως, αντί να πεις “κάνε αυτό κι αυτό” ή “το παρατραβάς”, ρώτα “Συμβαίνει συχνά αυτό; Γιατί λες ότι συμβαίνει”; Αν είσαι ανοιχτός, ίσως να μπορεί να σου ανοιχτεί κι εκείνος».

Εσύ μπορεί να προσπαθείς να βοηθήσεις, αλλά δέξου ότι ίσως να μην έτοιμος να ακούσει τι έχεις να πεις. «Δυστυχώς δεν μπορείς να βοηθήσεις κάποιον που δεν θέλει να βοηθήσει τον εαυτό του», λέει η White.

Η διαδικασία μπορεί να πάρει χρόνο. Στο μεταξύ, «συνέχισε να φυτεύεις τον σπόρο και να δείχνεις ότι είσαι εκεί», συμπληρώνει. Επίσης, λέει να προσέχεις τον φίλο σου όσο μπορείς αλλά να αναγνωρίζεις ότι δεν έχεις την ευθύνη του. Ο ρόλος σου είναι να τον στηρίξεις, όχι να τον σώσεις.

Μπορεί να ακούγεται κλισέ, αλλά το να ζεις τον εθισμό κάποιου δικού σου είναι δύσκολο – φρόντισε να μην ξεχνάς να στηρίζεις τον εαυτό σου, και να κάνεις πίσω αν χρειαστεί.

Περισσότερα από το VICE

Μέσα στο Ανορθόδοξο Σύμπαν του Γιάννη Νιάρρου: Stand-up, Επίδαυρος και Ελληνικό Μιούζικαλ

Το Μυστικό της Ολλανδίας και η «Κλοπή του Αιώνα» στην Αθήνα

Κάναμε μια Λίστα με τους Χειρότερους Καλoκαιρινούς Τραυματισμούς και τους Βαθμολογήσαμε

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.