Πώς Τέσσερα Αγόρια από το Δυτικό Λονδίνο Έγιναν οι «Beatles» του ISIS

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Οι όμηροι δεν μπορούσαν να το γνωρίζουν, όμως οι απαγωγείς τους είχαν πολύ περισσότερα κοινά από τον τρόπο ομιλίας τους. Οι τέσσερις μεγάλωσαν σε απόσταση λίγων μέτρων ο ένας από τον άλλο στο δυτικό Λονδίνο, περπατούσαν στους ίδιους δρόμους μέσα και γύρω από το Λάντμπροουκ Γκρόουβ, συνδυάζοντας το τζαμί με το ποδόσφαιρο και τα video games.

Όλοι τους γοητεύτηκαν από εξτρεμιστικές ιδέες στα 20 τους χρόνια. Μην μπορώντας να βρουν έναν ικανοποιητικό ρόλο στην ενήλικη ζωή στο Λονδίνο ή να συμφιλιώσουν τη μουσουλμανική και τη βρετανική τους ταυτότητα, ένας-ένας, κατευθύνθηκαν για μια μεγάλη μάχη στο εξωτερικό – μια μάχη που θα κατέστρεφε κάθε πιθανότητα για μια φυσιολογική ζωή πίσω στην πατρίδα. Στη Συρία, έμελλε να στραφούν στη βαρβαρότητα και το χάος. Η αμερικανική κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι η ομάδα ήταν υπεύθυνη για ξυλοδαρμούς, εικονικές εκτελέσεις και τον αποκεφαλισμό περισσότερων από 27 ανθρώπων.

Πώς, λοιπόν, κατέληξαν να σκορπούν τη βία τέσσερα αγόρια από τη Βρετανία, κάνοντας τόσο αποτρόπαιες πράξεις που το έθνος τους αποκήρυξε; Τι μπορούν να μας πουν οι ιστορίες τους για τα μοιραία βήματα που κάνουν οι άνθρωποι στον δρόμο προς τη ριζοσπαστικοποίηση;

[VICE Video] Hotel Yazidi: Τα Θύματα του ISIS που Βρήκαν Καταφύγιο στην Ελλάδα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Ο Aine Davis, ένα μέλος που είχε ταυτοποιηθεί παλαιότερα, παραμένει σε τουρκική φυλακή. Ο 34χρονος καταδικάστηκε ως μέλος τρομοκρατική οργάνωσης και του επιβλήθηκε ποινή κάθειρξης επτάμιση ετών, τον Νοέμβριο του 2015. Ο Mohammad Emwazi, το μέλος που είναι πιο γνωστό ως «Jihadi John» σκοτώθηκε τον ίδιο μήνα, μετά από επιδρομή αμερικανικών drone, σε ηλικία 27 ετών.

Ο Alexanda Kotey, ο οποίος δεν μεγάλωσε ως μουσουλμάνος, φαίνεται να ήταν ο πιο αφοσιωμένος και ο πιο φανατισμένος με τη θρησκεία του. Έχοντας μεγαλώσει στο Σέπερντς Μπους με την Ελληνοκύπρια μητέρα του και έχοντας χάσει τον Γκανέζο πατέρα του σε πολύ μικρή ηλικία, ήταν μεγάλος οπαδός της Κουίνς Παρκ Ρέιντζερς και οι γείτονες τον θυμούνται να παίζει ποδόσφαιρο στον κήπο με τον μεγάλο του αδερφό.

Κάποια στιγμή στην εφηβεία του ή όταν ήταν γύρω στα 20, ο Kotey ασπάστηκε το Ισλάμ. Ο συνδυασμός της θρησκείας που μόλις είχε ανακαλύψει και μιας απλοϊκής πολιτικής οπτικής γωνίας, σύμφωνα με την οποία οι μουσουλμάνοι είναι θύματα καταπίεσης στα χέρια των άπιστων παγκοσμίως, έμελλε να αποδειχθεί επικίνδυνα μεθυστικός. Σύντομα, ο Kotey ασκούσε επιρροή σε νεαρούς μουσουλμάνους, διαδίδοντας την κοσμοθεωρία «εμείς εναντίον αυτών» από το περίπτερό του, κοντά στο τζαμί Al-Manaar, κοντά στον σταθμό του Γουέστμπουρν Πάρκ.

«Γνώριζε ανθρώπους στο τζαμί, έκανε φιλίες που βασίζονταν σε αβλαβείς ασχολίες, όπως το ποδόσφαιρο και το γυμναστήριο και στη συνέχεια τους τραβούσε στην τροχιά [του]», σύμφωνα με έναν γνωστό.

Ο Emwazi και ο Davis πήγαιναν επίσης στο τζαμί Al-Manaar, πράγμα που οδήγησε στον εύκολο χαρακτηρισμό του ως το μέρος όπου ριζοσπαστικοποιήθηκαν. Το τεράστιο τζαμί λειτουργεί ως σημείο εστίασης για ένα ευρύ φάσμα της μουσουλμανικής κοινότητας στο δυτικό Λονδίνο – 3.000 άνθρωποι παρευρίσκονται εκεί κάθε εβδομάδα. Δεν είναι ένα μέρος όπου μια στενή κλίκα θα μυούνταν στη τζιχάντ.

Το τζαμί καταβάλλει συνεχείς προσπάθειες να διαχωρίσει τη θέση του από τις ενέργειες ατόμων που μπορεί να έχουν πάει εκεί. «Δεν καταγράφουμε το προφίλ των πιστών με βάση την εθνικότητά τους ή τις ιδέες που μπορεί να έχουν στο μυαλό τους», λέει ένας εκπρόσωπός του. «Αυτό είναι κάτι που δεν θα μπορούσαμε να γνωρίζουμε ή να ελέγξουμε».

Η μητέρα του Elsheikh έχει εξηγήσει στο παρελθόν το πώς άλλαξε ξαφνικά ο γιος της το 2011, όταν ξεκίνησε να ακούσει CD με κηρύγματα του Hanial-Sibai, ενός ριζοσπαστικού Αιγύπτιου κληρικού που ζούσε στο Λονδίνο και ο οποίος παραμένει στους καταλόγους κυρώσεων των Ηνωμένων Εθνών, των ΗΠΑ και της Ε.Ε., ως φερόμενος υποστηρικτής της Αλ Κάιντα.

Ωστόσο, υπάρχουν σοβαροί λόγοι να πιστεύουμε ότι η ριζοσπαστικοποίηση του Elsheikh δεν έγινε εν μία νυκτί. Οι απογοητεύσεις συσσωρεύτηκαν. Είχε παντρευτεί στον Καναδά το 2010, όμως η γυναίκα του δεν είχε καταφέρει να πάρει βίζα, για να έρθει στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν είχε καταφέρει να αλλάξει δουλειά από το τοπικό συνεργείο αυτοκινήτων στο οποίο εργαζόταν, παρόλο που είχε σπουδάσει μηχανολογία στο πανεπιστήμιο. Επίσης, ο μεγάλος του αδερφός οδηγήθηκε στη φυλακή για οπλοκατοχή, μετά από ξεκαθάρισμα λογαριασμών μεταξύ συμμοριών.

«Η ριζοσπαστικοποίηση δεν φαίνεται να συμβαίνει γρήγορα – ίσως έτσι να νομίζουν ακόμη και τα μέλη της οικογένειας, όμως οι εσωτερικές ψυχολογικές κρίσεις τείνουν να αναπτύσσονται σε πολύ μεγαλύτερο διάστημα», εξηγεί ο Δρ Afzal Ashraf, ειδικός στην τρομοκρατία και την εξτρεμιστική ιδεολογία στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ. «Οι απογοητεύσεις χτίζονται μέσα σε μια μεγάλη περίοδο και ξαφνικά βρίσκεις μια οργάνωση με μανιχαϊστική κοσμοθεωρία που σου φαίνεται απόλυτα λογική».

Μεγάλωσε σε οικογένεια μεταναστών από το Κουβέιτ σε διάφορα σπίτια κοντά στο Βόρειο Κένσινγκτον, πήγε σχολείο στο Quintin Kynaston Academy και δεν φημίζονταν για τη θρησκευτική του ευλάβεια ως έφηβος. Οπαδός της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ που λάτρευε τη rap μουσική και φορούσε καπέλα του μπέιζμπολ, έλεγε στους συμμαθητές του πόσο μισούσε τον Tony Blair και τον George Bush. Οι δάσκαλοί του τον είχαν βοηθήσει με τα προβλήματα διαχείρισης θυμού που είχε.

Ο Emwazi έγινε φίλος με τον Bilalal-Berjawi και τον Mohammed Sakr, δύο ελαφρώς μεγαλύτερα παιδιά από το Βόρειο Κένσινγκτον, που πήγαν μαζί του να πολεμήσουν για την ισλαμική οργάνωση Αλ-Σαμπάμπ στη Σομαλία. Σκοτώθηκαν από επιδρομές drone εκεί, το 2012.

«Ο Emwazi βγήκε από ένα μεγαλύτερο δίκτυο νέων ισλαμιστών εκείνης της περιοχής του δυτικού Λονδίνου», εξηγεί ο Raffaello Pantucci, συγγραφέας του We Love Death as You Love Life: Britain’s Suburban Terrorists (εκδ. C Hurst & Co Publishers Ltd - Αγαπάμε τον Θάνατο όσο Αγαπάτε τη Ζωή: Οι Τρομοκράτες των Προαστίων της Βρετανίας). «Ο Al-Berjwai και ο Sakr είχαν περίοπτη θέση ανάμεσα στους ανθρώπους που πηγαινοέρχονταν στη Σομαλία και ο Emwazi είχε τον ίδιο κύκλο. Συνυπήρχαν μικροεγκληματίες και ασήμαντοι γκάνγκστερ, με ανθρώπους που ενστερνίζονταν τον τζιχαντισμό».

Το 2009, ενώ ήταν ακόμα 21 ετών, ο Emwazi ταξίδεψε στην Τανζανία, λέγοντας ότι ήθελε να κάνει σαφάρι. Εκεί τον ανέκριναν πράκτορες της ΜΙ5, κατηγορώντας τον ότι προσπαθούσε να φτάσει στη Σομαλία, για να πολεμήσει στον πλευρό της Αλ-Σαμπάμπ. Στη συνέχεια, πέρασε κάποιον χρόνο μεταξύ Κουβέιτ και Λονδίνου, μέχρι που οι αρμόδιοι για θέματα μετανάστευσης, τον εμπόδισαν να επιστρέψει στο Κουβέιτ. Στις αρχές του 2013, κατάφερε να φύγει από τη χώρα, λέγοντάς στους γονείς του ότι θα πήγαινε στην Τουρκία, για να βοηθήσει τους πρόσφυγες.

Αν ο Davis ήταν ο πιο έμπειρος εγκληματίας από τους «Beatles» ίσως –με έναν διεστραμμένο τρόπο– να κατευθύνθηκε προς τη Συρία σε μια προσπάθεια να παραμείνει στον σωστό δρόμο. Η σύζυγός του, Amal El-Wahabi, δήλωσε κατά τη δίκη της το 2014 (κρίθηκε ένοχη για απόπειρα μεταφοράς χρημάτων στον Davis, στη Συρία) ότι η αποχώρησή του από το Λονδίνο υποτίθεται ότι θα έκανε καλό «στο σώμα και την ψυχή του». Σύντομα, όμως, θα έφευγε αεροπορικώς από το Λονδίνο για κάτι πολύ πιο ανησυχητικό από τη διακίνηση ναρκωτικών.

Οι τέσσερις άνδρες ακολούθησαν διαφορετικές διαδρομές προς τη Συρία και τη βόρεια πόλη της Ράκα. Ο Kotey είναι γνωστό ότι ταξίδεψε εκεί παρατώντας μια αποστολή βοήθειας στη Γάζα που ακολουθούσε, το 2009. Ο Elsheikh πιστεύεται ότι πήγε στη Συρία κάποια στιγμή το 2012 και αρχικά εντάχθηκε σε θυγατρική της Αλ Κάιντα, προτού προσχωρήσει στο ISIS. Ο Emwazi και ο Davis πήγαν στη Συρία το 2013, τη χρονιά που το ISIS –το οποίο αρχικά ιδρύθηκε στο Ιράκ– ξεκίνησε να διεκδικεί εδάφη καταφέρνοντας σημαντικές νίκες μέσα στη χώρα.

Θα μπορούσε κάποιος από αυτούς να έχει ταξιδέψει με ειρηνικές διαθέσεις, με μοναδικό του κίνητρο την παροχή βοήθειας στα θύματα του καθεστώτος του Bashar al-Assad;

«Αν είχες πάει το 2011 και το 2012, μπορώ να πιστέψω ότι ξεκίνησες ως άλλος Che Guevara, θέλοντας να κάνεις καλό και να σώσεις τους καταπιεσμένους», λέει ο Rafaello. «Όταν όμως ο στόχος σου πλέον γίνεται να ιδρύσεις ένα χαλιφάτο με το ISIS και δεν είσαι διατεθειμένος να αφήσεις τίποτα να σε σταματήσει, τότε προφανώς μιλάμε για κάτι πολύ διαφορετικό».

Όπως και να ’χει, οι τέσσερις Λονδρέζοι έμειναν εκεί. Πολλά έχουν γραφτεί για την κουλτούρα του μαρτυρίου μεταξύ των τζιχαντιστών και την προθυμία τους να αναζητήσουν τον θάνατο, όμως ο Δρ Afzal Ashraf πιστεύει ότι έχουμε υποτιμήσει πόσο ενθουσιασμένοι είναι πολλοί νεαροί ισλαμιστές με το γεγονός ότι είναι με την πλευρά που κερδίζει. «Αυτά τα παιδιά, γοητεύτηκαν από την υπόσχεση της επιτυχίας», λέει. «Η θεαματική επιτυχία του ISIS, όταν κέρδιζε εδάφη, σήμαινε ότι πολλοί άνθρωποι που ζούσαν γεμάτοι παράπονα, ξαφνικά ένιωθαν ενθουσιασμό που συμμετείχαν σε κάτι που κέρδιζε».

Αν και κάποιοι ξένοι που στρατολογήθηκαν απογοητεύτηκαν από το γεγονός ότι οι κατά βάση Ιρακινοί διοικητές του ISIS, τους χρησιμοποίησαν ως τροφή για τα κανόνια στην πρώτη γραμμή, οι τέσσερις Λονδρέζοι απέκτησαν βασικό ρόλο στη Ράκα. Τους ανέθεσαν να φρουρούν τους ομήρους από τη Δύση, σε ένα μέρος το οποίο οι αιχμάλωτοι αποκαλούσαν «Το Λατομείο».

«Μπορεί να μην ήταν χρήσιμοι μαχητές, δεδομένου ότι δεν είχαν εμπειρία από το πεδίο της μάχης, όμως ήταν μια φυσική μονάδα που τα μέλη της ήταν σε θέση να συνεργαστούν», λέει ο Pantucci. «Μιλούσαν αγγλικά - τι καλύτερος τρόπος να στείλεις το μήνυμά σου στον αγγλόφωνο κόσμο; Έγιναν χρήσιμοι στην προπαγάνδα».

Ο Δανός όμηρος Daniel Rye Ottosen έχει περιγράψει πώς οι Βρετανοί έπαιζαν παιχνίδια μαζί τους, κάνοντάς τους να τραγουδάνε τραγούδια για τον Kenneth Bigley, τον όμηρο της Αλ Κάιντα που αποκεφαλίστηκε στο Ιράκ. «Δεν είχαν εντολές να μπουν μέσα και να μας χτυπήσουν, όμως το έκαναν, επειδή το ήθελαν, το απολάμβαναν».

Στην αυτοβιογραφία του, ο Ottosen περιγράφει τον «George» σαν αυτόν που έδινε τις εντολές και ως αυτόν που ήταν ταυτόχρονα και ο πιο απρόβλεπτος. Ο «Ringo» τραβούσε βίντεο, όταν χρειαζόταν. Τελικά όμως, ο «Jihadi John» ήταν αυτός που ανέλαβε τον ρόλο του πρωταγωνιστή και έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο.

Τον Αύγουστο του 2014, το ISIS δημοσίευσε ένα βίντεο που έδειχνε μια μαυροντυμένη φιγούρα: ήταν ο Emwazi που αποκεφάλιζε τον Αμερικανό φωτορεπόρτερ James Foley. Τον Σεπτέμβριο, εμφανίστηκε και σε άλλο βίντεο – στον αποκεφαλισμό του Αμερικανού δημοσιογράφου Steven Sotloff. Ακολούθησαν και άλλοι φόνοι: ο θάνατος των Βρετανών εθελοντών David Haines και Alan Henning, του Αμερικανού εθελοντή Peter Kassig και των Γιαπωνέζων δημοσιογράφων Haruna Yukawa και Kenji Goto.

Η αμερικανική κυβέρνηση λέει ότι ο πυρήνας αποκεφάλισε συνολικά 27 αιχμαλώτους. Στα θύματα της οργάνωσης πιστεύεται ότι συμπεριλαμβάνονται Σύροι μαχητές που συνελήφθησαν στο πεδίο της μάχης.

Με τον Emwazi να είναι πλέον νεκρός, δεν είναι ξεκάθαρο ποιος από τους τρεις Λονδρέζους που ζουν ακόμη ήταν ο «George», ποιος ήταν ο «Ringo» και ποιος ο «Paul». Ο Γάλλος δημοσιογράφος Nicolas Henin, ένας όμηρος που επέζησε, μου λέει ότι δεν μπορεί να διευκρινίσει τις ταυτότητές τους. Αναφέρεται στις νομικές διαδικασίες που ενδέχεται να κινηθούν για τον Kotey και τον Elsheikh. Παρόλο που το Ηνωμένο Βασίλειο φέρεται να τους έχει αφαιρέσει την ιθαγένεια, οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί αξιωματούχοι εξακολουθούν να κάνουν συζητήσεις για το πού θα κρατηθούν και πώς θα δικαστούν. Χθες, η Βρετανίδα υπουργός Εσωτερικών Amber Rudd έκανε νύξεις ότι μπορεί να επιστραφούν στη Μεγάλη Βρετανία, παρά τις προηγούμενες δηλώσεις του υπουργού Εθνικής Άμυνας Gavin Williamson, ο οποίος είπε, «Δεν νομίζω ότι πρέπει να πατήσουν ξανά το πόδι τους σε αυτήν τη χώρα. Γύρισαν την πλάτη τους στη Βρετανία, στις αξίες μας και σε ό,τι πρεσβεύουμε – είναι οι χειρότεροι όλων».

Ακόμη και τώρα, με όλα όσα ξέρουμε, είναι παράξενα δελεαστικό να πιστέψουμε ότι έστω και ένας από αυτούς είχε κάποιο ίχνος αξιοπρέπειας, ότι δεν ήταν και οι τέσσερις εξίσου κακοί. Όμως είναι ελάχιστα τα στοιχεία που υποστηρίζουν κάτι τέτοιο. Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών λέει ότι ο Kotey «πιθανότατα ασχολούνταν με τις εκτελέσεις και τις εξαιρετικά σκληρές μεθόδους βασανισμού». Ο Elsheikh «έγινε γνωστός για εικονικούς πνιγμούς, εικονικές εκτελέσεις και σταυρώσεις».

Μπορούμε να πούμε ότι αυτοί οι τέσσερις ήταν απλώς διαταραγμένοι με αποκλίνουσα συμπεριφορά, όμως το ταξίδι τους στο σκοτάδι δεν ήταν εντελώς εξωπραγματικό. Οι υπηρεσίες ασφαλείας πιστεύουν ότι 800 Βρετανοί πολίτες εγκατέλειψαν τη χώρα, για να καταταχθούν στο ISIS. Ενδεχομένως να μπορούμε να πάρουμε κάποια μαθήματα από αυτές τις 800 ιστορίες.

Πρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα τον λόγο που τόσοι μουσουλμάνοι δεύτερης και τρίτης γενιάς αισθάνονται τόση αβεβαιότητα για τη θέση τους, καθώς και το γιατί αυτό το εκφυλισμένο, πολιτικό Ισλάμ προσφέρει τέτοια σαφήνεια και τέτοιο σκοπό.

Τελικά, η Βρετανία θα πρέπει να βρει καλύτερα αντεπιχειρήματα, αν θέλει να μετατρέψει την περίπτωση των τζιχαντιστών από το Λονδίνο σε μια υποσημείωση της Ιστορίας και όχι σε ένα σημάδι όσων θα επακολουθήσουν.

Περισσότερα από το VICE

Πώς ο Ερντογάν Σκότωσε την Ανερχόμενη Σκηνή Ηλεκτρονικής Μουσικής της Τουρκίας

«Ήταν μια Εξευτελιστική Οντισιόν» - Το Viral Βίντεο της Ηθοποιού που Δείχνει Όλα Όσα Πάνε Λάθος στο Ελληνικό Θέατρο

Η Εβδομάδα μιας Άνεργης στην Ελλάδα