Το πορτρέτο είναι ισχυρό εργαλείο στη Βόρεια Κορέα. Σε όλη τη χώρα –στους δρόμους, στα μέσα μεταφοράς και στους τοίχους μουσείων και ξενοδοχείων– θα δει κανείς τα πρόσωπα των Kim Il-sung, Kim Jong-il και Kim Jong-un, να θυμίζουν διαρκώς τους παλιούς και τωρινούς Ανώτατους Ηγέτες.
Ο φωτογράφος Stephan Gladieu πήγε στη Βόρεια Κορέα για να βγάλει κάποια τελείως διαφορετικά πορτρέτα. Μεταξύ 2016 και 2020 ταξίδεψε τρεις φορές από τη Γαλλία στο ολοκληρωτικό κράτος, για να φωτογραφίσει τον μέσο Βορειοκορεάτη πολίτη.
Μέσα από τις φωτογραφίες του, που μπορεί κανείς να βρει συγκεντρωμένες πια στο λεύκωμα “North Korea”, ο Gladieu βάζει στο επίκεντρο τους καθημερινούς ανθρώπους, τραβώντας προσωρινά τα φώτα από τον εντυπωσιακό δικτάτορά τους. Μίλησα μαζί του σχετικά με το πρότζεκτ.
VICE: Γιατί στη Βόρεια Κορέα;
Stephan Gladieu: Αυτή η χώρα μού ασκεί γοητεία εδώ και καιρό, όπως και σε πολλούς άλλους. Αλλά ποτέ δεν είχα καταλάβει γιατί. Αν το σκεφτείς, είναι μία μικρή χώρα, με 25 εκατομμύρια κατοίκους, χωρίς φυσικoύς πόρους. Έτσι, ο βασικός μου στόχος ήταν να καταλάβω γιατί αυτό το μέρος γοητεύει τόσο πολύ κόσμο. Δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα γι’ αυτό, πέρα από την ιστορία του. Ήθελα να το δω με τα ίδια μου τα μάτια.
Ήθελες να εστιάσεις συγκεκριμένα στους καθημερινούς ανθρώπους;
Όταν ο Τύπος μιλάει για τη Βόρεια Κορέα, κάνει λόγο για μια δυναστεία: έναν παππού, έναν πατέρα, έναν γιο. Μιλάνε για διεθνείς εντάσεις, πυρηνικές απειλές, αλλά πότε μιλάνε για τους Βορειοκορεάτες; Πώς είναι οι ζωές τους; Πώς είναι μια συνηθισμένη μέρα;
Όταν έκανες αίτηση για βίζα, είπες στις Αρχές για το πρότζεκτ σου;
Στην αρχή όχι, δεν μπορούσα να είμαι τόσο σαφής. Έχεις να κάνεις με ανθρώπους που σκέφτονται σε ένα ιδεολογικό, πολιτισμικό και κοινωνιολογικό πλαίσιο διαμετρικά αντίθετο από το δικό μας. Παρόλα αυτά, όταν συναντήθηκα με τις Αρχές, έδειξαν εντυπωσιακό ενδιαφέρον για τη δουλειά μου. Ξεκαθάρισα ότι δεν βρισκόμουν στη Βόρεια Κορέα για να φωτογραφίσω άδεια μέρη. Αυτά υπάρχουν ήδη στα βιβλία. Ξεκαθάρισα ότι βγάζω πορτρέτα, ότι με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι. Τους είπα ότι το πρότζεκτ μου ήταν αμιγώς τέχνη, όχι δημοσιογραφικό.
Τι περιορισμούς συνάντησες;
O πρώτος ήταν ότι διαρκώς συνοδευόμουν. Φτάνεις στο αεροδρόμιο, έρχεται κάποιος να σε συναντήσει. Περνάς από το τελωνείο, σε βάζουν σε ένα βαν, σε πηγαίνουν στο ξενοδοχείο, σου δίνουν το πρόγραμμά σου και σου λένε ακριβώς τι θα κάνεις τις επόμενες 15 μέρες. Σε ποιο παραθαλάσσιο θέρετρο θα πας, πού θα φας.
Ξέρουν από την πρώτη μέχρι την τελευταία μέρα πού θα πας. Αυτό σημαίνει ότι ξέρουν, επίσης, δυνητικά τι θα δεις και τι θα φωτογραφίσεις. Το να δουλεύεις σε ένα τέτοιο πλαίσιο είναι τεράστιος περιορισμός, ειδικά για έναν φωτογράφο που προέρχεται από μια δημοκρατική χώρα.
Ο δεύτερος περιορισμός ήταν ότι στη Βόρεια Κορέα, η εικονογραφία όπως την ξέρουμε είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Η δική τους εικονογραφία είναι προπαγάνδα και αποτελείται κυρίως από πορτρέτα των ηγετών. Υπάρχουν και οι ζωγραφισμένες και κεραμικές νωπογραφίες, αλλά είναι αφιερωμένες στη δόξα του καθεστώτος και των ηγετών. Όλα υπόκεινται σε αυστηρούς κανόνες που προκύπτουν από την εμμονή με την τελειότητα. Επίσης, δεν υπάρχουν ατομικά πορτρέτα –παρά μόνο των ηγετών– επειδή το άτομο υπάρχει μόνο στο πλαίσιο της ομάδας.
VICE Talks Film: Ζακλίν Λέντζου
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.
Μπήκες στον πειρασμό κάποια στιγμή να καταδικάσεις το καθεστώς μέσα από τις φωτογραφίες σου;
Κάποιοι με επέκριναν που δεν έδειξα την κακομεταχείριση και την πείνα. Έχω δύο ερωτήσεις γι’ αυτούς τους ανθρώπους: πρώτον, πραγματικά πιστεύουν ότι οι Αρχές της Βόρειας Κορέας ήθελαν να δείξω κάτι τέτοιο; Είναι ολοκληρωτικό κράτος. Κανείς δεν θα με πήγαινε να δω αυτά τα πράγματα. Μου φαίνεται προφανές. Και δεύτερον, πώς εγώ θα αλλάξω το σύστημά τους; Δεν είναι κάτι που μπορώ να αλλάξω.
Με το πρότζεκτ, άλλαξαν κάποιες αντιλήψεις που είχες για τη Βόρεια Κορέα και τον λαό της;
Απλώς επιβεβαιώθηκε πόσο περίπλοκη είναι η δικτατορία. Όχι ότι αμφέβαλλα πριν πάω, αλλά τώρα είμαι ακόμη πιο πεπεισμένος για τη δύναμη του καθεστώτος και πώς «πνίγει» τον πληθυσμό. Παρόλα αυτά, είδα Βορειοκορεάτες που μπορούσαν να είναι χαρούμενοι, να χαλαρώσουν σε ένα κυριακάτικο πικ-νικ ή ακόμα και να διασκεδάσουν σε ένα λούνα-παρκ.
Φυσικά, αισθάνεσαι τη βαθιά πίεση που νιώθουν οι άνθρωποι γύρω σου. Όπως σε κάθε δικτατορία, προκύπτει από τον φόβο του καθεστώτος.
Πώς βλέπουν τον Δυτικό κόσμο;
Ο τρόπος που βλέπουν τον κόσμο διαφέρει από τον δικό μας. Εμείς μπορεί να διαφωνούμε με τις αξίες τους, αλλά εκείνοι φοβούνται τις δικές μας. Αυτή τη στιγμή νιώθουν ότι η χώρα τους αρχίζει να ανοίγει. Έχω δει κάποιες εντυπωσιακές αλλαγές τα τελευταία δύο χρόνια: νέους κώδικες ντυσίματος, χρώματα, πιο στιλάτα και ζεστά ρούχα, ηλεκτρικά ποδήλατα.
Η κοινωνία της Βόρειας Κορέας αλλάζει ακόμα και αυτή τη στιγμή. Ειλικρινά, η κοινωνία που φωτογράφισα πιθανόν να μην υπάρχει σε δέκα χρόνια από τώρα.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο VICE France.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
«Σπάστε τους τα Κεφάλια, Μη Χαμπαριάζετε» - Ο Νεοναζί Υπαρχηγός Παππάς που Καταζητείται
In Photos: Η Πρεμιέρα της Καθολικής Χρήσης Μάσκας στην Αθήνα Θυμίζει Δυστοπία