De uitspraak van gisteren over de Groningse modelwiettelers verandert politiek gezien niks

Het was een aparte samenloop van omstandigheden. Vlak voordat de Tweede Kamer donderdag een overleg had over de toekomst van het coffeeshopbeleid, kwam er een bericht uit Groningen: een rechter had daar geoordeeld dat het wietkwekende stel John en Ines uit het Noord-Groningse Bierum op exact de juiste wijze hadden voldaan aan de eisen van het gedoogbeleid - en geen straf kregen voor hun wietkweek.

Ze hadden geen stroom afgetapt, ze hadden hun inkomsten netjes opgegeven aan de belastingdienst, ze hadden geen banden met criminelen en ze hadden hun product alleen verkocht aan een coffeeshop. De rechter zei daarover: "Verdachte en medeverdachte hebben gehandeld binnen de belangrijkste doelstellingen van het door de overheid ontwikkelde softdrugsbeleid, te weten het belang van de volksgezondheid en het handhaven van de openbare orde."

Het overleg in de Tweede Kamer werd nog geen uur later geopend door D66-kamerlid Magda Bernsden - die aan minister Opstelten vroeg wat hij van de uitspraak van de rechter vond. VVD-kamerlid Ard van der Steur ging daar vol tegenin: hij vond het onbestaanbaar dat een Kamerlid wil dat de minister zich uitspreekt over een rechtszaak waarin het OM niet eens wist of het in hoger beroep zou gaan of niet. Scheiding der machten is een hoog goed, beargumenteerde hij, en het is niet de bedoeling dat Kamerleden of ministers zich daarin mengen.

Minister Opstelten sloot zich daar later bij aan, door te stellen dat hij er geen uitspraken over wilde doen om zo het OM ruimte te geven ernaar te kijken. Toch gaf hij er vervolgens wel een waardeoordeel aan. "Ik vind het wel een verrassende uitspraak," aldus de minister, en hij verwees naar een vonnis in Leeuwarden, waarvan de mensen in de zaal aannamen dat het over wietkweker Doede de Jong ging.

Zijn zaak is vergelijkbaar met die van John en Ines, maar hem werd wel een straf opgelegd: het betalen van 233.282,60 euro. "In Leeuwarden heeft de rechter onlangs een uitspraak gedaan met zowel schuld als straf," probeerde minister Opstelten het punt te maken dat één strafloze zaak nog niet het einde van zijn beleid betekent, "dus er is ruimte om er naar te kijken."

Doede de Jong: "Wij begroeten de 'historische' uitspraak met luid applaus. Het greep ons emotineel behoorlijk bij de strot"
- VOC Nederland (@vocnederland) October 16, 2014

Opstelten verwijst ook vaak naar verschillende internationale verdragen als hoofdreden om niets te kunnen veranderen aan zijn ingezette beleid. Maar hij denkt er niet aan om zelf aan de internationale gemeenschap voor te stellen dat die verdragen misschien aan herziening toe zijn. "Wij gaan geen initiatieven nemen om die verdragen bij te stellen. Ik ga het ook niet aankaarten in Brussel. Ik hou de positie die ik heb ingenomen," stelde hij.

Na het debat had ik een kort momentje om met minister Opstelten te praten over het beleid, de uitspraak in Groningen en zijn toekomst. Ook kon ik hem vragen naar zijn intentie om binnenkort met zijn collega's in Duitsland, Frankrijk en België te gaan praten over hoe zijn aanpakbeleid misschien in Europees verband krachtiger door kan gaan, nu deze week bekend werd dat onze zuiderburen weer kiezen voor repressie.

VICE: Meneer Opstelten, u koppelde de zaak van vandaag heel even aan die van Doede de Jong…
Ivo Opstelten: Doede de Jong? Wie is dat? Die ken ik niet. Helpt u mij.

Oh, ik dacht dat u die zaak bedoelde. Hij is iemand in de buurt van Leeuwarden die ook veroordeeld is voor het kweken van wiet. U had het over eenheid van beleid. Kunt u dat uitleggen wat dat betekent?
Er zijn verschillende rechtbanken die andere uitspraken hebben gedaan dan in Groningen. In Leeuwarden en Limburg hebben ze iets anders gezegd. Dan is het goed om even te kijken naar wat het Openbaar Ministerie doet. Die bekijken die zaken en beslissen dan of ze in hoger beroep gaan. Zo zorgen ze ervoor dat ze overal hetzelfde beleid voeren. Ik wacht dat even af.

Maar of u nu wacht met er iets over zeggen of niet, uw eindpunt zal hetzelfde blijven, toch?
Dat heeft u goed begrepen. Fijn dat mijn boodschap helder is over gekomen. Als minister van Veiligheid en Justitie moet ik zorgvuldig met de rechtsstaat omgaan en niet voor mijn beurt spreken.

En uw beleid gaat toch niet veranderen.
Dat is juist, ja.

Voorstanders van legalisering zeggen vaak dat als u er niet meer bent, het beleid wel gaat veranderen. Wat denkt u?
Het heeft niets met mijn persoonlijkheid te maken.

En het is ook niet zo?
Nee, het is ook niet zo.

Ik begrijp dat u niet in de toekomst kan kijken, maar u denkt niet dat de VVD ooit iets anders zal zeggen als ze weten dat u er niet meer bent om voor dit beleid te staan?
Dat klopt, dat denk ik niet. Ik denk niet dat de VVD gaat veranderen. We hebben een duidelijk verhaal in het regeerakkoord, en de VVD neemt hetzelfde standpunt in. Je bent goed op de hoogte dus, hartstikke fijn.

Ik volg het op de voet ja.
Fijn om het met u erover te hebben dan.

Nu zei u zojuist in het debat dat u wel van plan bent om met uw collega's in België, Duitsland en Frankrijk nog eens naar het beleid te kijken.
Dat doen we altijd. We spreken er altijd met buren over. Er is daar een nieuwe regering en we gaan kijken hoe ze hiermee omgaan.

Nou, bedankt.
Waar was je nou precies van?

Van VICE. Ik denk dat we elkaar in de toekomst nog wel eens spreken.
Ik kijk er naar uit.

Na dit gesprek bleek dat het OM inderdaad in hoger beroep gaat. Wordt vervolgd, dus.