Onze regering haat het klimaatdebat

Afgelopen donderdag vond een belangrijk debat over klimaat verandering plaats, dat zelfs een historisch moment had kunnen worden. Alle ingrediënten waren daarvoor aanwezig: de vernietiging van de aarde als inzet, burgers die hun eigen regering hadden aangeklaagd, en een brede consensus dat het nu écht tijd is om het probleem op te lossen. Maar als je de Kamerleden op deze druilerige donderdag zag zitten, kreeg je niet het idee dat dit het begin was van een episch Hollands plan om planeet aarde te redden. Iedereen (behalve de PVV) vindt klimaatverandering heel erg, maar slechts een paar partijen pleiten daadwerkelijk voor de revolutie die nodig is om er iets aan te kunnen doen, zo bleek.

De aanleiding was een zaak die tegen de staat was aangespannen door actiegroep Urgenda, en die gewonnen werd. Nederland moet de uitstoot van broeikasgassen in 2020 met 25% hebben teruggedrongen ten opzichte van het jaar 1990, terwijl deze regering niet meer dan 14% wil reduceren. Dat gaat de rechter te langzaam.

Ondertussen zijn landen om ons heen hun economie aan het ombouwen naar eentje die draait op groene stroom. Op een stormachtige dag deze zomer wekte Deense windmolens 140% op van de totale energiebehoefte van het land. Het is nog geen dagelijkse praktijk, maar het is duidelijk dat Denemarken binnenkort flink winst gaat maken op zoveel windenergie.

In Nederland wil het met onze groene energie maar niet lukken, onder andere omdat er hier ijzersterke anti-windmolenlobbies zijn. Stedelingen willen ze graag, bewoners van de dorpen waar ze moeten komen zien steun voor windmolens als een vorm van landverraad. Provincies denken dat we de komende jaren niet genoeg windmolens gaan bouwen omdat de weerstand zo fel is.

Daardoor wordt nog geen 5% van onze energie opgewekt door zon en wind. Onze uitstoot van CO2 per hoofd van de bevolking hoort bij de top van Europa. We tikken de 10% hernieuwbare energie alleen maar aan omdat we er afval en Amerikaanse bossen bij verbranden. Die bossen kan je opnieuw aanplanten en dus is het bijna CO2-neutraal.

Toch lijkt er ook goed nieuws te zijn: afgelopen winter was de CO2-uitstoot in Nederland het laagst van alle winters van de afgelopen 25 jaar. Alleen, de reden was niet dat we in huis dikke truien zijn gaan dragen, maar dat de winter bizar warm was, wat weer enigszins ironisch is.

De energierevolutie gaat in Nederland tergend langzaam, en dat komt omdat Nederlanders de gedachte nog niet aankunnen dat we in de toekomst af moeten van achterhaalde dingen als kolencentrales, benzineauto's, gasfornuizen en olieplatformen.

Sommige mensen denken dat het wel goedkomt, dat we een revolutionaire technologische oplossing gaan vinden. Anderen denken dat het probleem zichzelf oplost als je de markt z'n gang laat gaan, met een beetje hulp van de overheid. En er is zelfs een groepje mensen dat zegt dat de mens helemaal geen invloed heeft op het klimaat. Die mensen kun je trouwens naar hartenlust negeren, want de wetenschap heeft al lang uitgewezen dat dat klinkklare onzin is.

Klimaatverandering betekent niet per se het einde van de wereld – de aarde heeft ook massavulkanen en inslaande asteroïden overleefd. Het probleem van klimaatverandering is dat het leidt tot een toename van het aantal natuurrampen, mislukte oogsten, massamigratie, hoge kosten voor herstel en een enorm verlies aan biodiversiteit. Als we met die problemen te maken krijgen zullen we daar al onze tijd en moeite aan moeten besteden, wat ten koste zal gaan van al onze moderne weelde. Maar de aarde, die overleeft het wel.

De echte nachtmerriescenario's komen voort uit een meer onbekende factor: wetenschappers weten dat een klimaat soms een loopje kan nemen. Dat is op aarde meerdere malen gebeurd toen wij er nog niet waren, en vandaag de dag is het te zien op de planeet Venus. Die apocalyps kan technisch gezien gebeuren, maar op dit moment moeten we eerst maar eens zorgen dat we niet onszelf om zeep helpen.

Het huidige kabinet zei donderdag dat het al genoeg doet om dat te voorkomen en bovendien niet heel veel meer kán doen. Nederland neemt maar 0,4% van alle CO2-uitstoot in de wereld voor z'n rekening, aldus minister Kamp van Economische Zaken, dus we moeten niet denken dat wij het kunnen oplossen.

Daar heeft-ie gelijk in, maar het toont ook een treurig gebrek aan ambitie aan, voor een kabinet onder leiding van een premier die Nederland naar een nieuwe Gouden Eeuw wil leiden. Waarom heeft Nederland wel altijd voorop gelopen in dingen als seksuele vrijheid, zelfbeschikking en een modern drugsbeleid, maar lijkt dit belangrijkste vraagstuk van deze tijd onze regering nauwelijks een moer te interesseren? In tegenstelling tot bijvoorbeeld Obama:

Wat kunnen we dan wel verwachten? Nou, de sluiting van een paar oude kolencentrales bijvoorbeeld. "Er zijn er tien, we gaan er vijf sluiten," aldus minister Kamp tijdens het debat. "De kolenbelasting wordt er inderdaad vanaf gehaald; op die manier hebben we de medewerking van de energiebedrijven voor dit akkoord. Het zijn de vijf meest schone en efficiënte kolencentrales in Europa."

Inderdaad, dat komt omdat ze zo gloednieuw zijn. Drie van die vijf overgebleven centrales zijn zelfs nog niet officieel open. Terwijl het kabinet niet weet hoe het in godsnaam in de komende vier jaar een energierevolutie moet ontketenen, worden er binnenkort kolencentrales geopend op de Maasvlakte, bij Groningen en in Amsterdam. Het kabinet heeft goede intenties en wil echt af van fossiele brandstoffen, maar moet binnenkort wel eerst nog even drie centrales komen openen die miljarden hebben gekost – en die zet je dus niet zomaar heel snel weer uit.

De PvdA zag gaandeweg het debat ook in dat die kolencentrales een toekomstig hoofdpijndossier gaan worden en is nu dus voor een onderzoek "dat ook kijkt naar de eventuele sluiting van kolencentrales". Dat was de uiteindelijke winst na vier uur vergaderen. Er komt namelijk een hele serie rapporten aan, zo is beloofd door het kabinet. Geen zonnepanelen, geen windmolens, wel stapels papier over wat er allemaal al is gedaan en welke opties we nog hebben voordat de klimaatpleuris echt uitbreekt.

Mark Rutte krijgt misschien precies wat hij wil: geen ambitieuze visies van de overheid, maar burgers en bedrijven die dan maar zelf iets proberen te doen. De zonnepanelen van veel ruimtesondes komen uit Nederland. De SolaRoad– fietspad en zonnepanelen in één – doet het lekker onder je buitenlandse vrienden op Facebook. En studenten uit Delft eindigen vaak als eerste bij de Solar Challenge in Australië. Zo leuk.

Tegelijkertijd doet de regering wél iets tegen burgers die iets aan de klimaatverandering proberen te doen: het kabinet gaat namelijk in beroep tegen Urgenda. Niet alleen vanwege de staatsrechtelijke kant van het verhaal – waar links en rechts begrip voor hebben – maar ook omdat het kabinet het inhoudelijk niet eens is met de zaak. 'We proberen al zoveel', zegt de overheid. 'Ja leuk, maar het lukt niet,' zeggen de bezorgde burgers.

Pas over een aantal jaar zal duidelijk te worden of de zaak van Urgenda iets heeft uitgehaald. Daarvoor moeten eerst soortgelijke zaken in het buitenland successen behalen, en dan is het nog kijken in hoeverre deze zaak direct effect heeft gehad. In de tussentijd halen wij nog snel dat laatste beetje gas uit de grond, want het maakt nu toch allemaal niks meer uit. Hopelijk wordt daar flink geld mee verdiend, zodat de volgende generatie een pot geld heeft om de boel te repareren. Vooralsnog lijkt het daar niet op.