Zobacz krótki film, który pokazuje twoje życie

Artykuł pierwotnie ukazał się na VICE UK

Adam Curtis to jeden z najlepszych filmowców na naszej planecie. Za każdym razem, gdy spod jego reki wychodzi nowy film, po prostu musimy o nim napisać, bo wszystkie są tak doniosłe. Ostatnio nakręcił krótki metraż specjalnie dla nas w ramach promocji swojego nowego projektu na zlecenie BBC. Więcej o Adamie i jego pracy możesz przeczytać tutaj, tutaj i tutaj.

Obecnie mało kto chce rozmawiać o sile i władzy. Zewsząd słyszymy, że powinniśmy postrzegać siebie samych jako wolne, niezależne jednostki, które nie podlegają niczyjej kontroli. Gardzimy skorumpowanymi, pozbawionymi ideałów politykami.

Jednak władza otacza nas ze wszystkich stron. Tyle tylko, że zmieniła się, zmutowała w potężny system zarządzania i nadzoru, którego macki sięgają głęboko w każdy aspekt naszego życia. Nie dostrzegamy ich, bo wciąż myślimy o władzy w stary sposób – jako polityków, którzy każą nam coś zrobić. Celem mojego nowego filmu pt. HyperNormalisation jest zwrócić uwagę na tę nową władzę, pokazać jej prawdziwe rozmiary. Ta władza rozciąga się od ogromnego komputera wysoko w górach Ameryki Północnej, który zarządza i kontroluje ponad 7 procent całego majątku świata, przez złożone algorytmy nieustannie nadzorujące twój każdy ruch i wybór w internecie, po współczesne naukowe wyobrażenia, jaki powinien być normalny człowiek – ile powinien ważyć, co powinien czuć i kiedy.

Wszystkie te systemy łączy jeden nadrzędny cel – utrzymać świat w równowadze. Uniknąć jakiejkolwiek zmiany. Gigantyczny komputer nieustannie porównuje to, co dzieje się na świecie z wydarzeniami z przeszłości. Jeśli wychwyci niebezpieczny wzorzec, natychmiast zmienia przepływ bilionów dolarów, by przywrócić równowagę. To jest prawdziwa władza. Algorytmy w mediach społecznościowych bez przerwy obserwują, co lubisz i podsuwają ci jeszcze więcej tego samego. Jesteś zamknięty w gabinecie luster, w którym cały czas widzisz jedynie siebie. I znów – nie ma tu miejsca na żadną zmianę. Nie dowiadujesz się niczego, co podważałoby twoje odczucia i przekonania. To też jest prawdziwa władza.

W rezultacie powstaje system, który nas izoluje i sprawia, że czujemy się bezpieczni. A to znaczy, że każda zmiana nas przeraża. Jednak ten lęk przed nowym leży w interesie systemu, który ponad wszystko chce utrzymać wszystko w równowadze i nie dopuszcza z naszej strony żadnego sprzeciwu.

Nie da się jednak wszystkiego utrzymywać w bezruchu. Świat podlega dynamicznym zmianom. Zdarzają się rzeczy, których nie masz szans przewidzieć, odwołując się do przeszłości. Dlatego właśnie atakuje nas coraz więcej wydarzeń – koszmar w Syrii, Brexit, Trump, napływ uchodźców – których ani my, ani nasi przywódcy nie są w stanie pojąć, a co dopiero jakoś na nie zaradzić. Dzieje się tak dlatego, że zachłysnęliśmy się bajką, że świat można utrzymać w równowadze, że można uczynić go bezpiecznym.

Film krótkometrażowy, który nakręciłem dla VICE, opowiada o tym, że jeśli tylko na chwilę się zatrzymasz i przyjrzysz otaczającej cię codzienności, zaczniesz dostrzegać pęknięcia w przytulnym kokonie, który nas otacza. Tak wiele rzeczy we współczesnym świecie zaczyna sprawiać wrażenie dziwnych, nierealnych, a czasem zupełnie sztucznych. Myślę, że to właśnie przejaw dynamicznych, zewnętrznych sił, które zaczynają się do nas przebijać w miarę, jak system staje się coraz bardziej zawodny.

I zawiedzie, upadnie – bo system władzy, który nie ma pomysłu na przyszłość, nie może przetrwać. Nie radzi sobie ze zmianą. Musimy zacząć wyglądać poza jego ramy. Bo tam naprawdę zaczyna się świat…

Film HyperNormalisation można oglądać na BBC iPlayer od 16 października.