Πρέπει να Αναλύσουμε Γιατί Λέμε «Ναι» Ενώ Θέλουμε να Πούμε «Όχι»

«Ναι, θα ήθελα να κάνω λίγη δωρεάν δουλειά design για τη νέα σειρά σεξουαλικών κεριών της συντρόφου σου» / «Ναι, πάμε να πιούμε ποτάρες, καθημερινή, στο χειρότερο μπαρ του κόσμου ενώ αύριο έχω το μηνιαίο μου μίτινγκ» / «Μην ανησυχείς, θα έρθω νωρίς να σε βοηθήσω να οργανώσεις το πάρτι στο οποίο ξέρω ότι κάλεσες τον πρώην μου». Κατά καιρούς όλοι μπορεί να έχουμε πει κάτι τέτοιο, καταπιέζοντας τα πραγματικά μας συναισθήματα και αποφεύγοντας να αρνηθούμε όταν μας ζητάνε να κάνουμε κάτι. Δεν νιώθουμε καλά όταν δίνουμε άκυρο σε κάποιον. Δεν είναι κάτι που μας αρέσει να κάνουμε. Παρόλα αυτά είναι πολύ καλύτερο από το να λες «ναι» χωρίς να το εννοείς.

Σύμφωνα με την κοινωνική ψυχολόγο Susan Newman, συγγραφέα του “The Book of NO: 365 Ways to Say It and Mean It - and Stop People Pleasing Forever”, η καραντίνα πρόσφερε προσωρινή ανακούφιση στους ανθρώπους που συνηθίζουν να λένε «ναι» όταν τους προτείνουν εξόδους και στην πραγματικότητα θέλουν να αρνηθούν. «Με το λοκντάουν, ο κόσμος δέχεται πολύ περισσότερο το “όχι” από ό,τι πριν την πανδημία. Μπορείς να πεις ότι δεν νιώθεις άνετα να κάνεις κάτι», είπε η Newman στο VICE. «Καλή απάντηση, αλλά δεν ξέρω για πόσο καιρό θα μπορούμε να τη χρησιμοποιούμε».

Η ειλικρίνεια μπορεί να είναι η καλύτερη τακτική, αλλά σίγουρα δεν είναι η πιο εύκολη. H Newman είπε ότι υπάρχουν κάποιοι λόγοι που μπορεί να μην είμαστε ειλικρινείς με τους ανθρώπους, αλλά όλοι προκύπτουν από την επιθυμία μας να ευχαριστήσουμε τους άλλους και να αποφύγουμε τη σύγκρουση. Κι αυτή η αποφευκτική συμπεριφορά έχει προσωπικό κόστος. «Γίνεται δύσκολο και κουραστικό αν αρχίσεις να δέχεσαι περισσότερα πράγματα απ’ όσα μπορείς να κάνεις σωματικά ή συναισθηματικά, επειδή όλοι έχουμε περιορισμένο χρόνο και ενέργεια», λέει. Ποιος από μας δεν έχει κάνει κάτι με το ζόρι κάτι ή, ακόμη χειρότερα, δεν το παράτησε την τελευταία στιγμή και δημιούργησε μια lose-lose κατάσταση για όλους;

Καθώς η πιο βολική διακιολογία στην ιστορία σιγά-σιγά αρχίζει να εξατμίζεται, αξίζει να αναλύσουμε γιατί λέμε «ναι» ενώ δεν το εννοούμε - και τι μπορούμε να κάνουμε για να μετατρέψουμε τα πράγματα που μας ζητάει κανείς, από φρικτό βάρος σε ένα απλό κομμάτι της ζωής μας.

Μην ανησυχείς: είναι απολύτως φυσιολογικό να έχεις μια αυτόματη θετική αντίδραση όταν κάποιος σου ζητάει κάτι. Για την ακρίβεια, όσο πιο συχνά λες «ναι», τόσο πιο πιθανό είναι να βρεθείς στην ίδια κατάσταση στο μέλλον λόγω της δύναμης της συνήθειας. Αν διαπιστώνεις συχνά ότι δέχεσαι να κάνεις πράγματα που δεν μπορείς ή δεν θέλεις, θα πρέπει να αλλάξεις τη συμπεριφορά σου.

«Μπορείς να εξασκηθείς στο να λες “όχι”», λέει η Newman. «Αντί να σκεφτείς αυτό που σκέφτεται συνήθως κανείς, δηλαδή “ναι, θα το κάνω, κανένα πρόβλημα”, να σκέφτεσαι πρώτα “όχι” και να θυμάσαι ότι έχεις επιλογή».

Μια άλλη τακτική που προτείνει η Newman είναι να καθυστερείς – μην αγνοείς βέβαια τα μηνύματα κάποιου (είναι αγένεια) αλλά δώσε μια φλου απάντηση εκείνη τη στιγμή, ώστε να έχεις περισσότερο χρόνο να το σκεφτείς και να δώσεις μια σταθερή απάντηση αργότερα. «Μπορείς να πεις πολλά πράγματα. Δοκίμασε να πεις “Θα το σκεφτώ και θα σου πω” ή “Δεν είμαι σίγουρη τι σχέδια έχω για εκείνη τη μέρα”. Αν καθυστερήσεις έχεις την ευκαιρία να ξανασκεφτείς αυτό στο οποίο καλείσαι να δεσμευτείς και στο τέλος μπορείς να αρνηθείς, όταν θα έχεις σκεφτεί και αναλύσει την κατάσταση».

Το να υπερεκτιμάς τις συνέπειες που θα έχει το «όχι» σου, είναι συνταγή αποτυχίας – μια αποτυχία για την οποία εσύ -και μόνο εσύ- θα είσαι υπεύθυνος. «Ξοδεύουμε πολλή συναισθηματική ενέργεια να ανησυχούμε», είπε η Newman. «Σε κανέναν δεν αρέσει να ρισκάρει μια σχέση, είτε πρόκειται για τη σχέση με τον σύντροφό του, με το αφεντικό του, με έναν φίλο, ακόμη και με τα παιδιά του. Κανείς δεν θέλει να μείνει εκτός παρέας  ή να χάσει τη δουλειά τους. Στην πραγματικότητα, στις περισσότερες περιπτώσεις, όταν λες όχι σε κάποιον, εκείνος δεν ανησυχεί για σένα. Προσπαθεί να βρει κάποιον που θα πει ναι».

Ενώ αυτό μπορεί να σημαίνει ότι είναι λιγότερο πιθανό να σου ζητήσει πράγματα στο μέλλον, αυτό ίσως να μην είναι τόσο κακό. Αν έχεις την τάση να ευχαριστείς τους άλλους, να βάζεις τις ανάγκες τους πριν από τις δικές σου, να ζητάς συχνά συγγνώμη ή να προσποιείσαι ότι συμφωνείς με τους γύρω σου, αξίζει να σκεφτείς ποιος σου ζητάει τι και αν η σχέση σας είναι κάτι παραπάνω εκτός από το να σου ζητάει αυτός ο άνθρωπος πράγματα.  «Όταν σκέφτεσαι κάτι που σου έχουν ζητήσει να κάνεις, ίσως είναι καλό να αναλογιστείς “χρειάζομαι την έγκριση αυτού του ανθρώπου; Πόσο σημαντική είναι;”» λέει η Newman. «Υπάρχει και το ζήτημα του ποιος ζητάει να κάνεις κάτι για εκείνον και πού είναι η ισορροπία. Υπάρχει ισορροπία στη σχέση».

Αν νιώθεις να πνίγεσαι από τα πράγματα που σου ζητάνε, πάτα παύση στα μη-υποχρεωτικά πράγματα που έχεις να κάνεις, για να δεις τι γίνεται. Είναι σημαντικό να σκεφτείς τι χρειάζεσαι για να νιώθεις ευτυχισμένος, υγιής και διαθέσιμος για τους άλλους. «Ξεκίνα να σκέφτεσαι πώς χρησιμοποιείς τον χρόνο σου. Είσαι πάντα διαθέσιμος για όλους τους άλλους; Σκέψου ποιος σου τρώει όλον τον χρόνο ώστε να αποφασίσεις πού να κρατήσεις χρόνο για τον εαυτό σου».

Αν φροντίζεις να έχεις χρόνο για γυμναστική, για να μαγειρέψεις ένα ωραίο φαγητό για τον εαυτό σου, να ξεκινήσεις ένα βιβλίο που θέλεις εδώ και καιρό ή να δεις μια χαζομάρα στην τηλεόραση, δεν θα νιώσεις απλώς καλύτερα. Θα έχεις τη διαύγεια για το τι αιτήματα μπορείς να αναλάβεις και σε ποια πρέπει να πεις όχι.

Όταν έχεις περάσει τη φάση του αυτόματου «ναι, εννοείται», μπορείς να απαντήσεις με μια ερώτηση. Αν είναι μια κοινωνική εκδήλωση και δεν θέλεις να συναντήσεις κάποιον, ρώτα ποιοι θα είναι εκεί. Αν είναι ένα επιπλέον πρότζεκτ στη δουλειά, όπως να καθοδηγήσεις έναν ασκούμενο, ρώτα το αφεντικό σου ποιες είναι οι προσδοκίες του από πλευράς χρονικής δέσμευσης. Όσα περισσότερα ξέρεις, τόσο πιο καλά θα μπορείς να υπολογίσεις αν είναι βιώσιμο το ναι σου.

Οι έξτρα λεπτομέρειες μπορούν επίσης να κάνουν πιο εύκολο να περιορίσεις μια δέσμευση, μετατρέποντας κάτι «τεράστιο» που σου ζήτησαν σε κάτι πιο διαχειρίσιμο. «Περιόρισε τον χρόνο που επενδύεις», είπε η Newman. «Μπορείς να πεις “μπορώ να καθίσω μαζί σου για μια ώρα το Σάββατο, δεν μπορώ να σε βοηθήσω να στήσεις την Παρασκευή και δεν μπορώ να έρθω την Κυριακή”».

Να κάτι που πρέπει να είναι η πυξίδα σου σε όλες τις διαπροσωπικές επαφές σου: κανείς δεν σε σκέφτεται τόσο όσο εσύ. Σύμφωνοι, κάποιος μπορεί να προσβληθεί λιγάκι αν τον απορρίψεις, ιδίως αν είναι ένα σταθερό μοτίβο στη σχέση σας. Αλλά είναι πολύ πιθανό απλώς θέλει να καλύψει την ανάγκη του, που σημαίνει ότι θα ψάξει να βρει κάποιον άλλον να τον βοηθήσει -κάποιον να ξεσπάσει, κάποιον με αμάξι, κάποιον με εμπειρία HTML, οποιονδήποτε- και ότι ο κόσμος του δεν θα γίνει κομμάτια από το “Συγγνώμη, δεν μπορώ” που θα πεις.

Ενώ είναι μη διαθεσιμότητά σου μάλλον δεν θα είναι τόσο μεγάλο πρόβλημα για τον άλλον, για σένα θα έχει σημασία. «Αν μπορείς να πεις όχι, βάζει τέλος σε ό,τι κι αν είναι αυτό που ζητάει και μπορείς να νιώσεις περήφανος για τον εαυτό σου», είπε η Newman. Μπορείς να σκεφτείς ότι δεν υπήρξαν αρνητικές συνέπειες και ότι νιώθεις καλά.

Αν ανησυχείς ότι λες συνέχεια όχι σε κάποιον φίλο και αυτό τον στενοχωρεί, μπορείς να προτείνεις μια εναλλακτική, με μικρότερη δέσμευση και ξεκάθαρους όρους που ξέρεις ότι σε βολεύουν. Δοκίμασε κάτι του στιλ «Δεν μπορώ να έρθω στα γενέθλιά σου. Μπορώ να σε κεράσω ένα ποτό για να σε αποζημιώσω όταν θα γυρίσω στις 12 του μήνα»; Ένας από τους πιο εύκολους τρόπους να δείξεις το ενδιαφέρον σου για κάποιον είναι να τον κάνεις προτεραιότητα μες στο χάος της ζήως. Αν θέλει να είναι κοντά σου, δεν θα τον νοιάζει αν εσύ θέτεις τους όρους.

Περισσότερα από το VICE

Ο «Γρίφος» του Ισπανικού Skunk στην Ηγουμενίτσα

Η Marseaux θα Ήθελε να Δει Περισσότερους Συνομήλικούς της να Ψηφίζουν

Την Τελευταία Φορά που Μπλόκαρε η Διώρυγα του Σουέζ, Σχηματίστηκε μια Ουτοπική Κοινότητα στη Θάλασσα

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.