«Έμεινα Χωρίς Οξυγόνο στη Ζώνη του Θανάτου» - Ο Μάριος Μιλά για την Ανάβασή του στο Έβερεστ

Τερμάτισε υπερμαραθωνίους μέσα σε πολικό ψύχος στους παγετώνες της Αρκτικής, διέσχισε την έρημο Αλ Μαρμούμ και τη ζούγκλα της Κόστα Ρίκα. Μέσα σε ακραίες θερμοκρασίες και αντίξοες συνθήκες, σε μήκη εκατοντάδων χιλιομέτρων, έδειξε πως η υπέρβαση των ανθρώπινων ορίων δεν είναι κάτι ανέφικτο. Πριν από έναν μήνα κατάφερε και σκαρφάλωσε στα 8.848 μέτρα, κατακτώντας την ψηλότερη κορυφή του κόσμου, κάπου ανάμεσα σε γη και ουρανό. Ο Μάριος Γιαννάκου είναι αθλητής υπεραποστάσεων από τη Δράμα. Μέχρι τα 22 του χρόνια ήταν υπέρβαρος και καπνιστής, όμως η περιπέτεια υγείας ενός φίλου του τον ταρακούνησε για να αλλάξει ριζικά τον τρόπο ζωής του, ξεκινώντας το τρέξιμο, ενώ πολύ γρήγορα μπήκε στις υπεραποστάσεις.

Ο ίδιος μίλησε στο VICE για την πορεία που διένυσε μέχρι την ανάβαση στο Έβερεστ, τις συναισθηματικές του διακυμάνσεις καθ'όλη τη διάρκεια της προσπάθειας, τις ακραίες συνθήκες, τη σωματική και πνευματική υπέρβαση, την απώλεια ενός συνορειβάτη του στην κατάβαση, την πάλη για επιβίωση που έδωσε φτάνοντας κοντά στο θάνατο, τον ύπνο στους μείον 15 βαθμούς και τα σοβαρά κρυοπαγήματα που θα του στερήσουν ένα δάχτυλο. Η φωνή του από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής είναι σταθερή, ενώ στα λεγόμενά του διακρίνεται μια πρωτοφανής ταπεινότητα. «Το Έβερεστ ήταν η πιο δύσκολη στιγμή που έχω ζήσει μέχρι σήμερα», μου λέει με βεβαιότητα.

«Ήταν ένα όνειρο που είχα από μικρός, αλλά με τα χρόνια εξασθένισε. Ωστόσο, μετά τον υπερμαραθώνιο των 500 χιλιομέτρων στην Αρκτική, έκλεισα τον κύκλο αγώνων υπεραπόστασης σε ακραία μέρη –καθώς ήδη είχα κάνει τον αγώνα σε έρημο και ζούγκλα- οπότε γεννήθηκε εκ νέου η ανάγκη να δω τον κόσμο από το ψηλότερο σημείο του και να προσπαθήσω να ανέβω στο Έβερεστ. Τα τελευταία χρόνια απέδειξα πως μπορώ να ανταπεξέλθω σε πολύ δύσκολες καταστάσεις, είχα εμπιστοσύνη σε αυτό που έκανα και ήξερα ότι μπορώ να βάλω φρένο αν τα πράγματα δεν εξελιχθούν όπως προσδοκούσα. Προφανώς υπήρχε αγωνία και φόβος από τους δικούς μου ανθρώπους, διότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε τα πάντα. Φάνηκε, καθώς παρά τις προβλέψεις, πετύχαμε πολύ κακό καιρό – ήταν κάτι που δεν μπορούσαμε να ξέρουμε εκ των προτέρων», προσθέτει.

Η προετοιμασία για μια τέτοια αποστολή, είναι μια διαρκής, εξελισσόμενη διαδικασία. Και ο ίδιος εξάλλου, τα τελευταία δέκα χρόνια βρίσκεται σε μία κατάσταση συνεχούς υπέρβασης των ορίων του. «Δεν μπορείς να προπονηθείς για κάτι τέτοιο», εξηγεί, «καθώς ο μοναδικός τρόπος να μάθεις πως αντιδρά ο οργανισμός σου, είναι να γνωρίσεις το σώμα σου μέσα από διάφορες καταστάσεις». Δεν είχε ανάλογες εμπειρίες από τόσο ψηλά βουνά, ούτε από αναρρίχηση, ήξερε όμως πως μπορεί να προσαρμόζεται σε οποιεσδήποτε συνθήκες και να κάνει σωστή σωματική και πνευματική διαχείριση για να πετύχει το στόχο του. «Οπότε, η εμπειρία μου προέρχεται από αυτά με τα οποία έχω αναμετρηθεί με τον εαυτό μου τα τελευταία χρόνια», τονίζει.

Η στιγμή που έφτασε στο Νεπάλ και κοίταξε το Έβερεστ από κάτω, σκέφτηκε ότι υπάρχει πιθανότητα να μην επιστρέψει ποτέ πίσω. «Είναι αναπόφευκτες αυτές οι σκέψεις για οποιονδήποτε άνθρωπο αντικρίσει το βουνό αυτό. Ο φόβος είναι μέρος της διαδικασίας και εάν αξιοποιηθεί σωστά σε προφυλάσσει από πολλά, οπότε είναι αναγκαίο να υπάρχει, αρκεί να μην επηρεάζει την προσπάθειά σου ως προς την επίτευξη. Για μένα δεν ήταν αποτρεπτικός παράγοντας».

Καθ' όλη τη διάρκεια της αποστολής, η οποία διήρκεσε συνολικά δύο μήνες, παρακολουθούσα μέσω instagram όλη την πορεία του Μάριου, που ανανεωνόταν από την ομάδα επικοινωνίας του. Οι φωτογραφίες από το Basecamp, η νόσος του υψομέτρου, ο ύπνος σε σκηνές με τις μπουκάλες οξυγόνου σε πολικό ψύχος, έδειχναν την πάλη του ορειβατικού team με τα ανυπέρβλητα ύψη αλλά και με τον ίδιο τους τον εαυτό. «Επί δύο μήνες ήμουν σε ένα μέρος όπου έβλεπα μόνο πάγο και πέτρα, κοιμόμουν κάθε βράδυ στους μείον 15 βαθμούς, δεν τρεφόμουν σωστά, έπινα νερό από λιωμένο πάγο και ήμουν μακριά από τους ανθρώπους μου, οπότε όλα ήταν πολύ δύσκολα. Πέρασα από πολλές ψυχολογικές διακυμάνσεις και σκεφτόμουν αρκετές φορές πως θέλω να γυρίσω σπίτι, αλλά δεν υπάρχει τρόπος να ξεπεράσεις τις αρνητικές σκέψεις. Απλώς πρέπει να τις απομονώνεις και να εστιάζεις στο λόγο και το σκοπό που είσαι εκεί, καθώς όλο αυτό που βιώνεις είναι φυσιολογικό κομμάτι της διαδικασίας για να πετύχεις να φτάσεις στην κορυφή», λέει ο Μάριος.

«Για να ανέβουμε σε ένα τόσο μεγάλο υψόμετρο, έπρεπε ως ορειβάτες να περάσουμε από μία διαδικασία εγκλιματισμού σε υποξικές συνθήκες – δηλαδή σε έλλειψη οξυγόνου. Ανεβοκατεβαίναμε το βουνό για να συνηθίσει το σώμα μας στο υψόμετρο, οπότε, μόλις φτάσαμε στο Basecamp στα 5.364 μέτρα, μείναμε εκεί για μερικές ημέρες. Έπειτα κάναμε ανάβαση στο βουνό Lobuche στα 6.100, κατεβήκαμε πάλι στο Basecamp, ανεβήκαμε λίγο πριν το Camp 1, ξανακατεβήκαμε στο Basecamp και μετά ανεβήκαμε στο Camp 2 με σκοπό να φτάσουμε στο Camp 3 και να επιστρέψουμε ξανά στο Basecamp πριν την τελική μας προσπάθεια για ανάβαση στην κορυφή. Μετά από ένα δεκαήμερο ειπχειρήσαμε το τελικό summit push. Από την στιγμή που ξεκινάς από το Basecamp για την κορυφή, θέλεις περίπου τέσσερις ημέρες και άλλες δύο ημέρες να κατέβεις.

»Τις μάσκες οξυγόνου τις φορέσαμε πάνω από τα 6.500 μέτρα. Ένα από τα πιο δύσκολα και επικίνδυνα σημεία της διαδρομής, είναι ο παγετώνας Khumbu, που για να τον περάσεις χρειάζεσαι ένα δεκάωρο. Στην ουσία είναι ένας κινούμενος παγωμένος καταρράκτης που έχει πολλά τμήματα ογκοπάγου τα οποία πολλές φορές καταρρέουν, διότι αυτός ο παγετώνας βρίσκεται σε διαρκή κίνηση. Πρέπει να τοποθετήσεις σκάλες για να περάσεις πολλά σημεία που υπάρχουν μεγάλα και βαθιά ανοίγματα μεταξύ των πάγων. Παράλληλα όσο ανεβαίνεις, το υψόμετρο κάνει την προσπάθειά σου όλο και πιο δύσκολη, γιατί, στην κορυφή του Έβερεστ το οξυγόνο είναι περίπου το 1/3 από αυτό που αναπνέουμε στο επίπεδο της θάλασσας. Μετά είναι και αρκετά κομμάτια - όπως το Hillary Step, το οποίο βρίσκεται στην κορυφογραμμή. Εκεί πρέπει με τα κραμπόν -τα καρφιά στα παπούτσια- να κινείσαι σε ένα πεδίο που το μισό πέλμα πατάει σε πάγο και το άλλο μισό σε πέτρα, οπότε είναι πολύ δύσκολο να βρεις ισορροπία.

»Μία μέρα πριν την κορυφή, ήξερα ότι είχα πάθει σοβαρά κρυοπαγήματα στα πόδια, οπότε ήταν μια συνειδητή απόφαση να ξεκινήσω για την κορυφή. Καθόλη τη διάρκεια της ανάβασής μας αντιμετωπίσαμε πολύ κακό καιρό, με ισχυρούς ανέμους και κρύο. Όταν φτάσαμε στην κορυφή, ήταν μια πάρα πολύ συγκινητική στιγμή. Είχα μαζί μου ένα πανό που μου είχαν φτιάξει τα παιδιά από τις φυλακές ανηλίκων Αυλώνα και τους είχα υποσχεθεί πως θα το ανεβάσω στην κορυφή του κόσμου. Και από εκεί και πέρα αυτοί θα κάνουν τη δική τους προσπάθεια -που θεωρώ πως είναι πιο σημαντική από τη δική μου- για να διορθώσουν τα όποια λάθη έχουν κάνει στη ζωή τους και να γίνουν καλύτεροι ώστε να προσφέρουν πίσω στην κοινωνία. Οπότε ήταν ένας σκοπός που προσπάθησα να υπηρετήσω και έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στο ότι ανέβηκα εκείνη τη μέρα στην κορυφή. Μόλις έφτασα, αγκάλιασα τα παιδιά που ήμασταν μαζί στην αποστολή - τον Αμπιάτ από το Ισραήλ τον Σλάτκο και τον Τζέισον, τον οποίο, δυστυχώς χάσαμε κατά την κατάβαση».

«Έφτασα πολύ κοντά στον θάνατο. Είχα ένα πρόβλημα με τη μπουκάλα οξυγόνου –μου έσπασε ο ρυθμιστής- οπότε πέταξε όλο το οξυγόνο έξω και βρέθηκα στα 8.400 μέτρα, στη ζώνη του θανάτου, χωρίς οξυγόνο επί δυόμιση ώρες. Οπότε έφτασα σε πολύ οριακό σημείο. Αυτό που συνειδητοποίησα είναι πως ο θάνατος δεν είναι απλά ένα υποθετικό σενάριο, γιατί ένιωθα ότι πεθαίνω εκείνη τη στιγμή. Έπρεπε να φτάσω στο επόμενο Camp για να σώσω την κατάσταση. Το δύσκολο δεν είναι να πεθάνεις, το δύσκολο είναι να παλέψεις και να ταλαιπωρηθείς για να ξεφύγεις από το θάνατο. Δεν σε τρομάζει η ιδέα του θανάτου γιατί αποτελεί εξιλέωση, κατά κάποιο τρόπο».

Η απώλεια του συνορειβάτη του σε ένα τόσο μεγάλο υψόμετρο, ήταν κάτι που του στοίχισε και τον στιγμάτισε. Όμως, όπως εξηγεί, «όταν βρίσκεσαι σε ένα τέτοιο σημείο, σε τόσο ακραίες συνθήκες και καταλαβαίνεις ότι τα πράγματα έχουν πάρει διαφορετική τροπή, ο οργανισμός και μυαλό σου, μπαίνουν κατευθείαν σε μία κατάσταση επιβίωσης. Είσαι σε σημείο που δεν μπορείς να βοηθήσεις καν τον ίδιο σου τον εαυτό και απλώς προσπαθείς να μην είσαι ο επόμενος που θα πεθάνει. Μέχρι να κατέβουμε στο Camp 2, δεν είχαμε συνειδητοποιήσει την απώλεια του Τζέισον οπότε δεν μας είχε επηρεάσει έντονα ψυχολογικά, γιατί παλεύαμε για εμάς. Σίγουρα ήταν ένα πολύ τραγικό συμβάν που θα μας ακολουθεί – εξάλλου τώρα αντιμετωπίζω το δύσκολο κομμάτι της διαχείρισης που επέστρεψα στη ζωή μου και συνειδητοποίησα ότι ένας άνθρωπος από την ομάδα βρίσκεται ακόμα εκεί πάνω.

»Βλέπαμε άψυχα ανθρώπινα κορμιά στο μονοπάτι. Σκεφτόμουν ότι ήταν άτομα που είχαν την ίδια θέληση με μένα να ανέβουν πάνω, απλώς δεν το διαχειρίστηκαν καλά. Γιατί εκεί, ακόμα και τα μικρά λάθη μπορεί να αποβούν μοιραία. Θύμιζα στον εαυτό μου να κάνω κάποια πράγματα σωστά, για να μη βρεθώ σε μία τέτοια κατάσταση. Αυτοί οι άνθρωποι σου υπενθυμίζουν ότι δεν είναι παιχνίδι εκεί πάνω, οπότε πρέπει να είσαι πολύ συγκεντρωμένος παρά τις όποιες συνθήκες, παρά την σωματική και πνευματική κούραση. Εκείνη τη στιγμή η εικόνα των σωμάτων μπορεί να σε τρομάζει, αλλά λειτουργεί και προστατευτικά. Τώρα που βρίσκομαι στο αστικό περιβάλλον και την ασφάλεια του σπιτιού μου, συνειδητοποιώ τι συνέβη και απορώ πως βλέπαμε όλα αυτά και συνεχίζαμε. Αλλά ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται σε όλες τις συνθήκες».

Πάντως, το μεγαλύτερο ποσοστό των ατυχημάτων και των θανάτων συμβαίνει κατά την κατάβαση. «Οι περισσότεροι άνθρωποι ξεχνάνε ότι η κορυφή αποτελεί το 1/3 της προσπάθειας και ότι ο αγώνας δεν τελειώνει εκεί. Έχεις συσσωρευμένη κόπωση και δεν παίρνεις σωστές αποφάσεις, γι' αυτό υπάρχουν πολλές περιπτώσεις ορειβατών που ανέβηκαν πάνω και κατά την κατάβαση έκαναν πολλά λάθη και κατέληξαν».

«Μετά την κορυφή πρέπει να κατέβεις απότομα υψόμετρο και να φτάσεις στο Camp 2, γιατί ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να βρίσκεται παρατεταμένα στη ζώνη του θανάτου. Εμείς επειδή αντιμετωπίσαμε δυσκολίες, καθυστερήσαμε πολύ να ανέβουμε και να κατέβουμε από την κορυφή. Οπότε το δεύτερο βράδυ μείναμε στο Camp 4 που βρίσκεται στα 8.000 μέτρα και την επόμενη μέρα που μάθαμε για το θάνατο του Τζέισον, συνειδητοποιήσαμε ότι έπρεπε να κατέβουμε πολύ γρήγορα. Ήταν μία ζόρικη στιγμή, διότι εγώ είχα κρυπαγήματα στα πόδια, ο Σλάτκο δεν είχε οξυγόνο και ο Αμπιάντ είχε κρυοπαγήματα στα χέρια. Ειδοποίησα τον υπεύθυνο της αποστολής να ετοιμάσει διάσωση από το Camp 3, όμως δεν ήταν εφικτό διότι βρίσκεται σε πολύ υψηλό υψόμετρο, οπότε έπρεπε να περπατήσουμε 12 ώρες για να φτάσουμε από το Camp 4 στο 2 και την επόμενη μέρα ήρθε το ελικόπτερο να μας πάρει από εκεί. Εμένα με μετέφερε στο νοσοκομείο στο Κατμαντού, όπου και νοσηλεύτηκα για πέντε ημέρες.

»Όλο αυτό μου άφησε σοβαρά κρυοπαγήματα στα δάχτυλα. Το μεγάλο δάχτυλο του αριστερού ποδιού θα χρειαστεί να το ακρωτηριάσω. Ήταν ένα τίμημα που ήμουν διατεθειμένος να πληρώσω και μία συνειδητή απόφαση να συνεχίσω την προσπάθεια παρά τα κρυοπαγήματα. Ήξερα ότι ενδεχομένως μπορεί να χάσω ένα, δύο ή τρία δάχτυλα. Οπότε δεν μετανιώνω για κάτι. Όταν γύρισα πίσω έκανα στον εαυτό μου την ερώτηση εάν θα το ξανάκανα αν ήξερα ότι θα χάσω ένα δάχτυλο, η απάντηση θα ήταν ναι. Εάν όμως έβαζα και στην εξίσωση την απώλεια του Τζέισον, η απάντηση θα ήταν όχι. Θεωρώ ότι καμία κορυφή δεν αξίζει την απώλεια μιας ζωής.

»Έλαβα πολλά μηνύματα από άγνωστους σε μένα ανθρώπους που μου είπαν πως μέσα από τη δική μου προσπάθεια τους κινητοποίησα να κάνουν το δικό τους καθημερινό αγώνα. Αυτό δεν έχει να κάνει με αθλητισμό, αλλά με την ίδια τη ζωή. Άτομα που περνάνε κατάθλιψη, μου είπαν ότι κινητοποιήθηκαν να βγουν έξω, να περπατήσουν. Εξάλλου στο τέλος της ζωής μας, δεν έχουν τόση σημασία αυτά που πετύχαμε, αλλά το αποτύπωμα που αφήσαμε στην κοινωνία. Υπάρχουν άνθρωποι με σοβαρά προβλήματα υγείας, που περνάνε τη ζωή τους σε νοσοκομεία και αυτή είναι μια προσπάθεια πολύ πιο δύσκολη και επώδυνη από το να ανέβεις σε μια κορυφή. Το ότι εγώ ανέβηκα στο Έβερεστ ήταν μια προσωπική επιλογή, εγώ έβαλα τον εαυτό μου σε τέτοια διαδικασία, ταλαιπωρήθηκα, ρίσκαρα. Όμως μου δίνεται ένα βήμα να κοινοποιώ την προσπάθειά μου και χαίρομαι όταν λαμβάνω τέτοια μηνύματα, χωρίς να θεωρώ τον εαυτό μου πρότυπο. Αν είσαι αποφασισμένος να πληρώσεις το τίμημα, μπορείς να καταφέρεις αυτό που θες. Εξάλλου η ζωή είναι ένας καθημερινός αγώνας, ο μεγαλύτερος υπερμαραθώνιος που υπάρχει.

• Ακολουθήστε την Άντυ στο instagram.

Περισσότερα από το VICE

Οι Χούλιγκαν της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης

Στα Άδυτα της Jail Time Records: Ένα Μουσικό Label που Ξεκίνησε σε μια Διαβόητη Φυλακή

Ταχυπαλμίες, Μούδιασμα, Πόνος: Οι Κρίσεις Πανικού Είναι Κομμάτι της Ζωής μου

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.