Η Πρώτη Ελληνίδα Ηθοποιός με Σύνδρομο Down και η Εξαιρετική Μαμά της

Δεδομένα και γνώμες, θέσφατα και πιστεύω, που κανείς πραγματικά δεν μπορεί να ξέρει αν τα πιστεύει αν δεν τα ζήσει. Ή αν δεν ζήσει δίπλα σε έναν άνθρωπο που έχει την ειδική ανάγκη της προσοχής. Όχι από την άποψη της προστασίας ούτε της συντήρησης. Της προσοχής που σημαίνει νοιάξιμο. Της προσοχής που σημαίνει άγγιγμα. Της προσοχής που σημαίνει σεβασμός. Της προσοχής που ίσως εξελιχθεί σε αγάπη. Της προσοχής που σίγουρα, μπορεί να είναι έρωτας. Γιατί, απλά, μπορεί. Συμβαίνει. Και είναι τόσο όμορφο και απελευθερωτικό όταν μπορούμε να το δούμε αλλά κυρίως, να το αφήσουμε να συμβεί.

Κάθε λέξη είναι σημαντική. Κάθε λέξη έχει βαρύτητα. Όχι για την προσβολή - ένας άνθρωπος που έχει αγάπη, δεν γνωρίζει τι θα πει προσβολή. Αλλά για τη σωστή περιγραφή. Δεν ξέρω πώς έχουν καταφέρει να βάλουν περιγραφή στα «Ερωτευμένα Άλογα», την παράσταση που σε κάθε της sold out επιτρέπει στο κοινό να καθαρίσει τα μάτια και την ψυχή του με μερικούς ποταμούς δακρύων που -ευτυχώς- δεν γυρίζουν πίσω. Μέχρι σήμερα, την έχουν παρακολουθήσει περίπου 12.000 ζευγάρια ματιών. Ίσως να είναι και παραπάνω. Μακάρι να γίνουν ακόμη περισσότερα.

Ρωτώντας την Λωξάντρα ποιο είναι το αγαπημένο της κομμάτι στην παράσταση, η απάντηση είναι αυτή η άφιλτρη που αντιπροσωπεύει και το μεγαλύτερο αν όχι ολόκληρο το ποσοστό των ανθρώπων που τους ρωτάς για κάτι πάνω στο οποίο συμμετέχουν: «Το δικό μου κομμάτι». Γελάμε. Η Ελένη Δημοπούλου, η μητέρα της Λωξάντρας και καλλιτεχνική διευθύντρια της ομάδας ατόμων με αναπηρία και μη, Εν Δυνάμει, και της παράστασης, βλέπει την κίνηση της Λωξάντρας και καταλαβαίνει τι θέλει να της πει. «Της αρέσει και το κείμενο με τον Ρωμαίο, που λέει “κανείς δεν με αγαπάει”».

Η Λωξάντρα ανέβηκε πρώτη φορά στη σκηνή όταν ήταν 10 χρονών. Αργότερα, έγινε η πρώτη Ελληνίδα ηθοποιός με σύνδρομο Down που υπέγραψε με το Εθνικό Θέατρο. «Μου άρεσε πολύ γιατί είχε πολύ κόσμο». Που την έβλεπε όχι που τη χειροκροτούσε. «Της αρέσει που κάνει κάθε μέρα πρόβα» θα συμπληρώσει η Ελένη. Αγαπάει το θέατρο. «Μέσα από το θέατρο κάνω πολλούς φίλους». Το λέει πολλές φορές, με πολλή χαρά. Οπότε δεν μπορούσαμε παρά να ξεκινήσουμε να μιλάμε για αυτούς. Για τους φίλους της.

 Η φιλία

«Μαζί τρώμε, μαγειρεύουμε, κάνουμε δουλειές, μιλάμε, κοιμόμαστε» λέει για τους φίλους της. Έχει ταυτίσει τη φιλία με τις συνθήκες που περνά μέσα στο σπίτι που μένει στη Θεσσαλονίκη μαζί με την ομάδα Εν Δυνάμει. Το σπίτι αυτό ήταν μία ιδέα της Ελένης. Μία εξαιρετική ιδέα. «Είναι ένα μεγάλο σπίτι που νοικιάζουμε στο Πανόραμα φέτος και το φτιάξαμε έτσι ώστε όλοι στην ομάδα να μπορούν να συμβιώνουν και να περνούν χρόνο μαζί. Εκεί είναι και δύο παιδιά που τους φροντίζουν, ο Γιάννος και η Αγάπη». Εκεί κάνουν και πρόβες αλλά κυρίως, βιώνουν την καθημερινότητα μιας πολύ ωραίας παρέας που κάνει πράγματα και εξελίσσεται. «Βλέπουμε ταινίες, μαθαίνουν όλοι αυτόνομη διαβίωση, έχουμε έναν κήπο». Σε εκείνο το σημείο η Λωξάντρα διακόπτει την Ελένη για να της θυμίζει τα λουλούδια της. «Της αρέσει πολύ να σκάβει και να καθαρίζει τα χόρτα στον κήπο». Της αρέσει και να μαγειρεύει όμως. «Μαζί με τον Τάσο», θα πει κι η Ελένη θα εξηγήσει ότι αναφέρεται σε ένα chef, τον Τάσο Χριστόπουλο με τον οποίο μαγειρεύουν μαζί. Μαγειρεύει ωστόσο και μόνη της. «Μακαρόνια, πολύ μου αρέσουν. Φακές. Παστίτσιο». Ενθουσιάζομαι με το παστίτσιο κι η  Ελένη μου εξηγεί ότι το καταφέρνει με τη βοήθειά της. «Συνήθως μου ζητάει να της πω τη σειρά. Πότε βάζουμε το κρεμμύδι, κτλ». Όπως όλοι μας δηλαδή. «Τώρα της έχω μάθει να μπαίνει στο Youtube και να ψάχνει πώς να το κάνει οπότε το παρακολουθεί». «Την Αργυρώ», συμπληρώνει η Λωξάντρα.

Τα 1.000 πρόσωπα

Μια μέρα, η Λωξάντρα πλησίασε την Ελένη κρατώντας μία φωτογραφία της δίδυμης αδερφής της, Λώρας, και της είπε ότι θέλει να τη ζωγραφίσει. Πήρε ελάχιστο χρόνο στην Ελένη για να καταφέρει να συνεργαστεί με φίλους της και να συντάξουν μία μέθοδο σύμφωνα με την οποία η Λωξάντρα (κι όχι μόνο) θα μπορούσε να ζωγραφίζει όποιον θέλει όποτε θέλει. «“Τα 1000 πρόσωπα με τη μέθοδο της Λωξάντρας Λούκας” είναι μία πρακτική ζωγραφικής που έφτιαξα έπειτα από πολλή συζήτηση με ζωγράφους. Μαζί και με τη Λώξι φυσικά, βρήκαμε τρόπους για να βρίσκει το μέτρημα και διάφορες τεχνικές που η ίδια δεν μπορούσε να κάνει μόνη της». Μου στέλνει στο μέιλ τη μέθοδο όσο μιλάμε «για να τη δω και να καταλάβω». Η Λωξάντρα είναι σιωπηλή και παρακολουθεί τη συζήτησή μας. «Ζωγραφίζω κάθε μέρα» μου λέει. «Με χρώματα. Φτιάχνω κύκλους». Όπου κύκλοι, είναι τα πατρόν που έχει η μέθοδος για να φτιάχνει πρόσωπα. «Τίποτα, είναι ένα πιάτο κι ένα μικρό μπολ», θα συνεχίσει η Ελένη. «Έχουν γίνει περίπου 800 πορτρέτα με αυτό τον τρόπο». Μάλιστα, στο 1000faces.com | Special Effects & Makeup μπορούν όσοι ζωγραφίζουν σύμφωνα με τη μέθοδο να ανεβάσουν το έργο τους έτσι ώστε να μπορέσουμε να το δούμε όλοι.

Στη συλλογή της από πορτρέτα -την οποία η ίδια σκέφτηκε να εκθέσει μεταξύ 3ου και 4ου ορόφου στο σπίτι της για να «γεμίσει τα κενά του» την περίοδο της καραντίνας- πέρα από πρόσωπα βλέπεις παντού χρώματα φανταστικά έντονα. Στην ερώτηση ποιο είναι το αγαπημένο της, θα πει αυθόρμητα «το πράσινο», ωστόσο η Ελένη που ξέρει θα της θυμίσει το φούξια και εκείνη ανυπόμονα θα πει «Ναι, ναι το φούξια μου αρέσει». Θα γελάσουμε όλες μαζί. «Είναι εκρηκτικά τα χρώματά της. Δεν ξέρω πώς τα οργανώνει αλλά αυτό είναι το χαρακτηριστικό της ζωγραφικής της», θα εξηγήσει η Ελένη. «Και της αρέσει πάρα πολύ το μαύρο. Τα περιγράμματά της τα κάνει μαύρα, γενικά το έχει ανάγκη το μαύρο».

Η «καινούργια» καθημερινότητα

Το πρώτο πράγμα που θα σου απαντήσει αν τη ρωτήσεις «ποια είναι η αγαπημένη συνήθεια της καθημερινότητά σου» θα σου απαντήσει απευθείας «Να δουλεύω». Της αρέσει πολύ να είναι σε κίνηση, «τρελαίνεται να κάνει πρόβες» λέει η Ελένη. «Θέλω να πηγαίνω κάθε μέρα στις πρόβες». Πηγαίνει σχεδόν μόνη της. Την περνάει η Ελένη το δρόμο που είναι λεωφόρος και μετά, πηγαίνει μόνη της.

Στην ερώτηση «ποιο είναι το πιο δύσκολο πράγμα μέσα στη μέρα σου», η απάντησή της είναι αφοπλιστική: «Δεν ξέρω, δεν υπάρχει». Πέφτουν μερικές στιγμές σιωπής και η Ελένη αναλαμβάνει να εξηγήσει ίσως το πιο όμορφο πράγμα που έχω ακούσει στη ζωή μου: «Η αλήθεια είναι ότι η Λωξάντρα μας εκπλήσει συχνά σχετικά με το τι είναι δύσκολο. Εμείς έχουμε βρει μία άλλη λέξη για το “δύσκολο” αφού ό,τι για εμάς είναι δύσκολο, για τη Λωξάντρα είναι καινούργιο. Μπορεί να είναι δύσκολο όταν δεν θα μπορεί να ανοίξει με ευκολία την κρέμα του προσώπου της. Με κοιτάει και της λέω “δεν είναι δύσκολο, είναι καινούργιο. Πάλεψέ το και θα γίνει εύκολο”. Από τον τρόπο που γεννήθηκε ήταν όλα δύσκολα. Με τη Λωξάντρα, το πήραμε από την αρχή αλλιώς και είπαμε ότι δεν υπάρχει κάτι δύσκολο, υπάρχουν αυτά που δεν έχει μάθει ακόμα. Αυτά στα οποία δεν έχει ακόμα εμπειρία. Θέλαμε να της περάσει στο μυαλό ότι πρέπει να εκπαιδεύει και μόνη της τον εαυτό της έτσι ώστε να μαθαίνει καινούργιες εμπειρίες».

Μοιράστηκε μαζί μου την πιο πρόσφατη καινούργια εμπειρία της Λωξάντρας μετά την παράσταση «Ερωτευμένα Άλογα» στην Ελευσίνα.

«Φύγαμε από το θέατρο στις 3 το πρωί, με τη Λωξάντρα φυσικά άυπνη. Στις 4.30 θα έπρεπε να φύγουμε για το αεροδρόμιο μιας και πετούσαμε για τη Θεσσαλονίκη στις 6 για να προλάβει να είναι στην πρόβα που ξεκινούσε στις 14.00». Η Ελένη σκεφτόταν ότι όλο αυτό ήταν πολύ βαρύ σαν πρόγραμμα για τη Λωξάντρα αλλά δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά. «Νωρίτερα λοιπόν, είπα στη Λωξάντρα ότι έχει μπροστά της 1-1μιση ώρα να κοιμηθείς, θα αφήσεις την πόρτα του δωματίου σου για να έρθω να σε ξυπνήσω. Θα ταλαιπωρηθείς οπότε προσπάθησε να ξεκουραστείς. Ε λοιπόν, πήγα στο δωμάτιο, η Λωξάντρα είχε κοιμηθεί με τα ρούχα που χρειαζόταν για το αεροδρόμιο, τα πράγματά της ήταν έτοιμα, η διάθεσή της ήταν πάρα πολύ καλή και φύγαμε σε ένα λεπτό. Μετά κοιμήθηκε στο αυτοκίνητο που μας πήγε στο αεροδρόμιο, κοιμήθηκε στο αεροπλάνο, έκανε μπάνιο, ξάπλωσε λίγο πριν την πρόβα της και πήγε χαρούμενη στην ώρα της εκεί. Ούτε γκρίνια ούτε δεν προλαβαίνω ούτε τίποτα. Δεν ξέρω τι είναι δύσκολο για αυτήν».

Οι γονείς

Στην παράσταση που θα έπρεπε με κάποιον τρόπο να παρουσιάζεται και στα σχολεία, βλέπουμε μεταξύ πολλών άλλων θεμάτων να θίγεται και ο φόβος του γονέα που δεν ξέρει, που δεν θέλει να πληγωθεί το παιδί του ακόμη κι αν αγνοεί βαθιά τι το πληγώνει. Η Ελένη σίγουρα δεν είμαι μία από αυτούς τους γονείς. «Υπάρχουν πολλοί γονείς που κάνουν θαύματα με τα παιδιά τους, απλά δεν έχουν την ευκαιρία να το επικοινωνήσουν όπως εγώ. Για παράδειγμα, οι γονείς που έχουν τα παιδιά τους στην ομάδα Εν Δυνάμει, είναι όλοι έτσι. Στη γενική δοκιμή που κοιμηθήκαμε πάλι στις 3.30, γύρισα και κοίταξα τον ουρανό και απόρησα αν υπάρχει έστω και ένα ανάπηρο άτομο στην Ελλάδα που αυτήν την ώρα να έχει σχολάσει; Κανένα. Η Λωξάντρα είναι απλά, αυτή που είναι πιο ορατή. Η Θεανώ που είναι στο αμαξίδιο; Τι να πούμε γι αυτήν, για τους γονείς της». Συνθήκες που εμείς δεν ξέρουμε. Και μάλλον δεν θα μάθουμε και σύντομα. «Υπάρχουν πολλοί ήρωες στην αναπηρία, απλά εμείς δεν τους ξέρουμε».

Ο έρωτας

Μόλις ακούει τη λέξη κάνει ένα υπέροχο «Ααα» που πραγματικά σου ζωγραφίζει καρδούλες στην ψυχή. «Είσαι ερωτευμένη, Λώξι;» θα της πει η Ελένη που έχει καταλάβει τι έρχεται. «Ναι, πολύ» θα πει εκείνη. Θα ακολουθήσει ο διάλογος:

- Με ποιον είσαι ερωτευμένη;
- Με τον δικό μου.
- Και ποιος είναι ο δικός σου;
- Ο Αλέκος!
- Ο Αλέξανδρος Χάτσιος. Είναι κι αυτός ηθοποιός και παίζετε μαζί και στα Ερωτευμένα Άλογα.
- Πόσα χρόνια είστε μαζί;
- Πολλά, δεν ξέρω πόσα.
- Είναι τουλάχιστον έξι.
- Ζείτε μαζί;
- Ναι αμέ, κάνουμε μαζί ντουζ.
- Κοιμάστε μαζί;
- Ναι!
- Πού ζει ο Αλέκος;
- Στην Κοζάνη. Αλλά έρχεται εδώ συχνά.
- Εδώ ζει ο Αλέκος. Τον μισό χρόνο της ζωής του τον περνάει εδώ, στη Θεσσαλονίκη.
- Τι ονειρεύεσαι να κάνεις με τον Αλέκο;
- Έχω μεγάλο πάθος για τον Αλέκο.
- Σας αρέσει που μένετε με τους γονείς;
- Θέλουμε να μείνουμε μόνοι μας στο σπιτάκι μας. Να κάνουμε κοκό και όλα καλά.

Τον γνώρισε για πρώτη φορά στο ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης όταν η Ελένη ήταν καλλιτεχνική διευθύντρια εκεί. Στη συνέχεια, ο Αλέκος ήθελε να πάει στην ομάδα Εν Δυνάμει και «έτσι αγαπήθηκαν».

ΥΓ: Είχα την πραγματική τύχη να παρακολουθήσω τα «Ερωτευμένα Άλογα» στην Ελευσίνα, στο Παλαιό Ελαιουργείο ενόψει των εορτασμών της ως πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης. Είχα την ακόμη μεγαλύτερη, να γνωρίσω χάρη σε αυτήν την παράσταση τη Λωξάντρα και την Ελένη. Και δεν ξέρω αν μπορεί μία συνάντηση να σου αλλάξει την κοσμοθεωρία. Μπορεί σίγουρα όμως να σου δώσει μία αφορμή για να ακούσεις λίγο περισσότερο αυτά που έχουν να σου πουν οι άλλοι. Τις περισσότερες φορές, είναι βαθιά σημαντικά.

 ΥΓ 2: Η Ομάδα Εν Δυνάμει παρουσιάζει το καινούργιο της έργο «Οι Ονειροπόλοι» στην Πειραιώς 260 στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών (σήμερα και αύριο) υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Βιεννέζου χορογράφου Μίκαελ Κλίεν. Παρότι σιχαίνομαι να γράφω τέτοια κλισέ, θα κάνω μία εξαίρεση: Μην τη χάσεις. Ή μάλλον για να το πω πιο σωστά, εφόσον πας, πήγαινε με όσο πιο ανοιχτή καρδιά μπορείς γιατί σε αυτήν την performance θα συμμετάσχεις κι εσύ (εφόσον το επιθυμείς). Θα αγκαλιάσεις, θα κινηθείς, θα τρέξεις, θα κάνεις πίσω, θα φοβηθείς ίσως νιώσεις και άβολα, θα απελευθερωθείς δίπλα σε άτομα με και χωρίς αναπηρία. Κι αυτή, είναι μία εμπειρία που δε συναντάμε συχνά στην καθημερινότητά μας.

Περισσότερα από το VICE

Ο Κωνσταντίνος Ρήγος Δεν Είπε Ποτέ στον Εαυτό του «Είμαι Καλός, Ηρέμησε»

Οι Άνθρωποι που Χαράσσουν τα Μονοπάτια στα Τζουμέρκα Είναι Case Study

«Δεν την Απατούσε, Πήγαινε στο Σουβλατζίδικο» - Μία Ιδιωτική Ντετέκτιβ Θυμάται Παρακολουθήσεις

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.