Πριν από λίγα χρόνια, αναζητώντας κάποιο τρόπο να σκοτώσω τον ελεύθερο χρόνο μου, έπεσα πάνω σε μια τηλεοπτική σειρά που είχε μόλις αρχίσει να προβάλλεται στην Αμερική με το όνομα Masters of Sex. Πρόκειται για την ιστορία των επιστημόνων Masters και Johnson, που επί της ουσίας άνοιξαν τη δεκαετία του '60 ένα νέο επιστημονικό πεδίο, τη σεξολογία. Η σειρά περιγράφει το έργο των δύο σεξολόγων, τα ταμπού που περιέβαλλαν τη μελέτη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, αλλά και την προσωπική σχέση που ανέπτυξαν κατά τη διάρκεια των ερευνών τους.Εξήντα, περίπου, χρόνια αργότερα και χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από το σημείο γέννησης της σεξολογίας, συναντηθήκαμε στο Παγκόσμιο Συνέδριο Νέων Ψυχιάτρων με δύο Έλληνες σεξολόγους, τον Γεώργιο Πάγκαλο και την Ηλιάνα Παυλοπούλου. Όπως μας λένε οι ίδιοι, μέσα από αυτό το σχετικά νέο επιστημονικό πεδίο έχει προκύψει ένα χρήσιμο εργαλείο, μια χρήσιμη μέθοδος για την αντιμετώπιση των σεξουαλικών διαταραχών. Το sex therapy μπορεί να μην αποτελεί ακόμα μαζικό φαινόμενο στην Ελλάδα, ωστόσο φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια αρχίζει να αποκτά μεγαλύτερη δυναμική.
Ηλιάνα Παυλοπούλου: Καταρχάς το sex therapy αφορά τις σεξουαλικές δυσλειτουργίες, δηλαδή την πρόωρη εκσπερμάτιση, τη στυτική δυσλειτουργία, τη διαταραχή οργασμού, τον κολπικό σπασμό και τη διαταραχή σεξουαλικής επιθυμίας. Πρόκειται για μια σύντομη και πρακτική θεραπεία που έχει προκύψει από τη σύνθεση διάφορων ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων και συνδυάζει διάφορες ειδικότητες της ιατρικής, όπως την ουρολογία, τη γυναικολογία και την ψυχιατρική. Πολλές ειδικότητες συνεργάζονται για να αντιμετωπιστούν τα σεξουαλικά προβλήματα, τα οποία θεωρούνται, όπως οι περισσότερες ψυχικές διαταραχές, ως βιοψυχοκοινωνικά φαινόμενα.
Γεώργιος Πάγκαλος: Αρχικά γίνεται η διαγνωστική επίσκεψη του ασθενούς, κατά την οποία λαμβάνεται το πλήρες σεξουαλικό και γενικότερο ιατρικό ιστορικό. Καθορίζονται οι βιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες που προδιαθέτουν, προκάλεσαν και συντηρούν το πρόβλημα. Μετά την κλινική συνέντευξη συμπληρώνονται ερωτηματολόγια για την αξιολόγηση της βαρύτητας της εκάστοτε νόσου που καλούμαστε να θεραπεύσουμε. Συνεχίζουμε με τον θεραπευτικό σχεδιασμό, ο οποίος προσαρμόζεται αποκλειστικά στον κάθε ασθενή. Εξηγείται το πρόβλημα, καθώς και οι παράγοντες που το προκάλεσαν και κυρίως το συντηρούν. Αποσαφηνίζεται η λογική της θεραπείας και γίνεται εκπαίδευση-πληροφόρηση πάνω σε θέματα σεξουαλικότητας. Αν υπάρχει ερωτικός σύντροφος καλείται, αν το επιθυμεί, ώστε να μας δώσει τη δική του οπτική τού προβλήματος και να συνδράμει στη θεραπεία ως κομμάτι αυτής. Απαγορεύουμε αρχικά τη συνουσία και στη συνέχεια προτείνουμε σε ορισμένα ζευγάρια που πληρούν τις προϋποθέσεις ασκήσεις αισθητηριακού εστιασμού (sensate focus). Παράλληλα, δίνονται ασκήσεις αυνανισμού στον ασθενή (stop start, guided stimulation, directed masturbation, σταδιακή απευαισθητοποίηση), ανάλογα με τη σεξουαλική του δυσλειτουργία. Όλες αυτές οι συμπεριφορικές τεχνικές αξιολογούνται τακτικά και αποσκοπούν στη σταδιακή επανάκτηση της εγγύτητας, των σεξουαλικών δεξιοτήτων και στη σταδιακή αποκατάσταση της σεξουαλικής λειτουργίας και ικανοποίησης. Συνδυάζονται δε με γνωστικές παραμέτρους, τεχνικές mindfulness, συστημικές παρεμβάσεις, θεραπεία ζεύγους, ψυχοδυναμικές προσεγγίσεις και φαρμακευτική υποβοήθηση κατά περίπτωση. Ο σύνθετος αυτός θεραπευτικός σχεδιασμός καθιστά τη σεξουαλική θεραπεία απόλυτα στοχευμένη στο πρόβλημα, βραχυχρόνια και αποτελεσματική.Πόσο διαρκεί συνήθως;
Ηλιάνα Παυλοπούλου: Αυτό εξαρτάται κυρίως από το ίδιο το ζευγάρι˙ πώς είναι η μεταξύ τους σχέση, πόσο θέλουν οι ίδιοι να δουλέψουν κ.λπ. Πάντως, σε γενικές γραμμές, πρόκειται για ολιγόμηνες θεραπείες. Συνήθως διαρκούν τρεις-τέσσερις μήνες. Αν μια θεραπεία διαρκέσει περισσότερο από ένα χρόνο, μάλλον κάτι δεν πάει καλά. Πρέπει να κοιτάξουμε μήπως συμβαίνει κάτι άλλο, δηλαδή αν υπάρχει σοβαρό ζήτημα στη σχέση, νοσηρότητα, ή κάποιο ψυχιατρικό πρόβλημα.
Γεώργιος Πάγκαλος: Εννοείται πως έρχονται και μόνοι τους πολλές φορές. Η θεραπεία δεν απευθύνεται μόνο σε ζευγάρια. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ένας άντρας ή μια γυναίκα είχε εντοπίσει ένα πρόβλημα σε αυτό τον τομέα στην τελευταία του/της σχέση, γεγονός που του/της δημιουργεί ανασφάλεια και δεν μπορεί να προχωρήσει στη δημιουργία νέας σχέσης. Οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες, λοιπόν, έχουν επιπτώσεις τόσο στις διαπροσωπικές σχέσεις –στο να συνάψεις ή να διατηρήσεις μια σχέση– όσο και σε ατομικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνουν περισσότερο την ποιότητα ζωής ενός ανθρώπου.Τι ηλικίες σάς επισκέπτονται συνήθως;
Γεώργιος Πάγκαλος: Όλες οι ηλικίες. Κάποιοι μπορεί να εντοπίσουν σε πολύ μικρή ηλικία ένα σεξουαλικό πρόβλημα που δεν έχει μετατραπεί ακόμα σε δυσλειτουργία, να τους ανησυχήσει και να έρθουν να ζητήσουν βοήθεια, ενώ κάποιοι άλλοι μπορεί να νιώσουν μια δυσφορία σε μεγαλύτερη ηλικία και να θέλουν να το συζητήσουν.
Ηλιάνα Παυλοπούλου: Σε μένα, τις προάλλες, ήρθε ένα ζευγάρι 65 χρονών και μάλιστα τα πήγαν εξαιρετικά, γιατί είχαν πολύ ωραία σχέση και το σεξ ήταν πολύ σημαντικό γι' αυτούς.Είναι εύκολο για έναν άνθρωπο που αντιμετωπίζει τέτοιου τύπου δυσλειτουργία να το συζητήσει ανοιχτά;
Γεώργιος Πάγκαλος: Το πόσο ανοιχτά μιλάει κάποιος για ένα τέτοιο ζήτημα σχετίζεται καταρχάς σε μεγάλο βαθμό με τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας. Σε κοινωνίες στις οποίες το σεξ ως θέμα συζήτησης είναι κάπως ενοχοποιημένο, υπάρχει δυσκολία στο να μιλήσει ο κόσμος ανοιχτά ή, στην καλύτερη περίπτωση, η σεξολογία θα είναι επικεντρωμένη στην επίλυση των αντρικών σεξουαλικών δυσλειτουργιών. Τα γυναικεία σεξουαλικά προβλήματα θα παραβλέπονται. Τώρα, αν παρακάμψουμε τον πολιτιστικό παράγοντα, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και ο γιατρός/ψυχοθεραπευτής. Πρέπει να είναι σε θέση να δημιουργήσει κλίμα εμπιστοσύνης και να ενθαρρύνει τον ασθενή να μιλήσει ανοιχτά για το πρόβλημα. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο γιατρός ή ο ψυχοθεραπευτής δεν ανοίγει αυτήν τη συζήτηση, είτε γιατί δεν ξέρει είτε επειδή ντρέπεται να ζητήσει το σεξουαλικό ιστορικό, ενώ από την άλλη ο ασθενής παρακαλά ή εύχεται να τον ρωτήσει ο γιατρός.Η τρέχουσα κοινωνικοοικονομική κατάσταση στην Ελλάδα πιστεύετε πως ενισχύει τις πιθανότητες εμφάνισης κάποιας σεξουαλικής δυσλειτουργίας;
Ηλιάνα Παυλοπούλου: Το γενικότερο άγχος που μπορεί να έχει κάποιος δεν φαίνεται να συνδέεται απαραίτητα με το ειδικό άγχος που βρίσκουμε στα σεξουαλικά ζητήματα και έχει να κάνει με το «θα τα καταφέρω;», «θα διατηρήσω τη στύση μου;», «θα έχω οργασμό;». Είναι κάτι πολύ πιο ειδικό. Δεν πάει να πει ότι κάποιος που έχει προβλήματα θα έχει και κάποιο σεξουαλικό ζήτημα. Γενικά, όταν η διάθεσή μας δεν είναι καλή δεν έχουμε και πολλή διάθεση να εμπλακούμε σε σεξ. Αλλά δεν πάει να πει ότι εάν εμπλακούμε δεν θα περάσουμε καλά. Δεν είναι άμεση η συσχέτιση λοιπόν.
Γεώργιος Πάγκαλος: Συμφωνώ. Όπως είπαμε, πρόκειται για ένα φαινόμενο βιοψυχοκοινωνικό. Αυτό σημαίνει ότι ένα άγχος που προκύπτει από τον σύγχρονο τρόπο ζωής και τα οικονομικά προβλήματα στην Ελλάδα πιθανώς να επηρεάσει τον σεξουαλικό τομέα, αλλά δεν αποτελεί τον μοναδικό καθοριστικό παράγοντα.Περισσότερα από το VICEΑυτές είναι οι Καλύτερες Περιοχές της Αθήνας για να Μείνεις αν Βγάζεις 400 ΕυρώΈνας Πρώην Κρατούμενος Εξηγεί πώς Είναι να Ψηφίζεις για Πρώτη ΦοράΓνωρίστε την Καλλιτέχνιδα που Υπέβαλε τον Εαυτό της σε 20μηνη Απομόνωση στη Γάζα
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
VICE: Τι ακριβώς είναι το sex therapy;Επιδημιολογικά πορίσματα του ICSM 2015.
ΓΥΝΑΙΚΕΣ
1) διαταραχή σεξουαλικής επιθυμίας από 17-55%
2) διαταραχή διέγερσης 12-28%
3) διαταραχή οργασμού 10-34%
4) δυσπαρευνία-κολεόσπασμος (διαταραχή πόνου/διείσδυσης) 5-22%ΑΝΔΡΕΣ
1) διαταραχή σεξουαλικής επιθυμίας 15-25%
2) διαταραχή στύσης
1-10% για κάτω των 40 ετών
2-15% για τους 40-49 ετών /
20-40% για τους 60-69 ετών /
50-100% για τους άνω των 70 ετών
3) πρόωρη εκσπερμάτιση 8-30%
4) καθυστερημένη εκσπερμάτιση 1-10%
5) διαταραχή οργασμού 5-8%
Ηλιάνα Παυλοπούλου: Καταρχάς το sex therapy αφορά τις σεξουαλικές δυσλειτουργίες, δηλαδή την πρόωρη εκσπερμάτιση, τη στυτική δυσλειτουργία, τη διαταραχή οργασμού, τον κολπικό σπασμό και τη διαταραχή σεξουαλικής επιθυμίας. Πρόκειται για μια σύντομη και πρακτική θεραπεία που έχει προκύψει από τη σύνθεση διάφορων ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων και συνδυάζει διάφορες ειδικότητες της ιατρικής, όπως την ουρολογία, τη γυναικολογία και την ψυχιατρική. Πολλές ειδικότητες συνεργάζονται για να αντιμετωπιστούν τα σεξουαλικά προβλήματα, τα οποία θεωρούνται, όπως οι περισσότερες ψυχικές διαταραχές, ως βιοψυχοκοινωνικά φαινόμενα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ποια είναι τα στάδια μιας θεραπείας;Πρόκειται για ολιγόμηνες θεραπείες. Συνήθως διαρκούν τρεις-τέσσερις μήνες. Αν μια θεραπεία διαρκέσει περισσότερο από ένα χρόνο, μάλλον κάτι δεν πάει καλά.
Γεώργιος Πάγκαλος: Αρχικά γίνεται η διαγνωστική επίσκεψη του ασθενούς, κατά την οποία λαμβάνεται το πλήρες σεξουαλικό και γενικότερο ιατρικό ιστορικό. Καθορίζονται οι βιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες που προδιαθέτουν, προκάλεσαν και συντηρούν το πρόβλημα. Μετά την κλινική συνέντευξη συμπληρώνονται ερωτηματολόγια για την αξιολόγηση της βαρύτητας της εκάστοτε νόσου που καλούμαστε να θεραπεύσουμε. Συνεχίζουμε με τον θεραπευτικό σχεδιασμό, ο οποίος προσαρμόζεται αποκλειστικά στον κάθε ασθενή. Εξηγείται το πρόβλημα, καθώς και οι παράγοντες που το προκάλεσαν και κυρίως το συντηρούν. Αποσαφηνίζεται η λογική της θεραπείας και γίνεται εκπαίδευση-πληροφόρηση πάνω σε θέματα σεξουαλικότητας. Αν υπάρχει ερωτικός σύντροφος καλείται, αν το επιθυμεί, ώστε να μας δώσει τη δική του οπτική τού προβλήματος και να συνδράμει στη θεραπεία ως κομμάτι αυτής. Απαγορεύουμε αρχικά τη συνουσία και στη συνέχεια προτείνουμε σε ορισμένα ζευγάρια που πληρούν τις προϋποθέσεις ασκήσεις αισθητηριακού εστιασμού (sensate focus). Παράλληλα, δίνονται ασκήσεις αυνανισμού στον ασθενή (stop start, guided stimulation, directed masturbation, σταδιακή απευαισθητοποίηση), ανάλογα με τη σεξουαλική του δυσλειτουργία. Όλες αυτές οι συμπεριφορικές τεχνικές αξιολογούνται τακτικά και αποσκοπούν στη σταδιακή επανάκτηση της εγγύτητας, των σεξουαλικών δεξιοτήτων και στη σταδιακή αποκατάσταση της σεξουαλικής λειτουργίας και ικανοποίησης. Συνδυάζονται δε με γνωστικές παραμέτρους, τεχνικές mindfulness, συστημικές παρεμβάσεις, θεραπεία ζεύγους, ψυχοδυναμικές προσεγγίσεις και φαρμακευτική υποβοήθηση κατά περίπτωση. Ο σύνθετος αυτός θεραπευτικός σχεδιασμός καθιστά τη σεξουαλική θεραπεία απόλυτα στοχευμένη στο πρόβλημα, βραχυχρόνια και αποτελεσματική.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ηλιάνα Παυλοπούλου: Αυτό εξαρτάται κυρίως από το ίδιο το ζευγάρι˙ πώς είναι η μεταξύ τους σχέση, πόσο θέλουν οι ίδιοι να δουλέψουν κ.λπ. Πάντως, σε γενικές γραμμές, πρόκειται για ολιγόμηνες θεραπείες. Συνήθως διαρκούν τρεις-τέσσερις μήνες. Αν μια θεραπεία διαρκέσει περισσότερο από ένα χρόνο, μάλλον κάτι δεν πάει καλά. Πρέπει να κοιτάξουμε μήπως συμβαίνει κάτι άλλο, δηλαδή αν υπάρχει σοβαρό ζήτημα στη σχέση, νοσηρότητα, ή κάποιο ψυχιατρικό πρόβλημα.
Αυτή τη θεραπεία, την ακολουθούν μόνο ζευγάρια ή μπορεί να έρθει και κάποια γυναίκα ή κάποιος άνδρας μόνος/η του/της;Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece
Γεώργιος Πάγκαλος: Εννοείται πως έρχονται και μόνοι τους πολλές φορές. Η θεραπεία δεν απευθύνεται μόνο σε ζευγάρια. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ένας άντρας ή μια γυναίκα είχε εντοπίσει ένα πρόβλημα σε αυτό τον τομέα στην τελευταία του/της σχέση, γεγονός που του/της δημιουργεί ανασφάλεια και δεν μπορεί να προχωρήσει στη δημιουργία νέας σχέσης. Οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες, λοιπόν, έχουν επιπτώσεις τόσο στις διαπροσωπικές σχέσεις –στο να συνάψεις ή να διατηρήσεις μια σχέση– όσο και σε ατομικό επίπεδο, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνουν περισσότερο την ποιότητα ζωής ενός ανθρώπου.Τι ηλικίες σάς επισκέπτονται συνήθως;
Γεώργιος Πάγκαλος: Όλες οι ηλικίες. Κάποιοι μπορεί να εντοπίσουν σε πολύ μικρή ηλικία ένα σεξουαλικό πρόβλημα που δεν έχει μετατραπεί ακόμα σε δυσλειτουργία, να τους ανησυχήσει και να έρθουν να ζητήσουν βοήθεια, ενώ κάποιοι άλλοι μπορεί να νιώσουν μια δυσφορία σε μεγαλύτερη ηλικία και να θέλουν να το συζητήσουν.
Ηλιάνα Παυλοπούλου: Σε μένα, τις προάλλες, ήρθε ένα ζευγάρι 65 χρονών και μάλιστα τα πήγαν εξαιρετικά, γιατί είχαν πολύ ωραία σχέση και το σεξ ήταν πολύ σημαντικό γι' αυτούς.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Γεώργιος Πάγκαλος: Το πόσο ανοιχτά μιλάει κάποιος για ένα τέτοιο ζήτημα σχετίζεται καταρχάς σε μεγάλο βαθμό με τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας. Σε κοινωνίες στις οποίες το σεξ ως θέμα συζήτησης είναι κάπως ενοχοποιημένο, υπάρχει δυσκολία στο να μιλήσει ο κόσμος ανοιχτά ή, στην καλύτερη περίπτωση, η σεξολογία θα είναι επικεντρωμένη στην επίλυση των αντρικών σεξουαλικών δυσλειτουργιών. Τα γυναικεία σεξουαλικά προβλήματα θα παραβλέπονται. Τώρα, αν παρακάμψουμε τον πολιτιστικό παράγοντα, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και ο γιατρός/ψυχοθεραπευτής. Πρέπει να είναι σε θέση να δημιουργήσει κλίμα εμπιστοσύνης και να ενθαρρύνει τον ασθενή να μιλήσει ανοιχτά για το πρόβλημα. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο γιατρός ή ο ψυχοθεραπευτής δεν ανοίγει αυτήν τη συζήτηση, είτε γιατί δεν ξέρει είτε επειδή ντρέπεται να ζητήσει το σεξουαλικό ιστορικό, ενώ από την άλλη ο ασθενής παρακαλά ή εύχεται να τον ρωτήσει ο γιατρός.Η τρέχουσα κοινωνικοοικονομική κατάσταση στην Ελλάδα πιστεύετε πως ενισχύει τις πιθανότητες εμφάνισης κάποιας σεξουαλικής δυσλειτουργίας;
Ηλιάνα Παυλοπούλου: Το γενικότερο άγχος που μπορεί να έχει κάποιος δεν φαίνεται να συνδέεται απαραίτητα με το ειδικό άγχος που βρίσκουμε στα σεξουαλικά ζητήματα και έχει να κάνει με το «θα τα καταφέρω;», «θα διατηρήσω τη στύση μου;», «θα έχω οργασμό;». Είναι κάτι πολύ πιο ειδικό. Δεν πάει να πει ότι κάποιος που έχει προβλήματα θα έχει και κάποιο σεξουαλικό ζήτημα. Γενικά, όταν η διάθεσή μας δεν είναι καλή δεν έχουμε και πολλή διάθεση να εμπλακούμε σε σεξ. Αλλά δεν πάει να πει ότι εάν εμπλακούμε δεν θα περάσουμε καλά. Δεν είναι άμεση η συσχέτιση λοιπόν.
Γεώργιος Πάγκαλος: Συμφωνώ. Όπως είπαμε, πρόκειται για ένα φαινόμενο βιοψυχοκοινωνικό. Αυτό σημαίνει ότι ένα άγχος που προκύπτει από τον σύγχρονο τρόπο ζωής και τα οικονομικά προβλήματα στην Ελλάδα πιθανώς να επηρεάσει τον σεξουαλικό τομέα, αλλά δεν αποτελεί τον μοναδικό καθοριστικό παράγοντα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ