Η Αλεξάνδρα Κ* στις συνεντεύξεις της σιχαίνεται να δίνει το μήνυμα του έργου με δύο προτάσεις και θέλει οι θεατές των θεατρικών της ή οι αναγνώστες των βιβλίων της να νιώθουν στο πετσί τους αυτά που τους καίνε και καθρεφτίζονται στις λέξεις της. Στην κουβέντα που ακολουθεί δεν θα διαβάσετε το τι θα ήθελε να πει μέσα από το νέο της θεατρικό έργο. Το «γάλα, αίμα», μια ελεύθερη μεταγραφή της Μήδειας του Ευριπίδη, τοποθετημένη σε ένα ελληνικό χωριό το 1958, ανεβαίνει στη Μικρή Επίδαυρο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, Κατερίνα Ευαγγελάτου, προσκάλεσε πρωτοποριακούς συγγραφείς να συνομιλήσουν με αρχαίες ελληνικές τραγωδίες. Η Αλεξάνδρα Κ* καταπιάστηκε με τη «Μήδεια», ένα έργο που πάντα τη συγκινούσε αλλά και τη θύμωνε, όπως λέει, διότι καταγράφει την ανδρική οπτική του πώς αντιδράει μια ερωτικά προδομένη γυναίκα.Η συγγραφέας του «Πώς Φιλιούνται οι Αχινοί» και σεναριογράφος στις τηλεοπτικές «Ηρωίδες», μεταξύ άλλων, παραδίδει τώρα ένα θεατρικό έργο πικρό και συγκινητικό. Το «γάλα, αίμα» σε τρυπάει και σε πιάνει από τον λαιμό, επειδή λέει άβολες αλήθειες για μένα, για σένα και την κοινωνία στη δεκαετία του 1950, αλλά και του 2021 που ζητάει από τις γυναίκες «να ακρωτηριάσουν τον εαυτό τους, για χάρη των άλλων».
Η Αλεξάνδρα Κ* δημιουργεί τον χαρακτήρα της Ξένης, από μια Πολυξένη που ήξερε όταν μεγάλωνε στην Κέρκυρα και «σαν από αντίδραση στο όνομά της, έζησε μια ζωή απολύτως φιλική στους γύρω της, μα ξένη προς τον εαυτό της», όπως γράφει στο εισαγωγικό σημείωμα του έργου. Το «γάλα, αίμα» δεν έχει τίποτα διδακτικό, όπως και ο λόγος της Αλεξάνδρας Κ* όταν συζητάς μαζί της, αλλά είναι, λιτά και ουσιαστικά, φεμινιστικό - όπως και η συγγραφέας του.Συνάντησα την Αλεξάνδρα Κ* ένα μεσημέρι στον πεζόδρομο της Αγίας Ζώνης στην Κυψέλη, αφού είχε μόλις επιστρέψει από διακοπές, από αυτές που κάθεσαι όλη μέρα μπροστά στη θάλασσα και θυμάσαι ποιος/α είσαι. Σε ένα νησί των Μικρών Κυκλάδων, λοιπόν, το πρώτο βράδυ τής ήρθε απρόσκλητη η φράση «το καλοκαίρι είναι ένας μαντρότοιχος που τρέχεις καταπάνω του».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Και ξεκίνησε να γράφει μια νουβέλα που, από την αρχή, ήταν ολόκληρη έτοιμη στο κεφάλι της. Ανυπομονεί να βρεθεί ξανά κάπου με θάλασσα για να μπορέσει να συνεχίσει το γράψιμο της ιστορίας της. Πριν από αυτό όμως, θα καθίσει στις κερκίδες της Μικρής Επιδαύρου σε «ένα μεγάλο, πικρό γλέντι» και θα δει να ζωντανεύει το «γάλα, αίμα» της σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα, με την Έλενα Τοπαλίδου στον κεντρικό ρόλο.VICE: Αν δεν σε ξέρω και σε ρωτήσω τι δουλειά κάνεις, τι θα μου πεις;
Αλεξάνδρα Κ*: Αυτό που λέω πάντα είναι ότι γράφω. Γράφω πεζό και θέατρο, και βιοποριστικά γράφω σενάρια, άρθρα σε περιοδικά, περιστασιακά εργάζομαι στη διαφήμιση και κάποιες φορές αναλαμβάνω κάποια ghost writings. Αυτά.Οπότε, η δουλειά σου είναι ρήμα. Θα πεις «γράφω», όχι «είμαι συγγραφέας»;
Κάποιες φορές, άμα βαριέμαι και δω ότι το κλίμα το σηκώνει, θα πω «είμαι συγγραφέας», αλλά στην πραγματικότητα, μετά η κουβέντα συνεχίζεται. Το συγγραφέας είναι κάπως βαρύ και στους περισσότερους ανθρώπους ακούγεται τρομακτικό.Πότε ήταν η πρώτη φορά που έγραψες κάτι και έβγαλες λεφτά από αυτό;
Το πρώτο πράγμα για το οποίο πληρώθηκα ποτέ ήταν η διαφήμιση της Καλομοίρας για το αμερικανικό tour της. Ήμουν 23 και ζούσα στη Νέα Υόρκη. Επειδή πήγα χωρίς back-up, έπρεπε να βρω δουλειές. Κι εκεί δουλειές βρίσκεις στην ελληνική παροικία με τη μία. Έτσι, σε μία μέρα, έκλεισα σερβιτόρα στο Μανχάταν σε ελληνικό εστιατόριο, εκφωνήσεις και γραφή διαφημίσεων για τον ελληνικό ραδιοφωνικό σταθμό και μετά από μια βδομάδα άρχισα τα κομπαρσιλίκια σε διάφορα video clips. Σε ένα γύρισμα, γνώρισα την Olympia Dukakis.
Αλεξάνδρα Κ*: Αυτό που λέω πάντα είναι ότι γράφω. Γράφω πεζό και θέατρο, και βιοποριστικά γράφω σενάρια, άρθρα σε περιοδικά, περιστασιακά εργάζομαι στη διαφήμιση και κάποιες φορές αναλαμβάνω κάποια ghost writings. Αυτά.Οπότε, η δουλειά σου είναι ρήμα. Θα πεις «γράφω», όχι «είμαι συγγραφέας»;
Κάποιες φορές, άμα βαριέμαι και δω ότι το κλίμα το σηκώνει, θα πω «είμαι συγγραφέας», αλλά στην πραγματικότητα, μετά η κουβέντα συνεχίζεται. Το συγγραφέας είναι κάπως βαρύ και στους περισσότερους ανθρώπους ακούγεται τρομακτικό.Πότε ήταν η πρώτη φορά που έγραψες κάτι και έβγαλες λεφτά από αυτό;
Το πρώτο πράγμα για το οποίο πληρώθηκα ποτέ ήταν η διαφήμιση της Καλομοίρας για το αμερικανικό tour της. Ήμουν 23 και ζούσα στη Νέα Υόρκη. Επειδή πήγα χωρίς back-up, έπρεπε να βρω δουλειές. Κι εκεί δουλειές βρίσκεις στην ελληνική παροικία με τη μία. Έτσι, σε μία μέρα, έκλεισα σερβιτόρα στο Μανχάταν σε ελληνικό εστιατόριο, εκφωνήσεις και γραφή διαφημίσεων για τον ελληνικό ραδιοφωνικό σταθμό και μετά από μια βδομάδα άρχισα τα κομπαρσιλίκια σε διάφορα video clips. Σε ένα γύρισμα, γνώρισα την Olympia Dukakis.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Είχες κι άλλες ενδιαφέρουσες γνωριμίες στην Αμερική;
Την πρώτη μέρα που ήμουν στη Νέα Υόρκη γνώρισα τον Jeremy Irons, σε ένα τραπέζι, αλλά κατάπια τη γλώσσα μου και δεν το χρησιμοποίησα καθόλου. Δεν μπορούσα ούτε να τον κοιτάξω. Μου έκανε 800.000 ερωτήσεις, επειδή με λυπόταν κι εγώ ήμουν τρομοκρατημένη. Το αστείο ήταν όταν γνώρισα την Patricia Field, η οποία έχει πει το «δεν φοράμε ποτέ καλσόν». Εκείνη τη μέρα όμως, είχε -15 βαθμούς Κελσίου. Κι ενώ τόσα χρόνια εφάρμοζα τον νόμο χωρίς καλσόν, εκείνη τη μέρα λύγισα και λέω «δεν αντέχω, θα φορέσω καλσόν». Ήταν η μέρα που γνώρισα την Patricia Field (γελάει).
Την πρώτη μέρα που ήμουν στη Νέα Υόρκη γνώρισα τον Jeremy Irons, σε ένα τραπέζι, αλλά κατάπια τη γλώσσα μου και δεν το χρησιμοποίησα καθόλου. Δεν μπορούσα ούτε να τον κοιτάξω. Μου έκανε 800.000 ερωτήσεις, επειδή με λυπόταν κι εγώ ήμουν τρομοκρατημένη. Το αστείο ήταν όταν γνώρισα την Patricia Field, η οποία έχει πει το «δεν φοράμε ποτέ καλσόν». Εκείνη τη μέρα όμως, είχε -15 βαθμούς Κελσίου. Κι ενώ τόσα χρόνια εφάρμοζα τον νόμο χωρίς καλσόν, εκείνη τη μέρα λύγισα και λέω «δεν αντέχω, θα φορέσω καλσόν». Ήταν η μέρα που γνώρισα την Patricia Field (γελάει).
Τι γράφεις αυτή την περίοδο;
Μία νουβέλα. Είναι σε πολύ αρχικό στάδιο. Τώρα τελείωσα το δεύτερο κεφάλαιο. Είναι όλο εκεί, όμως. Αυτό έγινε με το που πήγα στη Σχοινούσα το πρώτο βράδυ. Με το που κάθισα δέκα λεπτά μόνη μου, με κλειστό τηλέφωνο, έχοντας βάλει την κόρη μου για ύπνο, μου ήρθε μία φράση και ξαφνικά ξετυλίχθηκε όλο. Την επόμενη μέρα είχα κάνει σχεδιάγραμμα της πλοκής όλου του βιβλίου, είχα γράψει τον τίτλο κάθε κεφαλαίου και μετά ξεκίνησα να το γράφω εκεί, στη Σχοινούσα. Ήταν ένα όνειρο. Και τώρα, ανυπομονώ να πάω κάπου που να είμαι μόνη μου και να μπορώ να γράψω. Θα μπορούσες να μας πεις ποια φράση σου ήρθε;
Δεν μπορώ να την πω, επειδή είναι η πρώτη φράση του τελευταίου κεφαλαίου.Όχι εντάξει. Θα την πω.Όχι, δεν θα την πω.
Μία νουβέλα. Είναι σε πολύ αρχικό στάδιο. Τώρα τελείωσα το δεύτερο κεφάλαιο. Είναι όλο εκεί, όμως. Αυτό έγινε με το που πήγα στη Σχοινούσα το πρώτο βράδυ. Με το που κάθισα δέκα λεπτά μόνη μου, με κλειστό τηλέφωνο, έχοντας βάλει την κόρη μου για ύπνο, μου ήρθε μία φράση και ξαφνικά ξετυλίχθηκε όλο. Την επόμενη μέρα είχα κάνει σχεδιάγραμμα της πλοκής όλου του βιβλίου, είχα γράψει τον τίτλο κάθε κεφαλαίου και μετά ξεκίνησα να το γράφω εκεί, στη Σχοινούσα. Ήταν ένα όνειρο. Και τώρα, ανυπομονώ να πάω κάπου που να είμαι μόνη μου και να μπορώ να γράψω. Θα μπορούσες να μας πεις ποια φράση σου ήρθε;
Δεν μπορώ να την πω, επειδή είναι η πρώτη φράση του τελευταίου κεφαλαίου.Όχι εντάξει. Θα την πω.Όχι, δεν θα την πω.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Όπως θέλεις…
«Το καλοκαίρι είναι ένας μαντρότοιχος που τρέχεις καταπάνω του». Αυτή είναι. Τώρα όμως σκέφτομαι: Να είναι «τρέχεις καταπάνω του» ή «τρέχει καταπάνω σου»;(Γελάει) Είναι η αίσθηση ότι εσύ είσαι στάσιμος και σου έρχεται όλο. Τέλος πάντων.Πώς είναι η καθημερινότητά σου όταν γράφεις;
Κοίταξε, το μυαλό μου είναι συνέχεια εκεί. Ό,τι συμβαίνει τριγύρω με κάποιο τρόπο μεταφράζεται στο παράλληλο σύμπαν που φτιάχνω στο μυαλό μου. Στα ενοικιαζόμενα που ήμουν, κάποιος είχε αφήσει ένα βιβλίο. Ένιωθα ότι ήταν αυτό που χρειάζεται να διαβάσω για να πάρω πληροφορίες γι’ αυτό που γράφω. Αισθάνεσαι ότι όλα συνδέονται μαγικά. Είναι μια μη ρεαλιστική διαδικασία ρε παιδί μου, σαν να μην πατάς στη γη και ταυτόχρονα τα βιώνεις όλα πολύ πιο έντονα. Εκεί που το μάτι σου έβλεπε στα 500 μέτρα, ξαφνικά βλέπει τρία νησιά απέναντι. Εκεί που ένα τσίμπημα κουνουπιού ήταν ένα τσίμπημα κουνουπιού, τώρα είναι σαν μια πληγή που μπορείς να δεις μέσα βαθιά, μέχρι το κόκκαλό σου.Θυμάμαι ένα άρθρο που είχες γράψει για τη γυναίκα δημιουργό, τη γυναίκα συγγραφέα. Σου έχει τύχει πολλές φορές να το ακούσεις για σένα, να σε ρωτήσουν π.χ. «πώς αισθάνεσαι ως γυναίκα συγγραφέας» – ακόμη και καλοπροαίρετα.
Ναι, το έχω ακούσει. Απαντάω πάντα με ευγένεια. Συνήθως όμως είναι κάτι που θα μου πουν για άλλες γυναίκες συγγραφείς, σε σχέση με τη γραφή τους. Για παράδειγμα, ότι η γραφή της τάδε «είναι πολύ γυναικεία». Αυτό το έχω ακούσει πολλές φορές από άνδρες, όχι από γυναίκες. Έχω ακούσει, επίσης πολύ, το «η γραφή σου δεν είναι γυναικεία», ως κομπλιμέντο, όπου εκεί θυμώνω και το δείχνω. Γενικά, οι γυναίκες συγγραφείς μεταξύ μας είμαστε τρομερά αλληλέγγυες. Έχουμε όλες ζήσει την εμπειρία τού να είσαι σε ένα χώρο που, κατά βάθος, όλοι κι εσύ η ίδια νιώθεις ότι πρέπει να παλέψεις για να ανήκεις και οι άνδρες συγγραφείς νιώθουν ότι δικαιωματικά είναι δικός τους.
«Το καλοκαίρι είναι ένας μαντρότοιχος που τρέχεις καταπάνω του». Αυτή είναι. Τώρα όμως σκέφτομαι: Να είναι «τρέχεις καταπάνω του» ή «τρέχει καταπάνω σου»;(Γελάει) Είναι η αίσθηση ότι εσύ είσαι στάσιμος και σου έρχεται όλο. Τέλος πάντων.Πώς είναι η καθημερινότητά σου όταν γράφεις;
Κοίταξε, το μυαλό μου είναι συνέχεια εκεί. Ό,τι συμβαίνει τριγύρω με κάποιο τρόπο μεταφράζεται στο παράλληλο σύμπαν που φτιάχνω στο μυαλό μου. Στα ενοικιαζόμενα που ήμουν, κάποιος είχε αφήσει ένα βιβλίο. Ένιωθα ότι ήταν αυτό που χρειάζεται να διαβάσω για να πάρω πληροφορίες γι’ αυτό που γράφω. Αισθάνεσαι ότι όλα συνδέονται μαγικά. Είναι μια μη ρεαλιστική διαδικασία ρε παιδί μου, σαν να μην πατάς στη γη και ταυτόχρονα τα βιώνεις όλα πολύ πιο έντονα. Εκεί που το μάτι σου έβλεπε στα 500 μέτρα, ξαφνικά βλέπει τρία νησιά απέναντι. Εκεί που ένα τσίμπημα κουνουπιού ήταν ένα τσίμπημα κουνουπιού, τώρα είναι σαν μια πληγή που μπορείς να δεις μέσα βαθιά, μέχρι το κόκκαλό σου.Θυμάμαι ένα άρθρο που είχες γράψει για τη γυναίκα δημιουργό, τη γυναίκα συγγραφέα. Σου έχει τύχει πολλές φορές να το ακούσεις για σένα, να σε ρωτήσουν π.χ. «πώς αισθάνεσαι ως γυναίκα συγγραφέας» – ακόμη και καλοπροαίρετα.
Ναι, το έχω ακούσει. Απαντάω πάντα με ευγένεια. Συνήθως όμως είναι κάτι που θα μου πουν για άλλες γυναίκες συγγραφείς, σε σχέση με τη γραφή τους. Για παράδειγμα, ότι η γραφή της τάδε «είναι πολύ γυναικεία». Αυτό το έχω ακούσει πολλές φορές από άνδρες, όχι από γυναίκες. Έχω ακούσει, επίσης πολύ, το «η γραφή σου δεν είναι γυναικεία», ως κομπλιμέντο, όπου εκεί θυμώνω και το δείχνω. Γενικά, οι γυναίκες συγγραφείς μεταξύ μας είμαστε τρομερά αλληλέγγυες. Έχουμε όλες ζήσει την εμπειρία τού να είσαι σε ένα χώρο που, κατά βάθος, όλοι κι εσύ η ίδια νιώθεις ότι πρέπει να παλέψεις για να ανήκεις και οι άνδρες συγγραφείς νιώθουν ότι δικαιωματικά είναι δικός τους.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πώς ήταν για σένα η εμπειρία αυτού του χώρου;
Για μένα ήταν πολύ περίεργο, διότι παρόλο που γράφω επαγγελματικά σε εφημερίδες και περιοδικά από τα 18 μου, όταν εμφανίστηκα στη λογοτεχνία ήμουν σύζυγος ενός πολύ γνωστού συγγραφέα. Οπότε, εξαρχής αντιμετωπίστηκα με μια τρομερή καχυποψία, η οποία όμως με οδήγησε στο να προσπαθήσω να εξελιχθώ πάρα πολύ, ως συγγραφέας. Θυμάμαι ότι το παράπονό μου ήταν «διαβάστε με πρώτα και μετά κρίνετέ με». Ήταν δύσκολο, επίσης, ότι στο περιβάλλον του συζύγου μου ήταν όλοι συγγραφείς και ένιωθα πάρα πολύ περίεργα ανάμεσά τους.Σε ό,τι αφορά το ελληνικό #MeToo, θεωρείς ότι ειπώθηκαν όσα έπρεπε να ειπωθούν ή είμαστε ακόμα στην αρχή;
Δεν θεωρώ ότι ειπώθηκαν όσα έπρεπε να ειπωθούν. Από την άλλη, αυτά που ακούστηκαν, ήταν αρκετά ώστε να ανοίξουν τον διάλογο. Βλέπω με χαρά άνδρες να τσεκάρουν δεύτερη φορά αυτό που θα πουν. Έχω δει και ανθρώπους -που δεν θα έκαναν κάτι κακοποιητικό- να προσέχουν περισσότερο, πράγμα που σημαίνει ότι με όλο αυτό υπήρξε ενημέρωση. Υπάρχουν φυσικά κι εκείνοι που έχουν βγάλει τρομερή αντίδραση απέναντι σε αυτό. Το θεωρούν ένα «κύμα» το οποίο καβαλάμε οι γυναίκες, για λόγους προσωπικής φιλοδοξίας. Προσωπικά, βρέθηκε άνθρωπος που με κατηγόρησε ότι γράφω φεμινιστικά για να ανήκω σε αυτό το «κύμα».Τι του απάντησες;
Έγινα έξαλλη. Έκοψα κάθε συζήτηση μαζί του. Καταλαβαίνεις ότι με κάποιους ανθρώπους δεν έχει νόημα. Έχεις προσπαθήσει ξανά και ξανά, και όσο προσπαθείς γυρνάει σε πείσμα του άλλου.
Για μένα ήταν πολύ περίεργο, διότι παρόλο που γράφω επαγγελματικά σε εφημερίδες και περιοδικά από τα 18 μου, όταν εμφανίστηκα στη λογοτεχνία ήμουν σύζυγος ενός πολύ γνωστού συγγραφέα. Οπότε, εξαρχής αντιμετωπίστηκα με μια τρομερή καχυποψία, η οποία όμως με οδήγησε στο να προσπαθήσω να εξελιχθώ πάρα πολύ, ως συγγραφέας. Θυμάμαι ότι το παράπονό μου ήταν «διαβάστε με πρώτα και μετά κρίνετέ με». Ήταν δύσκολο, επίσης, ότι στο περιβάλλον του συζύγου μου ήταν όλοι συγγραφείς και ένιωθα πάρα πολύ περίεργα ανάμεσά τους.Σε ό,τι αφορά το ελληνικό #MeToo, θεωρείς ότι ειπώθηκαν όσα έπρεπε να ειπωθούν ή είμαστε ακόμα στην αρχή;
Δεν θεωρώ ότι ειπώθηκαν όσα έπρεπε να ειπωθούν. Από την άλλη, αυτά που ακούστηκαν, ήταν αρκετά ώστε να ανοίξουν τον διάλογο. Βλέπω με χαρά άνδρες να τσεκάρουν δεύτερη φορά αυτό που θα πουν. Έχω δει και ανθρώπους -που δεν θα έκαναν κάτι κακοποιητικό- να προσέχουν περισσότερο, πράγμα που σημαίνει ότι με όλο αυτό υπήρξε ενημέρωση. Υπάρχουν φυσικά κι εκείνοι που έχουν βγάλει τρομερή αντίδραση απέναντι σε αυτό. Το θεωρούν ένα «κύμα» το οποίο καβαλάμε οι γυναίκες, για λόγους προσωπικής φιλοδοξίας. Προσωπικά, βρέθηκε άνθρωπος που με κατηγόρησε ότι γράφω φεμινιστικά για να ανήκω σε αυτό το «κύμα».Τι του απάντησες;
Έγινα έξαλλη. Έκοψα κάθε συζήτηση μαζί του. Καταλαβαίνεις ότι με κάποιους ανθρώπους δεν έχει νόημα. Έχεις προσπαθήσει ξανά και ξανά, και όσο προσπαθείς γυρνάει σε πείσμα του άλλου.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Τώρα που έχουν περάσει κάποιοι μήνες, πιστεύεις ότι υπάρχουν πράγματα που δεν έχουμε αγγίξει ενώ θα έπρεπε;
Πολλά. Δεν έχουμε αγγίξει την ίδια τη ζωή από τη γυναίκεια της ματιά. Αυτό συνήθως το κάνει η τέχνη. Η ανδρική εμπειρία έχει καταγραφεί, δεν ξέρω τι άλλο μένει να ειπωθεί γι’ αυτήν. Δεν έχουμε πιάσει τη γυναικεία εμπειρία της ζωής, λόγω του ότι οι γυναίκες συγγραφείς υπάρχουν τα τελευταία 300 χρόνια. Πρέπει να κατατεθεί η γυναικεία οπτική, έτσι ώστε να έχουμε ολοκληρωμένη την εικόνα του τι είναι άνθρωπος.Εγώ αυτό που ήθελα να κάνω στο «γάλα, αίμα» είναι να καταγράψω την εμπειρία μιας γυναίκας στην ελληνική επαρχία του 1958 – η οποία θεωρώ ότι δεν έχει αλλάξει και πολύ μέχρι σήμερα. Η γυναίκα αυτή έχει τρεις ρόλους: κόρη, σύζυγος, μάνα και πρέπει να τους υπηρετήσει πιστά. Εκείνο που βλέπω σ’ αυτές τις γυναίκες είναι μια καταπίεση, κρυμμένη με τρομερά γενναίο τρόπο, σε βαθμό που να μην καταλαβαίνουν ότι το ζουν. Έχουμε καταλάβει πια, όμως, ότι αυτό δεν είναι η ζωή. Με απασχολεί αφενός επειδή μεγάλωσα ανάμεσα σε αυτές τις γυναίκες και αφετέρου, επειδή βλέπω συνομήλικές μου που ζουν ακόμα έτσι, κάνοντας στην άκρη τον εαυτό τους.
Πολλά. Δεν έχουμε αγγίξει την ίδια τη ζωή από τη γυναίκεια της ματιά. Αυτό συνήθως το κάνει η τέχνη. Η ανδρική εμπειρία έχει καταγραφεί, δεν ξέρω τι άλλο μένει να ειπωθεί γι’ αυτήν. Δεν έχουμε πιάσει τη γυναικεία εμπειρία της ζωής, λόγω του ότι οι γυναίκες συγγραφείς υπάρχουν τα τελευταία 300 χρόνια. Πρέπει να κατατεθεί η γυναικεία οπτική, έτσι ώστε να έχουμε ολοκληρωμένη την εικόνα του τι είναι άνθρωπος.Εγώ αυτό που ήθελα να κάνω στο «γάλα, αίμα» είναι να καταγράψω την εμπειρία μιας γυναίκας στην ελληνική επαρχία του 1958 – η οποία θεωρώ ότι δεν έχει αλλάξει και πολύ μέχρι σήμερα. Η γυναίκα αυτή έχει τρεις ρόλους: κόρη, σύζυγος, μάνα και πρέπει να τους υπηρετήσει πιστά. Εκείνο που βλέπω σ’ αυτές τις γυναίκες είναι μια καταπίεση, κρυμμένη με τρομερά γενναίο τρόπο, σε βαθμό που να μην καταλαβαίνουν ότι το ζουν. Έχουμε καταλάβει πια, όμως, ότι αυτό δεν είναι η ζωή. Με απασχολεί αφενός επειδή μεγάλωσα ανάμεσα σε αυτές τις γυναίκες και αφετέρου, επειδή βλέπω συνομήλικές μου που ζουν ακόμα έτσι, κάνοντας στην άκρη τον εαυτό τους.
Η «Μήδεια» είναι ένα έργο για τον έρωτα;
Στη δική μου αντίληψη, όχι. Ο Ευριπίδης σίγουρα έτσι το έγραψε. Τόσα χρόνια, διαβάζοντας τη «Μήδεια», με θύμωνε. Δεν μπορούσα να συνδέσω την ερωτική προδοσία με ότι μια γυναίκα σκοτώνει τα παιδιά της, ως εκδίκηση. Αυτό που έχει επικρατήσει να λέγεται είναι ότι έτσι θα τον κάνει να υποφέρει περισσότερο. Ναι, αλλά αυτός θα είναι ζωντανός. Μπορεί να ξαναφτιάξει τη ζωή του. Αυτή, έχοντας σκοτώσει τα παιδιά της, έχει πεθάνει η ίδια. Επίσης, αυτό που με θύμωνε πάρα πολύ είναι ότι πρώτα σκοτώνει την άλλη γυναίκα. Αυτό ως γυναίκα δεν μπόρεσα να το καταπιώ ποτέ. Αισθάνομαι ότι είναι μία τελείως ανδρική οπτική πάνω στον έρωτα, ότι υπάρχει αντιζηλία για πάρτη σου. Ναι, εντάξει, άσε μας. Νιώθω ότι είναι το πώς θα ήθελε ένας άνδρας να αντιδράσει μια γυναίκα.
Στη δική μου αντίληψη, όχι. Ο Ευριπίδης σίγουρα έτσι το έγραψε. Τόσα χρόνια, διαβάζοντας τη «Μήδεια», με θύμωνε. Δεν μπορούσα να συνδέσω την ερωτική προδοσία με ότι μια γυναίκα σκοτώνει τα παιδιά της, ως εκδίκηση. Αυτό που έχει επικρατήσει να λέγεται είναι ότι έτσι θα τον κάνει να υποφέρει περισσότερο. Ναι, αλλά αυτός θα είναι ζωντανός. Μπορεί να ξαναφτιάξει τη ζωή του. Αυτή, έχοντας σκοτώσει τα παιδιά της, έχει πεθάνει η ίδια. Επίσης, αυτό που με θύμωνε πάρα πολύ είναι ότι πρώτα σκοτώνει την άλλη γυναίκα. Αυτό ως γυναίκα δεν μπόρεσα να το καταπιώ ποτέ. Αισθάνομαι ότι είναι μία τελείως ανδρική οπτική πάνω στον έρωτα, ότι υπάρχει αντιζηλία για πάρτη σου. Ναι, εντάξει, άσε μας. Νιώθω ότι είναι το πώς θα ήθελε ένας άνδρας να αντιδράσει μια γυναίκα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η δική σου Μήδεια, η Ξένη, δρα με κίνητρο τον έρωτα;
Όχι. Την κινεί το παράπονό της, γιατί έχει πετσοκόψει τον εαυτό της για να είναι σωστή προς τους άλλους και τελικά οι άλλοι δεν είναι σωστοί απέναντί της.Πώς ξεκίνησες τη μεταγραφή της Μήδειας;
Για μένα, το θέμα της Μήδειας δεν είναι ο έρωτας - είναι κάτι άλλο. Προσπαθούσα να βρω τι είναι αυτό που με συγκινούσε, να το ονοματίσω. Ένιωθα ότι έχει να κάνει με τη γυναικεία δύναμη. Διάβασα πολύ περισσότερο κοινωνιολογικά βιβλία γραμμένα από γυναίκες και παράλληλα διάβασα πολύ για τη δημοτική ποίηση, διότι ήθελα να δω πώς αποτυπώνεται η γυναίκα εκεί. Είχα αποφασίσει ούτως ή άλλως ότι το σκηνικό μου θα είναι ο φυσικός χώρος της Μικρής Επιδαύρου - που παραπέμπει σε ένα σπίτι σε χωριό, με μια αυλή. Συνειδητοποίησα διαβάζοντας τα λόγια της Μήδειας ότι το παράπονό της ήταν το ίδιο παράπονο που είχαν οι γυναίκες γύρω μου, όταν ήμουν μικρό παιδί στην Κέρκυρα.
Όχι. Την κινεί το παράπονό της, γιατί έχει πετσοκόψει τον εαυτό της για να είναι σωστή προς τους άλλους και τελικά οι άλλοι δεν είναι σωστοί απέναντί της.Πώς ξεκίνησες τη μεταγραφή της Μήδειας;
Για μένα, το θέμα της Μήδειας δεν είναι ο έρωτας - είναι κάτι άλλο. Προσπαθούσα να βρω τι είναι αυτό που με συγκινούσε, να το ονοματίσω. Ένιωθα ότι έχει να κάνει με τη γυναικεία δύναμη. Διάβασα πολύ περισσότερο κοινωνιολογικά βιβλία γραμμένα από γυναίκες και παράλληλα διάβασα πολύ για τη δημοτική ποίηση, διότι ήθελα να δω πώς αποτυπώνεται η γυναίκα εκεί. Είχα αποφασίσει ούτως ή άλλως ότι το σκηνικό μου θα είναι ο φυσικός χώρος της Μικρής Επιδαύρου - που παραπέμπει σε ένα σπίτι σε χωριό, με μια αυλή. Συνειδητοποίησα διαβάζοντας τα λόγια της Μήδειας ότι το παράπονό της ήταν το ίδιο παράπονο που είχαν οι γυναίκες γύρω μου, όταν ήμουν μικρό παιδί στην Κέρκυρα.
Μου έκανε μεγάλη εντύπωση που αφιέρωσες το «γάλα, αίμα» στη μητέρα σου.
Κι εμένα μου έκανε εντύπωση. Εκ των υστέρων νομίζω ότι θα ήθελα να το είχα αφιερώσει, επίσης, στη γιαγιά μου και στην κόρη μου. Διότι, είναι το ίδιο πράγμα που θα ήθελα να πω και στις τρεις.Θεωρείς δηλαδή ότι δεν είναι θέμα εποχής;
Όχι, θεωρώ ότι έχει να κάνει με το τι σου υπαγορεύει η κοινωνία, μέχρι και σήμερα.Γιατί αποφάσισες η δική σου Μήδεια να έχει δύο κόρες;
Ήθελα να είναι μία κατοπινή Φραγκογιαννού, που σκοτώνει τα κορίτσια για να τα σώσει από αυτό που τους μέλλεται να πάθουν.
Κι εμένα μου έκανε εντύπωση. Εκ των υστέρων νομίζω ότι θα ήθελα να το είχα αφιερώσει, επίσης, στη γιαγιά μου και στην κόρη μου. Διότι, είναι το ίδιο πράγμα που θα ήθελα να πω και στις τρεις.Θεωρείς δηλαδή ότι δεν είναι θέμα εποχής;
Όχι, θεωρώ ότι έχει να κάνει με το τι σου υπαγορεύει η κοινωνία, μέχρι και σήμερα.Γιατί αποφάσισες η δική σου Μήδεια να έχει δύο κόρες;
Ήθελα να είναι μία κατοπινή Φραγκογιαννού, που σκοτώνει τα κορίτσια για να τα σώσει από αυτό που τους μέλλεται να πάθουν.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Υπάρχει μια φράση από το έργο, που λέει η Ξένη (η Μήδεια στο «γάλα, αίμα») στις κόρες της: «Να μη σας νοιάζει άμα σας πουν άγριες, κακές γυναίκες, άβολες». Τι σημαίνει για μια γυναίκα να είναι άβολη;
Άβολη σημαίνει ότι φέρνεις τους ανθρώπους γύρω σου αντιμέτωπους με πράγματα που δεν θέλουν να δουν, να σκεφτούν. Σημαίνει ότι δεν τους εξυπηρετείς.Ταυτίζεσαι με τον χαρακτηρισμό;
Ναι, ταυτίζομαι, αν και σε στιγμές έχω υπάρξει τρομερά βολική στη ζωή μου. Συνειδητοποίησα πόσα πράγματα στερώ εγώ από τον εαυτό μου, όταν είμαι εξυπηρετική, βολική, καλή, δοτική προκειμένου να νιώσουν οι άλλοι γύρω μου ασφαλείς –βαθιά ψυχανάλυση– και κατάλαβα ότι αυτό θεωρείται δεδομένο. Αυτό με εξοργίζει. Το ότι ως γυναίκα οφείλεις να παρέχεις φροντίδα στους γύρω σου, προστασία, ασφάλεια. Είναι μεγάλος κόπος, θέλει πολλή ενέργεια και είναι τρομερά άδικο να θεωρείται δεδομένο. Κατάλαβα ότι με τον τρόπο ζωής μου, πρέπει να δείξω στους ανθρώπους γύρω μου ότι…Δεν μπορώ να το βάλω σε πρόταση.Πώς έχεις μιλήσει στην κόρη σου για τα θέματα φύλου;
Της έχω παρουσιάσει όλα τα δεδομένα. Της έχω πει «είσαι ελεύθερη να διαλέξεις ό,τι γουστάρεις να είσαι. Υπάρχουν άνθρωποι που θα αντιδράσουν, αλλά αυτό είναι δικό τους πρόβλημα, όχι δικό σου».Ας μιλήσουμε για την παράσταση που ανεβαίνει σε λίγες μέρες στη Μικρή Επίδαυρο. Όταν είδες πρώτη φορά την Έλενα Τοπαλίδου να λέει τα λόγια που έγραψες, πώς ήταν;
Ήταν ακριβώς όπως τα άκουγα στο μυαλό μου. Από την πρώτη πρόβα μέχρι και τώρα, κλαίω κάθε φορά. Η Έλενα την πρώτη φορά που το διάβασε με πήρε τηλέφωνο και έκλαιγε με αναφιλητά και μου έλεγε «εγώ τα ξέρω αυτά τα πράγματα, τα έχω πει». Πρόσφατα μου είπε ότι «με αλλάζει το έργο σου». Της είπε τις προάλλες ο άνδρας της να του φέρει κάτι - «εγώ θα πήγαινα χωρίς να το σκεφτώ. Και ξαφνικά λέω “γιατί να του το φέρω; Δεν μπορεί να σηκωθεί; Είναι δίπλα”».
Άβολη σημαίνει ότι φέρνεις τους ανθρώπους γύρω σου αντιμέτωπους με πράγματα που δεν θέλουν να δουν, να σκεφτούν. Σημαίνει ότι δεν τους εξυπηρετείς.Ταυτίζεσαι με τον χαρακτηρισμό;
Ναι, ταυτίζομαι, αν και σε στιγμές έχω υπάρξει τρομερά βολική στη ζωή μου. Συνειδητοποίησα πόσα πράγματα στερώ εγώ από τον εαυτό μου, όταν είμαι εξυπηρετική, βολική, καλή, δοτική προκειμένου να νιώσουν οι άλλοι γύρω μου ασφαλείς –βαθιά ψυχανάλυση– και κατάλαβα ότι αυτό θεωρείται δεδομένο. Αυτό με εξοργίζει. Το ότι ως γυναίκα οφείλεις να παρέχεις φροντίδα στους γύρω σου, προστασία, ασφάλεια. Είναι μεγάλος κόπος, θέλει πολλή ενέργεια και είναι τρομερά άδικο να θεωρείται δεδομένο. Κατάλαβα ότι με τον τρόπο ζωής μου, πρέπει να δείξω στους ανθρώπους γύρω μου ότι…Δεν μπορώ να το βάλω σε πρόταση.Πώς έχεις μιλήσει στην κόρη σου για τα θέματα φύλου;
Της έχω παρουσιάσει όλα τα δεδομένα. Της έχω πει «είσαι ελεύθερη να διαλέξεις ό,τι γουστάρεις να είσαι. Υπάρχουν άνθρωποι που θα αντιδράσουν, αλλά αυτό είναι δικό τους πρόβλημα, όχι δικό σου».Ας μιλήσουμε για την παράσταση που ανεβαίνει σε λίγες μέρες στη Μικρή Επίδαυρο. Όταν είδες πρώτη φορά την Έλενα Τοπαλίδου να λέει τα λόγια που έγραψες, πώς ήταν;
Ήταν ακριβώς όπως τα άκουγα στο μυαλό μου. Από την πρώτη πρόβα μέχρι και τώρα, κλαίω κάθε φορά. Η Έλενα την πρώτη φορά που το διάβασε με πήρε τηλέφωνο και έκλαιγε με αναφιλητά και μου έλεγε «εγώ τα ξέρω αυτά τα πράγματα, τα έχω πει». Πρόσφατα μου είπε ότι «με αλλάζει το έργο σου». Της είπε τις προάλλες ο άνδρας της να του φέρει κάτι - «εγώ θα πήγαινα χωρίς να το σκεφτώ. Και ξαφνικά λέω “γιατί να του το φέρω; Δεν μπορεί να σηκωθεί; Είναι δίπλα”».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ήθελα την Έλενα, επειδή βρίσκω ότι είναι ένα υπερβατικό πλάσμα, είναι σαν να μην ανήκει στον κόσμο τούτο. Ήθελα αυτή η γυναίκα να έχει αυτή την ποιότητα, στο περιβάλλον ενός χωριού να είναι μία -με την καλή έννοια– «μάγισσα». Να είναι φτιαγμένη από ένα υλικό πολύ διαφορετικό, πιο αέρινο από αυτό το γήινο, πέτρινο πράγμα που υπάρχει γύρω της. Όλα αυτά τα χρόνια που ζει εκεί έχει γίνει πέτρινη, αλλά βλέπουμε τη στιγμή που αυτό σπάει και συνειδητοποιεί ότι «όχι, δεν είμαι εγώ αυτό» και ψάχνει να βρει ποια ήταν.Η συνεργασία με τον σκηνοθέτη, Γιάννο Περλέγκα, πώς ήταν;
Αυτή η συνάντηση με την Έλενα και με τον Γιάννο, και με όλο τον θίασο, έχει κάτι μαγικό. Είναι η πρώτη φορά που νιώθω ασφαλής, που όλοι οι άνθρωποι αγαπούν το κείμενο εξίσου, θαυμάζουν ο ένας τον άλλο, ανυπομονούν για αυτό το πράγμα και ταυτόχρονα δεν θέλουν να τελειώσει. Είναι ένα πράγμα που γίνεται με τεράστια χαρά και είναι σπάνιο στο θέατρο να διαρκέσει η χαρά από την αρχή ως το τέλος - χτύπα ξύλο.Ο Γιάννος Περλέγκας πώς αντιμετώπισε το έργο ως άνδρας;
Ο Γιάννος έχει ασχοληθεί πολύ με το θέμα «γυναίκα» και τη γυναικεία ψυχοσύνθεση, τόσο στη ζωή του όσο και στα άλλα έργα που έχει κάνει. Είναι κάτι που τον συγκινεί πάρα πολύ και που θέλει να το τιμήσει. Βλέπω έναν άνδρα που αισθάνεται ευγνωμοσύνη για τις γυναίκες που βρίσκονταν και βρίσκονται γύρω του. Είναι φανταστικός ο τρόπος που έχει αναγνώσει το έργο, σαν να είχε ο ίδιος όλη αυτή την εμπειρία.
Αυτή η συνάντηση με την Έλενα και με τον Γιάννο, και με όλο τον θίασο, έχει κάτι μαγικό. Είναι η πρώτη φορά που νιώθω ασφαλής, που όλοι οι άνθρωποι αγαπούν το κείμενο εξίσου, θαυμάζουν ο ένας τον άλλο, ανυπομονούν για αυτό το πράγμα και ταυτόχρονα δεν θέλουν να τελειώσει. Είναι ένα πράγμα που γίνεται με τεράστια χαρά και είναι σπάνιο στο θέατρο να διαρκέσει η χαρά από την αρχή ως το τέλος - χτύπα ξύλο.Ο Γιάννος Περλέγκας πώς αντιμετώπισε το έργο ως άνδρας;
Ο Γιάννος έχει ασχοληθεί πολύ με το θέμα «γυναίκα» και τη γυναικεία ψυχοσύνθεση, τόσο στη ζωή του όσο και στα άλλα έργα που έχει κάνει. Είναι κάτι που τον συγκινεί πάρα πολύ και που θέλει να το τιμήσει. Βλέπω έναν άνδρα που αισθάνεται ευγνωμοσύνη για τις γυναίκες που βρίσκονταν και βρίσκονται γύρω του. Είναι φανταστικός ο τρόπος που έχει αναγνώσει το έργο, σαν να είχε ο ίδιος όλη αυτή την εμπειρία.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Είσαι στη Μικρή Επίδαυρο, έχει σκοτεινιάσει και περιμένεις να ξεκινήσει η παράσταση. Πώς θα είναι;
Δεν το φαντάζομαι σαν πρεμιέρα. Το φαντάζομαι σαν ένα μεγάλο γλέντι, το οποίο θα είναι και πικρό, θα είναι και δύσκολο, διότι το έργο είναι πικρό και δύσκολο. Δεν έχω αγωνία πάντως. Όποιες κι αν είναι οι αντιδράσεις, ξέρω ότι έχω χαρεί γράφοντάς το και ότι έχω γράψει αυτό που ήθελα να γράψω με τον τρόπο που ήθελα, χωρίς να έχω κάνει καμία έκπτωση.Ούτως ή άλλως, είμαι άνθρωπος της διαδικασίας. Με ενδιαφέρει να χαίρομαι στη διαδικασία. Αν νιώθω ότι έχω κάνει τα πράγματα όπως ήθελα να τα κάνω, το να ακούσω φωνές που ενδεχομένως παλιά θα με δυσαρεστούσαν, πια δεν με δυσαρεστούν. Λέω ότι αυτός ο άνθρωπος είτε κατάλαβε κάτι άλλο, είτε διαφωνεί με αυτό που λέω. Μπορώ να μπω σε διάλογο, αλλά δεν θα αμφισβητήσω την παράσταση.Θα κοιτάζεις γύρω-γύρω να δεις αν οι θεατές έχουν συγκινηθεί;
Στο «Επαναστατικές Μέθοδοι για τον Καθαρισμό της Πισίνας» το έκανα κάποιες φορές. Και τώρα ναι, θα κοιτάζω. Κι εγώ θα ήθελα να κλάψω. Θα ήθελα.
Η παράσταση «γάλα, αίμα» παρουσιάζεται στο θέατρο της Μικρής Επιδαύρου στις 16 και 17 Ιουλίου.Ευχαριστούμε το Παπιγιόν (project) για την παραχώρηση του χώρου για τη φωτογράφιση. Περισσότερα από το VICEΜέσα στο Ανορθόδοξο Σύμπαν του Γιάννη Νιάρρου: Stand-up, Επίδαυρος και Ελληνικό ΜιούζικαλΤο Μυστικό της Ολλανδίας και η «Κλοπή του Αιώνα» στην ΑθήναΚάναμε μια Λίστα με τους Χειρότερους Καλoκαιρινούς Τραυματισμούς και τους ΒαθμολογήσαμεΑκολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.
Δεν το φαντάζομαι σαν πρεμιέρα. Το φαντάζομαι σαν ένα μεγάλο γλέντι, το οποίο θα είναι και πικρό, θα είναι και δύσκολο, διότι το έργο είναι πικρό και δύσκολο. Δεν έχω αγωνία πάντως. Όποιες κι αν είναι οι αντιδράσεις, ξέρω ότι έχω χαρεί γράφοντάς το και ότι έχω γράψει αυτό που ήθελα να γράψω με τον τρόπο που ήθελα, χωρίς να έχω κάνει καμία έκπτωση.Ούτως ή άλλως, είμαι άνθρωπος της διαδικασίας. Με ενδιαφέρει να χαίρομαι στη διαδικασία. Αν νιώθω ότι έχω κάνει τα πράγματα όπως ήθελα να τα κάνω, το να ακούσω φωνές που ενδεχομένως παλιά θα με δυσαρεστούσαν, πια δεν με δυσαρεστούν. Λέω ότι αυτός ο άνθρωπος είτε κατάλαβε κάτι άλλο, είτε διαφωνεί με αυτό που λέω. Μπορώ να μπω σε διάλογο, αλλά δεν θα αμφισβητήσω την παράσταση.Θα κοιτάζεις γύρω-γύρω να δεις αν οι θεατές έχουν συγκινηθεί;
Στο «Επαναστατικές Μέθοδοι για τον Καθαρισμό της Πισίνας» το έκανα κάποιες φορές. Και τώρα ναι, θα κοιτάζω. Κι εγώ θα ήθελα να κλάψω. Θα ήθελα.
Η παράσταση «γάλα, αίμα» παρουσιάζεται στο θέατρο της Μικρής Επιδαύρου στις 16 και 17 Ιουλίου.Ευχαριστούμε το Παπιγιόν (project) για την παραχώρηση του χώρου για τη φωτογράφιση. Περισσότερα από το VICEΜέσα στο Ανορθόδοξο Σύμπαν του Γιάννη Νιάρρου: Stand-up, Επίδαυρος και Ελληνικό ΜιούζικαλΤο Μυστικό της Ολλανδίας και η «Κλοπή του Αιώνα» στην ΑθήναΚάναμε μια Λίστα με τους Χειρότερους Καλoκαιρινούς Τραυματισμούς και τους ΒαθμολογήσαμεΑκολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.