Υπάρχουν Κάποιοι Δρόμοι στην Αθήνα: Γεμάτοι Ιστορίες, Ανθρώπους, Πόνο και Κρύο

Το VICE Greece δίνει βήμα σε ανθρωπιστικές οργανώσεις, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άτομα, με τη δημιουργία της στήλης «Ρισπέκτ», στην οποία κάθε εβδομάδα δημοσιεύονται προσωπικές ιστορίες, άρθρα άποψης, φωτογραφίες, ρεπορτάζ ή άλλες υποθέσεις που ενδιαφέρουν την ελληνική κοινωνία. Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε το κοινό και να ανοίξουμε διάλογο για ζητήματα με τα οποία καταπιάνονται και αξίζουν την προσοχή όλων.

Tο συγκεκριμένο άρθρο υπογράφει η Κατερίνα Πουρναρά, δικηγόρος της HumanRights360 στο πρόγραμμα Street Lawyering και ο Τάσσος Σμετόπουλος, συντονιστής δράσεων δρόμου της STEPS. Το πρόγραμμα υλοποιείται με την υποστήριξη του Open Society Foundations.

Υπάρχουν κάποιοι δρόμοι. Αγησιλάου, Κεραμεικού, Σατωβριάνδου, Νικηφόρου, Μενάνδρου, Ξούθου, Ζήνωνος, Κουμουνδούρου, Χαλκοκονδύλη, Σωκράτους - δρόμοι που σπάνια διασχίζει κανείς, δρόμοι γεμάτοι ιστορίες και ανθρώπους και πόνο και κρύο, δρόμοι στο κέντρο της Αθήνας, δρόμοι αόρατοι
open drug scenes. Εκεί επιλέγουμε να περπατάμε, διότι εκεί είναι ο «τόπος» των ανθρώπων που συναντάμε, επειδή αυτός είναι και ο δικός μας «τόπος». 

Το πρόγραμμα Street Lawyering υλοποιείται τους τελευταίους τρεις μήνες από τη HumanRights360 και τη Steps. Διότι οι άνθρωποι σε κατάσταση αστεγίας, πέρα από την ανάγκη για φαγητό, κουβέρτες, μάσκες και είδη πρώτης ανάγκης, έχουν ανάγκη να ακουστούν. Να πουν όλα αυτά που τους φοβίζουν και τους αγχώνουν. Να ρωτήσουν για τα δικαιώματά τους και να έχουν πρόσβαση σε αυτά. Να ζητήσουν βοήθεια και να τη λάβουν. Να καταγγείλουν. Να διεκδικήσουν. Να ελπίσουν. 

Στον δρόμο, μέσα από την επαφή που έχουμε δίνοντας υλικό μείωσης βλάβης στους χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών, όπως σύριγγες και ενημερωτικά φυλλάδια, καλύπτοντας ήδη μια σημαντική ανάγκη, έχουμε την ευκαιρία να τους σταθούμε και να τους δώσουμε την ευκαιρία να εκφραστούν, να ακουστούν και να εμπιστευτούν. Ο σκοπός αυτής της προσέγγισης είναι να μιλήσουν και να δράσουν τα ίδια τα άτομα για τις ανάγκες τους και την εμπειρία τους, μέσα από τη φροντίδα και το νοιάξιμο της καθημερινής επαφής. Διότι όλα τα άτομα αξίζουν την δυνατότητα να εξασκούν την προσωπική τους αυτονομία με την μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια και υγεία, όπως και τα εφόδια για να αλλάξουν πορεία εφόσον το επιθυμούν. 

Από τις προϋποθέσεις εισόδου σε ξενώνα, την κλοπή μίας ταυτότητας και τη διαδικασία επανέκδοσής της, στις ποινικές εκκρεμότητες και τις ανεκτέλεστες αποφάσεις, μέχρι την καταγραφή περιστατικών ρατσιστικής βίας, τα προνοιακά επιδόματα, την έκδοση νομιμοποιητικών εγγράφων, τα πρόστιμα ή και όλα αυτά μαζί. Συζητάμε, συμβουλεύουμε, ενημερώνουμε, διασυνδέουμε με τις υπηρεσίες, παραπέμπουμε. Έχοντας ως κύριο στόχο μία ολιστική προσέγγιση που σκοπό έχει να βοηθήσει όλους τους ανθρώπους που βρίσκονται σε κατάσταση δρόμου, όπως χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών, πρόσφυγες, μετανάστες, ψυχικά ασθενείς, ηλικιωμένους, θύματα της κρίσης, να γνωρίσουν τα δικαιώματά τους και να ξεκινήσουν να επιλύουν τις νομικές τους εκκρεμότητες. 

Περπατάνε κάθε μέρα ψάχνοντας ένα μέρος να κοιμηθούν, κάτι να φάνε, έναν τρόπο να επιβιώσουν. Δεν έχουν έγγραφα επειδή τα έχασαν ή τους τα έκλεψαν. Αλλά χωρίς έγγραφα δεν μπορούν να πάνε σε ξενώνα. Δεν δικαιούνται επιδόματα. Δεν μπορούν να βρουν τον ΑΜΚΑ τους για να κάνουν εξετάσεις. Και κοστίζει εννέα ευρώ η επανέκδοση ταυτότητας, βάλε και τις φωτογραφίες άλλα πέντε. Θέλει δήλωση απώλειας στο τμήμα. Αλλά στο τμήμα μπορεί να εκκρεμούν ανεκτέλεστες ποινικές αποφάσεις ή να υπάρχει προηγούμενη τραυματική εμπειρία. Δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες. Δεν έχουν όνομα. Είναι αόρατοι. Είναι κατά δήλωση. Άνθρωποι που για μήνες απλά προσπαθούν να αποκτήσουν τα πολυπόθητα έγγραφα ώστε να υπάρξουν. 

Στην Κεραμεικού γνωρίσαμε την Δ., 35 ετών, άστεγη που έκανε προβληματική χρήση ψυχοδραστικών ουσιών, με ποινικές εκκρεμότητες σε Αθήνα και επαρχία. Διστακτικά απευθύνθηκε σε εμάς παραχωρώντας εξουσιοδότηση ώστε να ελέγξουμε εκκρεμείς υποθέσεις της. Αφού ενημερώθηκε έγκαιρα και εμφανίστηκε ενώπιον των αρμόδιων αρχών με τη βοήθεια του προγράμματος, ρυθμίστηκαν οι υποθέσεις της στην Αθήνα και αναχώρησε για τον τόπο καταγωγής της, συντονίστηκε η αλλαγή διεύθυνσης της για το παρόν και σήμερα παρακολουθεί θεραπευτικό πρόγραμμα. Υπάρχει.

Στη Ζήνωνος γνωρίσαμε τον Κ. 18 ετών, αναγνωρισμένο πρόσφυγα, θύμα σεξουαλικής εκμετάλλευσης, ο οποίος κάνει προβληματική χρήση ψυχοδραστικών ουσιών και ζει στο δρόμο τους τελευταίους τέσσερις μήνες. Έχει χάσει τα νομιμοποιητικά του έγγραφα και πρέπει να εμφανιστεί σε πραγματογνώμονα για τη διάγνωση της εξάρτησής του. Θέλει να σταματήσει τη χρήση, να μπει σε ξενώνα, να συνεχίσει τα μαθήματα ελληνικής γλώσσας, να γίνει διερμηνέας γιατί μιλάει επτά γλώσσες. Ο Κ. είναι σε διαρκή επαφή μαζί μας, εισήχθη πρόσφατα σε ξενώνα, θα λάβει άδεια παραμονής, ενώ έχει προγραμματισμένα ραντεβού με ιατρούς και υπηρεσίες. Υπάρχει. 

Ο Σ. έρχεται κάθε μέρα που βγαίνουμε κάτω από τη γέφυρα να πάρει φαγητό. Είναι αναγνωρισμένος πρόσφυγας, θύμα ρατσιστικής βίας με βαρύ νευρολογικό πρόβλημα προκληθέν από τη βία που του ασκήθηκε, μένει στο δρόμο χωρίς κανέναν πόρο και ικανότητα να εργαστεί. Ο Σ. χαμογελάει διαρκώς. Σήμερα έχει αποκτήσει ΑΦΜ και ΑΜΚΑ και έχει ξεκινήσει τις ιατρικές του εξετάσεις ώστε να περάσει από επιτροπή πιστοποίησης αναπηρίας για να πάρει επίδομα. Υπάρχει. 

Στη Νικηφόρου καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας αστυνομικοί της ομάδας ΔΡΑΣΗ κορνάρουν στους ανθρώπους που βρίσκονται στο δρόμο και κατευθύνονται κατά πάνω τους για να τους μετακινήσουν στο επόμενο στενό. Relocation χωρίς επιχειρησιακό πλάνο. Push backs στο κέντρο της Αθήνας. Στην Αγησιλάου και στους γύρω δρόμους αυτόματο πότισμα είναι τοποθετήμενο στα μπαλκόνια κτιρίων και ρυθμισμένο να βρέχει κάθε μισή ώρα τα άτομα που στέκονται στα πεζοδρόμια μπροστά από τα κτίρια. Όσο εμείς μένουμε σπίτι κάποιοι «παρίες» εκδιώκονται βιαίως από το μόνο χώρο που θεωρούν τόπο τους.

Για τους πρόσφυγες που έμειναν στον δρόμο μετά τη λήξη των προγραμμάτων στέγασης και ένταξης, για τους χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών που δε χωράνε σε υπνωτήρια και ξενώνες, για ανθρώπους με ενεργή ψυχοπαθολογία χωρίς πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας που δεν γίνονται αποδεκτοί από τις δομές, για όλους τους ανθρώπους σε κατάσταση δρόμου χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα που αδυνατούν να πραγματοποιήσουν τις απαραίτητες εξετάσεις, η ζωή στο δρόμο είναι μονόδρομος. Για την πολιτεία όμως είναι συνθήκη που υποχρεούται να ανατρέψει. 

Στις 24-11-2020, η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Kοινοβουλίου υιοθέτησε ψήφισμα για την αντιμετώπιση της έλλειψης Στέγης στην Ευρώπη. Σε αυτό επισημαίνεται μεταξύ άλλων ότι οι άστεγοι και άλλα άτομα που βρίσκονται σε επισφαλείς συνθήκες στέγασης διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο λόγω της πανδημίας ενώ τα κράτη μέλη καλούνται να εφαρμόσουν στοχοθετημένα μέτρα για την προστασία τους. Παράλληλα την 23-11-2020 η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας υιοθέτησε τη Χάρτα Δικαιωμάτων των Αστέγων της FEANTSA, ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται το δικαίωμα να βγουν από την αστεγία, το δικαίωμα να έχουν πρόσβαση σε αξιοπρεπή επείγουσα φιλοξενία και το δικαίωμα να χρησιμοποιούν το δημόσιο χώρο και να μετακινούνται ελεύθερα όπως οι άλλοι πολίτες χωρίς να ποινικοποιούνται.

Για όλα τα παραπάνω η τοπική αυτοδιοίκηση δεσμεύτηκε να υλοποιήσει αντίστοιχες δράσεις, αποτελώντας ένα βήμα υπεράσπισης και υποστήριξης των αστέγων που βιώνουν καθημερινά διακρίσεις επειδή απλά είναι άστεγοι. Άλλωστε και με τη νέα ΚΥΑ για τα έκτακτα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας προβλέπεται ότι «άστεγοι και τοξικοεξαρτημένα ανέστια άτομα μετακινούνται με μέριμνα της οικείας δημόσιας αρχής σε κατάλληλους δημοτικούς χώρους φιλοξενίας και τους παρέχεται κάθε δυνατή φροντίδα». 

Όλα τα ανωτέρω θα πρέπει να υλοποιηθούν για να μπορέσουν και αυτοί οι άνθρωποι να υπάρξουν. Γιατί μέσα από ένα διφορούμενο μήνυμα από τη μία φροντίδας και από την άλλη εκδίωξης είναι εύκολο να πιστέψεις πως δεν υπάρχεις. Ως τότε εμείς θα είμαστε δίπλα τους, να τους ακούσουμε και να βοηθήσουμε όσο μπορούμε, πρόθυμοι να συζητήσουμε με τους αρμόδιους φορείς την πρακτική εφαρμογή μίας ολιστικής προσέγγισης των ανθρώπων σε κατάσταση δρόμου, χωρίς να μπορούμε ωστόσο να αναπληρώσουμε υποχρεώσεις του κράτους ή θεσμικά κενά.   

Περισσότερα από το VICE

Ο Kαρκίνος του Mπαμπά μου Έγινε Ανίατος Επειδή Καθυστέρησε η Θεραπεία του

Τα Παιδιά των Celebrity στο TikTok Έχουν Εμμονή με τους Διάσημους Γονείς τους

«Δούρειος Ίππος»: Μια Ξεχασμένη Ροκ Σειρά της Ελληνικής Τηλεόρασης

Ακολουθήστε το VICE σε Twitter, Facebook και Instagram.