Ο Θάνατος της Τηλεφωνικής Φάρσας

«Δεν είσαι 72, είσαι 15 που παριστάνεις ότι είσαι 72… ζωντόβολο!» ούρλιαξε ο DJ Pete Price στο ακουστικό του σπασμένου μου Sony Ericsson. Ήταν 2011 και είχα κάνει φάρσα στην εκπομπή συμβουλών του Radio City, μιμούμενος την προφορά του παππού μου (RIP) Malcolm Hull, την οποία ηχογραφούσε ο μεγαλύτερος αδερφός μου μέσω online stream στον κάτω όροφο. Mε ξεσκέπασαν αμέσως και η συζήτηση που ακολούθησε, μεταδόθηκε ζωντανά στην πόλη του Λίβερπουλ.

«Αυτή είναι η φωνή μου!» διαμαρτυρήθηκα με πάθος, κρατώντας τον εξοργισμένο Price στη γραμμή λίγο περισσότερο από ένα λεπτό και έκανα ό,τι μπορούσα για να δώσω την εντύπωση ότι οι φωνές του είχαν καταστρέψει τη μέρα ενός γλυκού γεράκο που ονομαζόταν Malcolm. Ανέβασα αμέσως την κλήση στο YouTube με ψευδώνυμο (@scousepaul1) για να αφήσω ένα ψεύτικο ίχνος, με είχε πιάσει παράνοια ότι μπορεί να έμπλεκα. Το κλιπ έχει μέχρι σήμερα 113.000 προβολές, ενώ ένα από τα σχόλια με την υψηλότερη βαθμολογία είναι: «Ο Malcom υπέστη καρδιακό επεισόδιο μετά από αυτή την κλήση, από το οποίο δεν ανάρρωσε ποτέ».

Έντεκα χρόνια μετά, η τηλεφωνική φάρσα μοιάζει όλο και περισσότερο σαν λείψανο της ποπ κουλτούρας. Πλέον ζούμε σε έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι χρησιμοποιούν μηνύματα και Zoom για να επικοινωνούν μεταξύ τους, ενώ μια μελέτη από το BankMyCell δείχνει ότι πολλοί millennials και χρήστες Gen Z αποφεύγουν τις τηλεφωνικές κλήσεις, το 75% το κάνουν επειδή είναι «πολύ χρονοβόρες». Φαινομενικά μια ολόκληρη γενιά Gen Zers δέχονται τηλεφωνήματα μόνο από τους γονείς τους, ενώ χρησιμοποιούν φωνητικά μηνύματα και memes για να επικοινωνούν με φίλους. Το να κάνεις μια φάρσα δεν προκαλεί την ίδια συγκίνηση ή δεν έχει την ίδια αμεσότητα με τις διαδικτυακές πλατφόρμες.

Εάν κάποιος γίνει είδηση για τέτοιες κλήσεις, είναι επειδή πρόκειται για κάποια απάτη, καθώς υπάρχουν εγκληματίες που χρησιμοποιούν deep fake φωνές CEO για να αποσπάσουν χρήματα από τις τράπεζες. «Δεν νομίζω ότι μου έχουν κάνει φάρσα εδώ και δεκαετίες», λέει ο Scott Wark, λέκτορας στις σπουδές των μέσων ενημέρωσης στο Πανεπιστήμιο του Κεντ. «Αν σκεφτώ ενοχλητικές κλήσεις, έχω στο μυαλό μου spam τηλεφωνήματα για απάτη. Δεν νομίζω ότι οι τηλεφωνικές φάρσες θα επανέλθουν απαραίτητα».

Για να καταλάβουμε πώς οι τηλεφωνικές φάρσες μετατράπηκαν από κάτι που έκαναν όλοι στα sleepovers (μέχρι και ο Bart Simpson έπαιρνε στο Moe's Tavern και ζητούσε τον κύριο Hugh Jass) σε μια απαρχαιωμένη ιδέα που αναπολούν άτομα με αρχή φαλάκρας, είναι σημαντικό να εξερευνήσουμε την πορεία τους. Μια από τις πρώτες τηλεφωνικές φάρσες χρονολογείται από το 1876, όταν κάποιος υποδύθηκε έναν νεκρό και ζήτησε από έναν νεκροθάφτη της περιοχής να του δανείσει ένα φέρετρο.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, η φάρσα παγιώθηκε ως κάτι που έκαναν οι βαριεστημένοι έφηβοι για να δοκιμάσουν τα όρια της ευπρέπειας και στη λαϊκή κουλτούρα έγινε γνωστό ως κάτι που θα μπορούσε να σε οδηγήσει σε δολοφονία (Το θρίλερ Ι Saw What You Did του 1965 παρουσιάζει δύο παιδιά που κατά λάθος κάνουν φάρσα σε έναν κατά συρροή δολοφόνο, πυροδοτώντας χάος). Ο Adam Sandler  βρήκε τη φωνή του ως κωμικός κάνοντας τηλεφωνικές φάρσες (που κινηματογραφηθήκαν από τον Judd Apatow) παραπονούμενος σε τοπικά ντελικατέσεν για προβλήματα πέψης, ενώ ένας Καναδός έκανε τηλεφωνικές φάρσες με επιτυχία με το όνομα Βασίλισσα Ελισσάβετ Β' το 1995. Σε έναν κόσμο πριν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λίγα πράγματα ήταν πιο ανατρεπτικά.

Σύμφωνα με τον Phil Lapsley, μηχανικό και συγγραφέα του Exploding The Phone, ενός βιβλίου που παρακολουθεί την εξέλιξη της τεχνολογίας των τηλεφώνων και τις προσπάθειες των ανθρώπων να την ανατρέψουν, η άνοδος της τηλεφωνικής φάρσας μπορεί να αποδοθεί στην απλότητα. «Τα παλιά χρόνια, οι τηλεφωνικές φάρσες ήταν πραγματικά ανώνυμες: Δεν υπήρχε αναγνώριση κλήσης μέχρι τη δεκαετία του 1980 περίπου, κάτι που έδινε στους φαρσέρ ένα τεράστιο πλεονέκτημα», εξηγεί μέσω email.

Μέχρι το 2003, ακόμη και οι σοσιαλιστές επαναστάτες είχαν μπει στο παιχνίδι, με τον Hugo Chávez θύμα φάρσας ραδιοφωνικών παραγωγών από το Μαϊάμι που υποδύονταν τον FIdel Castro. Ήταν τόσο αληθινό που είχε ως αποτέλεσμα την κοινή χρήση μυστικών πληροφοριών.

«Νομίζω ότι η εξήγηση είναι αρκετά απλή: οι τηλεφωνικές φάρσες αντιπροσωπεύουν την επιθυμία να διασκεδάσουμε εις βάρος κάποιου άλλου», λέει ο Wark για την ιστορική δημοφιλία της φάρσας. «Οι τηλεφωνικές φάρσες υπονομεύουν τους συμβατικούς τρόπους επικοινωνίας: Όταν η φάρσα ανατρέπει την επικοινωνία με κάποιο τρόπο, εφιστά την προσοχή στο πόσο τεχνητές μπορεί να είναι οι κοινωνικές μας συμβάσεις».

Στη Βρετανία, ένα από τα πράγματα που ενίσχυσαν τις φάρσες ως πολιτιστικό φαινόμενο ήταν το Fonejacker, μία κωμική εκπομπή σκετς που βραβεύτηκε με BAFTA και δημιουργήθηκε από τον Ed Tracy και τον Kayvan Novak (πιο γνωστό πλέον ως Nandor στο What We Do In The Shadows). Παρουσίαζε ηθοποιούς που έκαναν τηλεφωνικές φάρσες σε ανυποψίαστα μέλη του κοινού και προβλήθηκε για δύο σεζόν από τον Μάιο του 2006 έως τον Οκτώβριο του 2008.

Είτε παρίστανε τον ντράμερ σε ένα όργιο και τηλεφωνούσε σε έναν σαστισμένο υπεύθυνο ξενοδοχείου για να ζητήσει ένα δωμάτιο κατάλληλο για μια ομάδα καυλιάρηδες χίπηδες που λατρεύουν το φεγγάρι, είτε ρωτούσε πώς θα μπορούσε να κινηματογραφήσει τη νύχτα του γάμου του ως πορνό, ο David Whitney ήταν βασικό μέρος του καστ του Fonejacker.

«Μετά από μια φάρσα στο Fonejacker, έπρεπε να τηλεφωνήσεις στο θύμα και να τον βάλεις να υπογράψει έντυπα συναίνεσης αλλιώς δεν θα έβγαινε στην τηλεόραση», λέει ο ηθοποιός και κωμικός. «Πάρα πολλοί μας έλεγαν να πάνε να γαμηθούμε. Όπως καταλαβαίνω από τον Ed Tracy, χάσαμε τα περισσότερα από τα καλύτερα πράγματα». Ο Whitney λέει ότι η επιτυχία της low budget εκπομπής ήταν «μεγάλη έκπληξη» και εικάζει ότι αντικατόπτριζε μια εποχή όπου οι τηλεφωνικές φάρσες θεωρούνταν σημαντικές και απαραίτητες για τους νέους στην πορεία προς την ενηλικίωση.

«Ήταν πιο σκληρή εποχή από πολλές απόψεις, αλλά δεν θυμάμαι να ήμουν λιγότερο χαρούμενος», προσθέτει. «Ακούγονται όλα τόσο ανώριμα τώρα, αλλά ως παιδιά θυμάμαι ότι σκεφτόμασταν μια χαζομάρα και καλούσαμε την Childline. Όλοι στο σχολείο δέθηκαν κάνοντας τηλεφωνικές φάρσες. Όσο πιο ταμπού, τόσο το καλύτερο».

Ωστόσο, όταν οι τηλεφωνικές φάρσες έγιναν πιο δύσκολες, η αξία τους διαβρώθηκε. «Σήμερα η αναγνώριση κλήσης είναι πανταχού παρούσα και συνήθως αγνοούμε εντελώς τις κλήσεις από άγνωστους αριθμούς», έγραψε ο Lapsley. «Αυτό κάνει τις επιλογές φάρσας πολύ πιο περιορισμένες, αν και είμαι βέβαιος ότι δεν είναι μηδενικές, καθώς, αν είσαι διατεθειμένος να χρησιμοποιήσεις ένα ψεύτικο caller ID, τότε ένας εντελώς νέος κόσμος ανοίγεται μπροστά σου».

Η δεκαετία του 2010 έφερε επίσης μια κουλτούρα μεγαλύτερης ευαισθησίας από τις σκληρές δεκαετίες του 1990 και του 2000, πράγμα που σημαίνει ότι η ιδέα της τηλεφωνικής φάρσας, ας πούμε, σε έναν ντελιβερά με βασικό μισθό στη διάρκεια της κρίσης, θεωρήθηκε (πολύ σωστά) ως διεστραμμένη. «Η σκοτεινή πλευρά της τηλεφωνικής φάρσας είναι ότι εκμεταλλεύεται τους φόβους μας ότι κάποιος μπορεί να καταφέρει να μας βρει στην ιδιωτική σφαίρα του σπιτιού μας», λέει ο Wark για την ψυχολογία πίσω από τις τηλεφωνικές φάρσες και πώς έχει εξελιχθεί. «Υπάρχει ένα ολόκληρο μοτίβο σε ταινίες από τις δεκαετίες του '80 και του '90 με ανθρώπους που απαντούν σε ένα τηλεφώνημα και τους λένε ότι τους παρακολουθούν. Η φάρσα εκμεταλλεύεται αυτή την αίσθηση της παρακολούθησης, αλλά εν έχει 2023 περνάει σε μια περιοχή που θα μπορούσαμε να ορίσουμε ως τρολάρισμα ή ακόμη και παρενόχληση».

Αυτά τα σχόλια με κάνουν να σκεφτώ ξανά αν η δική μου τηλεφωνική φάρσα στον Pete Price μπορεί να είχε ξεπεράσει ένα ηθικό όριο. Ήταν κάτι που θα έκανα αν ήμουν έφηβος στη σημερινή βρετανική κοινωνία που είναι πιο «ευγενική», όπου η μίμηση ενός ηλικιωμένο θα θεωρούνταν ηλικιακός ρατσισμός; Ο Whitney του Fonejacker με διαβεβαιώνει ότι δεν έχω τίποτα για το οποίο να ντρέπομαι. Πεπεισμένος ότι η τηλεφωνική φάρσα δεν έχει πεθάνει ακόμα, λέει: «Προς το παρόν μοιάζει με επιστροφή στο παρελθόν, αλλά είμαι σίγουρος ότι το κοινό θα την αγκαλιάσει ξανά. Είναι ένα τέλειο μέσο για κωμωδία, οπότε είναι αναπόφευκτο να επανεφευρεθεί από κάποιον».

Αλλά πώς θα μοιάζει στην πραγματικότητα αυτή η επανεφεύρεση; Ο Wark λέει ότι οι μηχανές θα μπορούσαν να κάνουν τέτοιες φάρσες στο μέλλον αντί για ανθρώπους και καταλήγει: «Αν σκεφτόμαστε τους μελλοντικούς κινδύνους που θέτουν τα deep fakes ή άλλες παραγωγικές μορφές τηλεπικοινωνιών που τροφοδοτούνται από AI, όπως το ChatGPT, νομίζω ότι το ζήτημα δεν θα είναι η επιστροφή της φάρσας, αλλά η εμφάνιση νέων μορφών τρολαρίσματος, παρενόχλησης ή κατάχρησης που ανταποκρίνεται στις νέες δυνατότητες αυτών των τεχνολογιών.

«Αυτό που κάνει αυτές τις νέες τεχνολογίες δυνητικά επικίνδυνες ή τρομακτικές είναι η αίσθηση ότι δεν επικοινωνεί μαζί μας ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων που προσπαθούν να μας κοροϊδέψουν ή να μας παρασύρουν, αλλά μια μηχανή. Δεν είμαι σίγουρος τι είδους φάρσες θα είναι δυνατές σε αυτή τη βάση, αλλά θα μάθουμε πολύ σύντομα».

Περισσότερα από το VICE

Ο Κωνσταντίνος Ρήγος Δεν Είπε Ποτέ στον Εαυτό του «Είμαι Καλός, Ηρέμησε»

Οι Άνθρωποι που Χαράσσουν τα Μονοπάτια στα Τζουμέρκα Είναι Case Study

«Δεν την Απατούσε, Πήγαινε στο Σουβλατζίδικο» - Μία Ιδιωτική Ντετέκτιβ Θυμάται Παρακολουθήσεις

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.