Από το Macarena ως το Despacito: Γιατί Ακούμε Μουσική με Στίχους που Δεν Καταλαβαίνουμε;

Από τη γαλλική ηλεκτρονική μουσική και το ιαπωνικό indie μέχρι την K-pop και την ισπανική jazz, πολύ συχνά ακούμε τραγούδια που δεν καταλαβαίνουμε απαραιτήτως. Το να μην ξέρουμε τη γλώσσα των στίχων δεν μας εμποδίζει να μας αρέσει και μερικές φορές να τραγουδάμε κιόλας ένα τραγούδι. Ας πούμε το “Macarena” των Los del Rio ή το “Despacito” (Luis Fonsi feat. Daddy Yankee), που αργότερα έγινε δημοφιλές χάρη στον Justin Bieber (που δεν ξέρει ισπανικά). Δεν έχει να κάνει ούτε με τους ανθρώπους που μιλάνε μόνο αγγλικά. Πολλοί δεν μιλάνε, αλλά το “Sweetest Pie” των Megan Thee Stallion και Dua Lipa είναι στην κορυφή των charts σε όλο τον κόσμο.

Το τι σημαίνουν οι στίχοι δεν επηρεάζει το πόσο μας αρέσει το τραγούδι. Αλλά γιατί;

«Η απάντηση είναι περίπλοκη», λέει η εθνομουσικολόγος Lisa Decenteceo, που διδάσκει μουσικολογία στο Πανεπιστήμιο Φιλιππίνων Diliman, συμπληρώνοντας ότι όλα ξεκινάνε από κάτι που αποκαλείται «ηχητικός συμβολισμός».

Ο ηχητικός συμβολισμός, λέει, αναφέρεται στη μελέτη των σχέσεων ανάμεσα σε εκφορές και το νόημά τους. Αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τη μουσική. Όσοι ασχολούνται με το marketing, για παράδειγμα, μπορούν να λάβουν υπόψη τον ηχητικό συμβολισμό στο πλαίσιο της στρατηγικής τους για να σκεφτούν ονόματα για brands που να τραβάνε. Στη μουσική, όπως και στο branding εξηγεί η Decenteceo, υπάρχει κάτι στη γοητεία των λέξεων ως ήχων, πέρα από το νόημά τους σε μια γλώσσα.

«Κατά βάση, όταν ακούμε μουσική σε μια ξένη γλώσσα, απολαμβάνουμε τους στίχους ως ήχους και όχι ως λέξεις», λέει και η Thea Tolentino, καθηγήτρια μουσικής και μεταπτυχιακή φοιτήτρια μουσικοθεραπείας από τη Μελβούρνη. Αυτό μπορεί να εξηγεί γιατί αμέσως μας αρέσει ένα τραγούδι, ακόμα κι αν δεν ξέρουμε τους στίχους.

Ενώ πράγματα, όπως η κουλτούρα και οι προσωπικές εμπειρίες, επηρεάζουν το πώς αντιδρούμε σε διάφορα είδη μουσικής, η Tolentino εξηγεί ότι υπάρχουν ορισμένες μουσικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται γενικά για να περάσουν συγκεκριμένες διαθέσεις. Οι κλίμακες, οι τόνοι ή οι παύσεις που χωρίζουν τις οκτάβες.

«Τα τραγούδια σε κλίμακα ματζόρε έχουν πιο ευχάριστους ήχους, ενώ οι κλίμακες μινόρε συνήθως έχουν μια πιο σκοτεινή, μελαγχολική αίσθηση», λέει.

«Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι προγραμματισμένος να ανταποκρίνεται στον ήχο», συμπληρώνει η Tolentino. «Σε μια διαδικασία που αποκαλείται βιομουσικολογία, ο εγκέφαλος συγχρονίζει την αναπνοή μας, την κίνησή μας, ακόμη και τις νευρικές δραστηριότητες με τους ήχους που ακούμε».

Γι’ αυτό, η γρήγορη μουσική είναι τόσο δημοφιλής για το τρέξιμο για παράδειγμα ή γιατί κάποιοι δάσκαλοι γιόγκα βάζουν ρυθμικά και μελωδικά κομμάτια στα μαθήματά τους. 

Η Decenteceo, η εθνομουσικολόγος, εξηγεί ότι η μουσική κάνει κάτι στο κείμενο από τον τρόπο που τραγουδιούνται οι λέξεις μέχρι τον τρόπο που χρησιμοποιείται η φωνή – για παράδειγμα «αν είναι βραχνή, αν είναι διαπεραστική».

Και υπάρχουν όσα συνοδεύουν τις λέξεις. «Στοιχεία ήχου και μουσικής όπως ο τόνος, η μελωδία, η αρμονία, το ηχόχρωμα και το εύρος επιδρούν συναισθηματικά, γνωστικά, ψυχολογικά, γνωστικά ακόμα και σωματικά στους ακροατές. Η μουσική προσθέτει τόσο πολύ νόημα και διάσταση στους στίχους μέσα από όλους αυτούς τους δρόμους», λέει η Decenteceo.

Όλα αυτά τα πράγματα, λέει η Decenteceo, αναφέροντας το βιβλίο “The Sound of Nonsense” του Richard Elliott, απελευθερώνουν τις λέξεις.

«Το τραγούδι απελευθερώνει τη φωνή από οποιοδήποτε βάρος τού να πει κάτι με νόημα», λέει. Με άλλα λόγια, στοιχεία στη μουσική όπως η κλίμακα και η μελωδία συνδυάζονται με τον απλό ήχο των στίχων για να δημιουργήσουν νόημα ανεξάρτητα από τη σημασία των λέξεων.

Είναι σημαντικό λοιπόν να αντιλαμβανόμαστε τη μουσική ως διάλογο μεταξύ μουσικών στοιχείων. «Σημασία δεν έχουν μόνο οι στίχοι, αλλά πώς οι στίχοι μπαίνουν πάνω τους», λέει η Decenteceo.

Αλλά τα στοιχεία της μουσικής σε αυτή την περίπτωση δεν είναι μόνο ρυθμοί, αρμονίες, μελωδίες και οι ήχοι άλλων οργάνων, αλλά ο τρόπος που η μουσική παραδίδεται στους ακροατές σε όλο τον κόσμο. Αν οι στίχοι είναι μόνο ένα κομμάτι της μουσικής, τότε η ίδια η μουσική είναι κομμάτι κάτι μεγαλύτερου. Πράγματα όπως η εικόνα ενός μουσικού –όπως οι σταρ της K-pop– ή τα πράγματα που αφορούν την υποκουλτούρα ενός μουσικού είδους –όπως τα πάρτι και τα φεστιβάλ house μουσικής– όλα βοηθούν να περάσει το νόημα μέσω τραγουδιού.

Φυσικά, δεν απαξιώνουμε τη σημασία της γλωσσολογικής σημασίας των στίχων. Η Tolentino εξηγεί ότι στη μουσικοθεραπεία, οι στίχοι είναι ισχυρά εργαλεία ώστε οι άνθρωποι να μπορέσουν να αναγνωρίσουν, να εκφράσουν και να σκεφτούν τα συναισθήματά τους. Η Decenteceo συμπληρώνει ότι είναι σημαντικό να έχεις τον νου σου για λάθος ή προβληματικά μηνύματα στους στίχους.

Συνολικά όμως η Decenteceo λέει ότι είναι σημαντική η άμεση γοητεία που βρίσκουν οι άνθρωποι στη μουσική που ακούνε, είτε καταλαβαίνουν τους στίχους είτε όχι. Άλλωστε η μουσική είναι οικουμενική γλώσσα.

 Περισσότερα από το VICE

Η Μικαέλα Ξύπνησε με Πονοκέφαλο που Κράτησε Ενάμιση Χρόνο και οι Γιατροί Έλεγαν ότι Είναι στο Μυαλό της

Κάποιοι Πληρώνουν για να Γίνουν «Πραγματικοί Άνδρες» σε Στρατόπεδα Μαχητών

Επηρεάζει ο Καθημερινός «Βομβαρδισμός» Δυσάρεστων Ειδήσεων την Ψυχολογία μας;

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.