Μπορεί να Πάμε Φυλακή αν Κατεβάζουμε Παράνομα Ταινίες στην Ελλάδα;

Με την εποχή της απόλυτης ελευθερίας του Ίντερνετ να έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί, η ευρύτερη κατανάλωση ποπ κουλτούρας δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Κι αν, πριν λίγα χρόνια, το να πληρώνεις συνδρομή για να έχεις πρόσβαση σε ταινίες και σειρές (όπου θα επικεντρωθούμε εδώ) φαινόταν κάτι εξωπραγματικό για τον μέσο Έλληνα χρήστη του Διαδικτύου, πλέον η συνθήκη είναι τελείως διαφορετική.

Πολλά από τα site που επισκέπτονταν Έλληνες χρήστες του Ίντερνετ προκειμένου να κατεβάσουν (ή να στριμάρουν) δωρεάν ταινίες, σειρές και μουσική έχουν πέσει, με το αποκορύφωμα της όλης διαδικασίας να είναι η 8η Νοεμβρίου 2020, όταν η Επιτροπή για τη Διαδικτυακή Προσβολή της Πνευματικής Ιδιοκτησίας ζήτησε από τους ελληνικούς παρόχους υπηρεσιών του Διαδικτύου να διακόψουν την πρόσβαση σε 38 domain names (μεταξύ των οποίων ήταν το Gamato και το Piratebay).

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι η πρακτική του παράνομου κατεβάσματος αποτελεί παρελθόν. Υπάρχουν και σήμερα site που επιτρέπουν τη δωρεάν πρόσβαση σε περιεχόμενο που διακινείται, χωρίς την άδεια των δικαιούχων. Πολλά από αυτά, μάλιστα, γνωρίζουν πολύ μεγάλες επισκεψιμότητες από χρήστες που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις πολλές διαφορετικές συνδρομές που πρέπει κανείς να πληρώνει, προκειμένου να έχει μία εικόνα της σύγχρονης παραγωγής ποπ κουλτούρας.

Σε γενικές γραμμές, πάντως, μία αντίληψη λέει ότι ακόμα στην Ελλάδα υπάρχει μία σχετική ελευθερία (που προκύπτει από ένα σχετικά αρρύθμιστο πεδίο) ως προς την «πειρατεία». Αυτή η αντίληψη πολύ πιθανόν να έχει φτάσει και στα δικά σας αυτιά, σε διάφορες κουβέντες που γίνονται στον εκτός του Διαδικτύου κόσμο. Είναι όμως αλήθεια ή ένας ακόμη μύθος που αναπαράγεται δεξιά και αριστερά;

«Στην Ελλάδα, το πλαίσιο για την προστασία και την επιβολή πνευματικής ιδιοκτησίας τελεί σε πλήρη συμμόρφωση με την ισχύουσα Ευρωπαϊκή και Διεθνή νομοθεσία και προβλέπει ένα ευρύ πλέγμα κυρώσεων για την περίπτωση της προσβολής πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων. Συνεπώς, πρόκειται μάλλον περί μύθου», λέει ο Θεόδωρος Χίου, δικηγόρος με ειδίκευση σε θέματα Διανοητικής Ιδιοκτησίας, Ψηφιακών Τεχνολογιών και Καινοτομίας και ιδρυτής του ελληνικού νομικού blog για τα πνευματικά δικαιώματα “IPrights.gr”.

Μου κάνει μία επισήμανση. «Παρόλο που δεν υπάρχει νομοθετική διάταξη ειδικά για το παράνομο “κατέβασμα” ταινιών ή για τη συμμετοχή σε ομότιμο διαμοιρασμό αρχείων (p2p), αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. H προσβολή που συνεπάγεται αυτή η πράξη καλύπτεται πλήρως από τις γενικές διατάξεις επιβολής πνευματικών δικαιωμάτων, οι οποίες προβλέπουν πρωτίστως αστικές και ποινικές κυρώσεις σε βάρος του προσβολέα. Δηλαδή, για την περίπτωση που συζητάμε, σε βάρος του τελικού χρήστη»

Εκτός προφανώς από τις μεγάλες πλατφόρμες, ένας χώρος που ενδεχομένως να επηρεάζεται είναι αυτός των αιθουσών. Είναι πια κοινό μυστικό ότι ειδικά τα μικρά, συνοικιακά σινεμά βρίσκονται σε κρίση. «Όντως βλέπουμε σημαντική μείωση τα τελευταία χρόνια», λέει ο ιδιοκτήτης του ιστορικού σινεμά Τρία Αστέρια στο Νέο Ηράκλειο. Τον ρωτάω αν ευθύνεται το παράνομο downloading γι’ αυτό. «Το ζήτημα αυτό του παράνομου κατεβάσματος θα έπρεπε να έχει επιλυθεί. Για την ακρίβεια, θα έπρεπε να μην υπάρχει καν. Παρόλα αυτά δεν πιστεύω ότι για τη μείωση στα εισιτήρια φταίει το παράνομο κατέβασμα. Αυτό υπάρχει ούτως ή άλλως, εδώ και χρόνια. Περισσότερο φταίει η φτώχεια που ζει ο κόσμος». Ο ίδιος πάντως είναι αισιόδοξος για το μέλλον των αιθουσών. «Έχω ζήσει πολλά σκαμπανεβάσματα των αιθουσών. Ο κινηματογράφος πάντα στο τέλος αντέχει, γιατί είναι τέχνη».

Αλήθεια, όμως, ένας άνθρωπος σαν τον Κωνσταντίνο κινδυνεύει με κυρώσεις; Επιστρέφω στον κ.Χίου: «Kάθε χρήστης που “κατεβάζει” ή “στριμάρει” μία ταινία στο Διαδίκτυο, προβαίνει κατ’ ελάχιστον σε σταθερή ή προσωρινή αναπαραγωγή του προστατευόμενου οπτικοακουστικού έργου (όπως και των λοιπών προστατευόμενων συμβολών που εκεί ενσωματώνονται, π.χ. ερμηνείες ηθοποιών) στη συσκευή του. Δεν υπάρχει κανένα νομικό πρόβλημα, όταν το “κατέβασμα” ή το “στριμάρισμα” πραγματοποιούνται με την άδεια του δικαιούχου, με άλλα λόγια όταν ο χρήστης αποκτά πρόσβαση σε ταινίες ή άλλα οπτικοακουστικά έργα από νόμιμες πηγές». 

Τι συμβαίνει όμως όταν δεν υπάρχει η απαιτούμενη αδειοδότηση; «Το “κατέβασμα” και το “στριμάρισμα” από πηγές που δεν έχουν νομίμως αδειοδοτηθεί από τον δικαιούχο ή εκπρόσωπό του, είναι κατ’ αρχήν παράνομα και συνιστούν προσβολή πνευματικής ιδιοκτησίας. Η προσβολή με τη σειρά της ενεργοποιεί τη δυνατότητα του δικαιούχου να στραφεί εναντίον του προσβολέα και να επιδιώξει την επιβολή των προβλεπόμενων από τον νόμο (αστικών και ποινικών) κυρώσεων, στις οποίες περιλαμβάνεται και χρηματική ποινή, ως ποινική κύρωση, αλλά και η αποζημίωση του δικαιούχου στο πλαίσιο πολιτικής δίκης, σε περίπτωση υπαίτιας προσβολής».

Αυτό σημαίνει με απλά λόγια ότι «το παράνομο “κατέβασμα” ή “στριμάρισμα” ενέχει κατ’ αρχήν τον κίνδυνο επέλευσης νομικών συνεπειών εις βάρος του χρήστη, στις οποίες περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, και οικονομικής φύσεως κυρώσεις, υπό την προϋπόθεση, βεβαίως, ότι θα καταστεί δυνατή η ταυτοποίηση του χρήστη και η απόδειξη της τέλεσης της προσβολής από αυτόν».

Ρωτάω τον κ.Χίου αν παρόλα αυτά οι κυρώσεις για τους κατόχους ιστοσελίδων με παράνομο περιεχόμενο είναι αυστηρότερες. «Ο διαχειριστής ιστοτόπου διά μέσω του οποίου διακινούνται παράνομα ταινίες ή άλλα οπτικοακουστικά έργα οπωσδήποτε είναι εκτεθειμένος σε βαρύτερες κυρώσεις σε σχέση με τον “απλό χρήστη”, ιδίως σε περίπτωση που η διακίνηση αυτή τελείται κατ’ επάγγελμα ή σε εμπορική κλίμακα. Άλλωστε, είναι γεγονός ότι η επιβολή της προστασίας των πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων στο διαδίκτυο είναι αποδοτικότερη όταν στρέφεται πρωτίστως κατά των παράνομων πηγών, από τις οποίες ο χρήστης δύναται να προβεί σε παράνομο “κατέβασμα” ή “στριμάρισμα”, χωρίς βεβαίως να παραβλέπεται ή να αναιρείται η προσβολή που συνεπάγεται το παράνομο “κατέβασμα” ή το “στριμάρισμα” ταινιών από τον τελικό χρήστη». 

Πάνω σε αυτό το ζήτημα υπάρχει και κάτι πολύ ενδιαφέρον. «Η διοικητική επιτροπή για τη γνωστοποίηση διαδικτυακής προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας, η οποία λειτουργεί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, έχει τη δυνατότητα να επιβάλλει στους παρόχους φιλοξενίας ή στους παρόχους πρόσβασης στο διαδίκτυο την απομάκρυνση παράνομου περιεχομένου ή τη διακοπή πρόσβασης σε “πειρατικούς” ιστοτόπους, καθώς και τη λήψη κάθε πρόσφορου μέσου για την αποτροπή της επανάληψης προσβολής (π.χ. dynamic blocking injunction), χωρίς όμως να δύναται να επιληφθεί επί προσβολών που τελούνται από τελικούς χρήστες».

Στην πράξη πάντως η τακτική του παράνομου κατεβάσματος φαίνεται ότι είναι ακόμα πολύ συχνή. Για την ακρίβεια μάλιστα υπάρχει από το 2022 μία εκ νέου έκρηξη της πειρατείας σε παγκόσμιο επίπεδο, (το πρώτο εξάμηνο παρατηρήθηκε αύξηση ως και 25%, σύμφωνα με στοιχεία της MUSO) με πολλούς να συνδέουν το γεγονός αυτό με την αύξηση του κόστους ζωής. 

Το πιθανότερο είναι ότι παρότι τελικά το πεδίο μοιάζει ρυθμισμένο νομικά, ζούμε σε μία μεταβατική περίοδο ως προς τον τρόπο που καταναλώνουμε ποπ κουλτούρα και αυτό έρχεται σε άμεση συνέχεια του με ποιον τρόπο και το ποιοι έχουν πρόσβαση σε αυτή. 

Περισσότερα από το VICE

Βάλαμε τα Μέσα Μεταφοράς της Πόλης στη Σειρά: Από το Χειρότερο στο Λιγότερο Κακό

«Σε Κάθε Πόλη Υπάρχει Έλληνας» - Η Μαρία Είναι Solo Traveler και Έχει Πάει σε 65 Χώρες

Φωτογραφίες από μια Λέσχη Πυγμαχίας στη Μέση του Πουθενά

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.