Φωτογραφίες από τις Καταλήψεις του Λονδίνου τη Δεκαετία του ΄70

To άρθρο εμφανίστηκε αρχικά στο VICE UK.

H Βρετανία ζει μια σοβαρότατη στεγαστική κρίση αυτόν τον καιρό. Κάτοικοι εργατικών κατοικιών εκδιώκονται από τα σπίτια τους, κάνοντας χώρο για νέες πολυτελείς κατοικίες και υπάρχουν πλέον ολοένα και περισσότερα άτομα που αισθάνονται αποξενωμένοι μέσα στις κοινότητες και τις γειτονίες τους. Τα τοπικά συμβούλια δεν έχουν τα απαραίτητα κονδύλια ώστε να αντικαταστήσουν τα σπίτια που χάνονται από τις right-to-buy πολιτικές που ακολουθεί η κυβέρνηση και οι λίστες αναμονής για ένα απλό σπίτι μεγαλώνουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς.

Οι καταλήψεις είναι κάτι που πλέον δεν συναντάται συχνά, αλλά στο Λονδίνο της δεκαετίας του '70 και του '80, η συγκεκριμένη πρακτική ήταν μια επιλογή για εκείνους που δεν είχαν τα μέσα για να πληρώσουν ένα κανονικό ενοίκιο. Κτίρια σε όχι και τόσο μοδάτα σημεία της πόλης, που σήμερα θα κόστιζαν εκατομμύρια, έμεναν άδεια και συχνά τα τοπικά συμβούλια δεν αντιδρούσαν στην κατάληψή τους. Ο φωτογράφος Mark Cawson -a.k.a Smiler- ήταν φοιτητής της σχολής καλών τεχνών εκείνη την περίοδο και πέρασε τα 20κάτι του πηγαίνοντας από κατάληψη σε κατάληψη σε διάφορα σημεία του Λονδίνου, φωτογραφίζοντας τα μέρη όπου έμενε, καθώς και τους ανθρώπους με τους οποίους έζησε. Μετά το τέλος των σπουδών του, ο Mark αντιμετώπισε προβλήματα με τα ναρκωτικά και την οικογένειά του και «κρέμασε» την κάμερά του. Πλέον όμως, οι εικόνες του παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην γκαλερί ICA του Λονδίνου.

Όταν μίλησα στον Mark την προηγούμενη εβδομάδα, μου εξήγησε πως έμεινε για πρώτη φορά σε ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι. Όταν ξεκίνησε να σπουδάζει στην σχολή καλών τεχνών του Hornsey, η κατάληψη «δεν ήταν καν μια επιλογή», αλλά κάτι το απόλυτα συνηθισμένο. «Ήταν ένας τρόπος να μένεις με τους φίλους σου, ένας τρόπος να μένεις κάπου οικονομικά, ένας τρόπος να ανήκεις σε μια κοινότητα ανθρώπων». Ο Mark εν τέλει έμεινε σε διάφορες καταλήψεις σε όλα τα σημεία της πόλης, από ένα παλιό νοσοκομείο στο Muswell Hill, μέχρι το πλούσιο Δυτικό Λονδίνο και βέβαια στο King's Cross που είχε πολύ πιο έντονα την χροιά της εργατικής τάξης.

Βέβαια δεν έμενε μόνο με άλλους φοιτητές. «Υπήρχαν πολλοί καλλιτέχνες και μουσικοί εκεί, πολύς κόσμος από την Ιρλανδία που προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια του, κόσμος από την Σκωτία, ένα πραγματικό μείγμα ψυχών», μου εξηγεί. «Έχω μια φωτογραφία ενός τύπου, του Sean. Την είχα πάρει σε μια τεράστια κατάληψη στο Hammersmith, το λεγόμενο School House, το οποίο ήταν ένα εγκαταλειμμένο σχολείο. Ήταν τεράστιο και ο Sean έμενα στο υπόγειο, ήταν σαν κρύπτη».

Ο Mark συνέχισε να πηγαίνει από κατάληψη σε κατάληψη, συχνά μένοντας σε καναπέδες επειδή απλά δεν είχε που να μείνει. Μέσα στα χρόνια, έμεινε και κατέγραψε μερικές από τις πιο ακριβές αλλά και πιο φτωχές γειτονιές του Λονδίνου: «Έχω μείνει στο Talgarth Road, που ήταν μια πραγματική κόλαση. Από εκεί πήγα σε μια έπαυλη στο Knightsbridge, όπου ξαφνικά έπρεπε να πηγαίνω στο Harrod's για να παίρνω γάλα». Στο King's Cross όμως πήρε μερικές από τις πιο δυνατές του φωτογραφίες. Η περιοχή που πλέον αποτελεί την έδρα της Google και της εφημερίδας Guardian, τότε ήταν μια φωλιά εγκλήματος, πορνείας και ναρκωτικών. Ο Mark βρέθηκε να μένει σε κάτι Βικτωριανά χαμόσπιτα, πίσω από τον σταθμό, στην Cromer street. «Η περιοχή είχε γκάνγκστερς, νταβατζήδες, μηχανόβιους, πόρνες και κόκκινα φανάρια, αλλά και εργαζόμενες οικογένειες. Καλλιτέχνες, εναλλακτικούς, πρεζόνια, έμπορους, ένα απίστευτα τρελό μείγμα. Ήταν προφανώς ένα πολύ σκοτεινό μέρος, αλλά στο κεφάλι μετά από κάποιο καιρό απλά τα ομαλοποίησα όλα. Μόνο τώρα που τα σκέφτομαι καταλαβαίνω τι πραγματικά ήταν. Μια περιοχή σκοτεινή, βρώμικη, στην οποία συνέβαιναν συνέχεια άσχημα πράγματα».

Την περίοδο που έμενε εκεί ο Mark άρχισε να μπλέκει με τα ναρκωτικά, κάτι που εν τέλει θα τον οδηγούσε να παρατήσει εντελώς την φωτογραφία για σχεδόν 30 χρόνια. Παραδέχεται ότι το γεγονός ότι στις καταλήψεις ήρθε σε επαφή με πολλούς χρήστες και πολλούς έμπορους ναρκωτικών έπαιξε έναν καίριο ρόλο σε όλο αυτό, αλλά δεν θεωρεί ότι ήταν το μόνο πράγμα που τον επηρέασε.

«Δεν νομίζω ότι μόνο οι καταλήψεις μου γνώρισαν αυτόν τον τρόπο ζωής», μου λέει. «Ναι, αυτά τα είδα για πρώτη φορά στις καταλήψεις, αλλά ήμουν φτιαγμένος για αυτά πολύ πριν μπω σε αυτές. Έβρισκα τον μπελά μου με διάφορες μαλακίες από πολύ μικρή ηλικία. Δεν θα κατηγορούσα ποτέ τις συνθήκες ή το περιβάλλον στο οποίο τύχαινε να ζούσα». Ακόμα κι έτσι, οι χαρακτήρες στους οποίους αναφέρεται θα μπορούσαν άνετα να παίζουν ρόλους σε κάποιο μυθιστόρημα του Irvine Welsh. Άτομα σαν τον Dean, o οποίος ήταν «έμπορος ναρκωτικών και γενικά ένα κακοποιό στοιχείο, αλλά ένας αληθινά καλός τύπος. Πάντα εμφανιζόταν από το πουθενά, αλλά ήταν χαρά μου να τον βλέπω». Οι ιερόδουλες παίζουν κι αυτές πολύ στις φωτογραφίες του Mark, δείχνοντας την διόλου λαμπερή πλευρά της βιομηχανίας του αγοραίου σεξ.

«Αυτή είναι η Karen, ήταν ιερόδουλη. Μπορείς να διακρίνεις την ζημία που έχει κάνει η χρήση ουσιών στο χέρι της, αλλά πραγματικά ήταν φοβερά μεγαλόκαρδη. Είχε κάτι το πραγματικά εκκεντρικό, κουβαλούσε στην τσάντα της ένα κατσιασμένο Yorkshire terrier, μαζί με τα Rothmans της και τις βελόνες της».

Οι εμπειρίες του Mark από τις καταλήψεις του Λονδίνου της δεκαετίας του '80, του έδωσαν μια ωμή αίσθηση της πραγματικότητας της πόλης. Αν και ήταν φοιτητής της καλών τεχνών, έζησε δίπλα σε εκείνους που πάσχιζαν να επιβιώσουν και να μείνουν μακριά από τις δαγκάνες του νόμου. Ο Jimmy Cauty, καλλιτέχνης και συνιδρυτής των KLF, είχε μια αρκετά διαφορετική εμπειρία από τις καταλήψεις. Δεν ήταν εύκολα τα πράγματα βέβαια, αλλά δεν αντιμετώπισε τα προβλήματα που αντιμετώπισε ο Mark. Ο χρόνος που πέρασε σε καταλήψεις, δείχνει πως η εν λόγω επιλογή ήταν μια πραγματική λύση για τους νέους της εποχής, κάτι που θα ήταν αδύνατον σήμερα.

Ο Jimmy έμενε σε καταλήψεις του Brixton από τα τέλη της δεκαετίας του '70, αλλά το 1980, μετακόμισε σε μια κατάληψη ενός Βικτωριανού σπιτιού στο Stockwell. Έμεινε εκεί για περισσότερα από δέκα χρόνια, που είναι το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα που έχει μείνει σε οποιοδήποτε σπίτι, παρά το γεγονός ότι το κτίριο άνηκε στο δημοτικό συμβούλιο. Μου ανέφερε ότι υπήρχε μια σιωπηρή συμφωνία μεταξύ του συμβουλίου και των καταληψιών: «Βασικά ο μοναδικός τους όρος ήταν ότι όλοι οι καταληψίες έπρεπε να γίνουν μέλη σε διάφορες στεγαστικές κοοπερατίβες, οπότε εμείς γίναμε μέλη της κοοπερατίβας του North Lambeth». Μέσω της κοοπερατίβας, ο Jimmy απέκτησε πρόσβαση σε χρήματα και εργαλεία με τα οποία έπρεπε να συντηρεί το σπίτι, αλλά με τους KLF να αποκτούν όλο και περισσότερη δημοσιότητα, ο Jimmy χρησιμοποίησε τα χρήματα για να χτίσει ένα στούντιο. «Το συμβούλιο μου έδωσε γύρω στις 3.000 λίρες για να φτιάξω το σπίτι, το οποίο μου φάνηκε λίγο άκυρο, ειδικά από την στιγμή που ήμασταν μπάντα και χρειαζόμασταν εξοπλισμό για να φτιάξουμε ένα στούντιο στο υπόγειο. Πραγματικά δεν ξέρω πως κατάφερα να κάνω αυτό που έκανα. Ειλικρινά λυπάμαι τους κακόμοιρους τους γείτονες, αλλά τότε δεν με ένοιαζε».

Εν τέλει όμως, όλο αυτό δεν μπορούσε να διαρκέσει για πάντα. Σύμφωνα με τον Jimmy, «οι συναντήσεις της κοοπερατίβας άρχισαν να γίνονται λίγο περίεργες, γιατί ο κόσμος μόλις μας είχε δει στο Top of the Pops και μας έλεγε ότι δεν μπορούμε να χρησιμοποιούμε το φορτηγάκι της κοοπερατίβας για την μπάντα, αλλά για να παίρνουμε υλικά για τα κτίρια». Βγάζαμε πολλά λεφτά, πράγμα που ήταν εφικτό τότε με την μουσική. Στο τέλος λοιπόν, κάπου εκεί στο 1992, αναγκάστηκα να φύγω και να αγοράσω ένα σπίτι, γιατί η φάση είχε ξεφύγει».

Αν και ο Mark με τον Jimmy βιώσαν πολύ διαφορετικές εμπειρίες καταλήψεων, συμφωνούν και οι δύο, πως το να γίνει κάτι παρόμοιο σήμερα θα ήταν αδύνατο. Το 2012, οι αλλαγές στους νόμους έκαναν τις καταλήψεις ποινικό και όχι αστικό ζήτημα. Η θετή κόρη του Jimmy συνεχίζει τις καταλήψεις, αλλά δεν θα βρει ποτέ ξανά κάτι παρόμοιο με το σπίτι που έμενε εκείνος: «Μπορεί να μένει μόνο σε βιομηχανικά κτίρια και ακόμα και εκεί, τους διώχνουν συνεχώς. Δεν υπάρχει πια η σχετική σταθερότητα του παρελθόντος. Στην εποχή μου, μπορούσες να μείνεις σε μια κατάληψη για χρόνια, υπήρχε μια κάποια σιγουριά. Πλέον σε μετακινούν άμεσα».

Ο Mark έπιασε πάλι την κάμερά του πρόσφατα και πλέον φωτογραφίζει την στεγαστική κρίση και τους ακτιβιστές που αντιτίθενται σε αυτήν. Αυτό που παρατηρεί είναι πως οι σύγχρονες καταλήψεις είναι πλέον μια σαφώς πιο πολιτική πράξη: «Είναι πλέον μια καθαρά πολιτική έκφραση. Δεν μπορείς να γίνεις μέλος μιας κοινότητας, δεν είναι απλά μια κίνηση που σου δίνει κάπου να ζήσεις. Πλέον σε μετακινούν μετά από λίγες εβδομάδες. Είναι πολύ πιο μηδενιστικό πια, δεν έχει να κάνει με το να προσπαθείς να αφομοιωθείς από την τοπική κοινότητα και απλά να την περνάς. Είναι πια μια πολύ πιο απελπισμένη κίνηση».

Περισσότερα από το VICE

Yakuza, Χάπια και Rave: Μια Κουβέντα με Έναν από τους πιο Γνωστούς Λαθρέμπορους Ναρκωτικών

Συναντήσαμε τους Χρήστες του Ναρκωτικού Spice

Πώς να Πεις στους Γονείς σου ότι Είσαι Πορνοστάρ