H Απίστευτη Ιστορία του Παιδιού που από τις Φυλακές της Αυλώνας Βρέθηκε στο Πολυτεχνείο

Το 2009, ένα παιδί γύρω στα 20 -ψηλό, ξανθό, γεροδεμένο και με γαλανά μάτια- ταξιδεύει από την Τουρκία στη Μυτιλήνη με μία βαλίτσα στο χέρι. Δεν έχει δει το περιεχόμενό της, όμως ξέρει ότι κουβαλάει μια μεγάλη ποσότητα ναρκωτικών. Σύντομα, συλλαμβάνεται από τις ελληνικές Αρχές, καταδικάζεται και φυλακίζεται. Δεν ξέρει ούτε μία λέξη στα ελληνικά, ούτε έχει κάποιον φίλο στην Ελλάδα. Ο Λιθουανός Rokas Balbieris ξεκίνησε την ελληνική εμπειρία του μέσα στις ελληνικές φυλακές. Το προσωπικό του στοίχημα, ήταν να κατακτήσει μία νέα ζωή. Το κατάφερε, αλλά όχι με τον εύκολο τρόπο.

Μετά τη σύλληψή του, Rokas καταλήγει στις φυλακές της Αυλώνας. Το όνειρό του να εγκατασταθεί μόνιμα στην Ολλανδία -για να γλιτώσει από τη φτώχεια της πρώην σοβιετικής πατρίδας του- δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ. Όπως λέει ο ίδιος, η πραγματικότητα του ελληνικού σωφρονιστικού συστήματος ήταν ζόρικη. «Όταν μπήκα στη φυλακή, η κατάστασή μου ήταν πολύ άσχημη ψυχολογικά. Δεν μιλούσα καθόλου ελληνικά και δεν μπορούσα να επικοινωνήσω σχεδόν με κανέναν», εξομολογείται ο ίδιος στο νέο ντοκιμαντέρ του Μενέλαου Καραμαγγιώλη, με τίτλο Η Δεύτερη Ευκαιρία, που θα παρουσιαστεί στην ΕΡΤ στο πλαίσιο σειράς ταινιών Συναντήσεις με Αξιοσημείωτους Ανθρώπους. «Ήθελα να βγάλω εύκολα λεφτά, έπεσα στον πειρασμό και έκανα μία κακή πράξη. Μετάνιωσα γι' αυτό. Δεν είπα ένα "όχι", όταν έπρεπε και πλήρωσα τις συνέπειες».

Στο σωφρονιστικό ίδρυμα, ο Rokas γνώρισε έναν συμπατριώτη του. Αυτός του είπε ότι στη φυλακή υπάρχει ένα σχολείο, στο οποίο θα μπορούσε να μάθει ελληνικά. «Η ελληνική γλώσσα μού φαινόταν δύσκολη, όμως είπα ότι θα τη μάθω, για να πάω στο πανεπιστήμιο», λέει ο ίδιος. Έτσι, ξεκινά ένας πραγματικός άθλος για τον νεαρό Λιθουανό, η δυσκολία του οποίου περιγράφεται καλύτερα από τα λόγια του συγκρατούμενού του Γιάννη: «Βγαίνεις στο προαύλιο. Στο ένα παγκάκι κάποιοι κρατούμενοι συζητούν για το πώς θα παρανομήσουν, όταν θα βγουν, δίχως να τους πιάσουν. Στο άλλο μιλάνε για πρέζα, στο παράλλο μιλάνε για τα καλάσνικοφ και ξαφνικά διακρίνεις εκεί πέρα, πίσω, έναν τεράστιο Λιθουανό μαζί με κάνα-δυο παραπλήσιους τύπους να παίζουνε σκάκι».

Συστηματικά και χωρίς να αποσπάται από τις χίλιες και μία παγίδες της φυλακής, ο «Šarūnas Jasikevičius» της Αυλώνας -όπως τον αποκαλούσαν αστειευόμενοι οι συγκρατούμενοί του σε εκδηλώσεις της φυλακής- περνούσε μία-μία τις τάξεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, κερδίζοντας σημαντικές διακρίσεις, όπως η βράβευσή του από την Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία.

Η πορεία του Rokas δεν ήταν ρόδινη. Έπρεπε να αντιμετωπίσει τις παθογένειες τόσο του σωφρονιστικού, όσο και του εκπαιδευτικού συστήματος στην Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Γ΄ Λυκείου, τη χρονιά της μεγάλης προσπάθειας για την εισαγωγή του σε σχολή του Πολυτεχνείου, οι θέσεις των καθηγητών για δύο πανελλαδικά μαθήματα δεν είχαν καλυφθεί έως τον Φεβρουάριο. Τη θεσμική ανεπάρκεια κάλυψε η εθελοντική υπερπροσπάθεια μίας εκπαιδευτικού, που επισκεπτόταν για δύο μήνες τις φυλακές, με σκοπό να στηρίξει αφιλοκερδώς τον Rokas στην προσπάθειά του.

«Όταν ήμουν στη Λιθουανία, δεν ήμουν πολύ καλός μαθητής, επειδή δεν με ενδιέφεραν τα μαθήματα», εξομολογείται ο Rokas στο ντοκιμαντέρ. Στην πατρίδα του κατάφερε να μπει στο πανεπιστήμιο, αλλά δεν εμφανιζόταν στα μαθήματα και αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη διαγραφή του. Τον Σεπτέμβριο του 2009, δύο μήνες προτού έρθει στην Ελλάδα, ο πατέρας του τον έδιωξε από το σπίτι, εξοργισμένος με τη συμπεριφορά του.

Παρά την οικογενειακή και κοινωνική απόρριψη, ο Rokas σήκωσε το βάρος στις πλάτες του και κατόρθωσε αυτό που φάνταζε ακατόρθωτο. Λίγα χρόνια μετά την καταδίκη του, έμαθε ελληνικά και κατάφερε να μπει στη Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του ΕΜΠ.

Μετά τα αποτελέσματα, το Εφετείο έδωσε στον Rokas άδεια για να πηγαίνει και να παρακολουθεί τα μαθήματά του στο πανεπιστήμιο, όμως η μάχη με την ελληνική γραφειοκρατία δεν επρόκειτο να τελειώσει εκεί, αφού, όταν πήγε στο Αστυνομικό Τμήμα, για να φτιάξει τα χαρτιά του, διαπιστώθηκε από τις Αρχές ότι εκκρεμούσε ακόμη η αστυνομική απέλασή του, με αποτέλεσμα να παραμείνει στο κρατητήριο για άλλες τρεις εβδομάδες. Ο διευθυντής του σχολείου, Πέτρος Δαμιανός, επιστράτευσε όλα τα υπάρχοντα μέσα, φτάνοντας την υπόθεση έως τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Αν και η απέλασή του αποφεύχθηκε προσωρινά, η οριστική απόφαση πρόκειται να ληφθεί από το δικαστήριο. Μέχρι τότε, το μόνο που μπορεί να κάνει ο Λιθουανός φοιτητής είναι να ελπίζει ότι η αβεβαιότητα και το θρίλερ της ζωής του θα φτάσουν σύντομα στο τέλος τους, αφού, όπως λέει ο ίδιος, «θα ήθελα να μείνω στην Ελλάδα και να κάνω εδώ τις μεταπτυχιακές σπουδές μου».

«Προσπαθώ να γίνω καλύτερος και να δείξω και στους άλλους ότι μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι», λέει ο Rokas. «Θα μπορούσα να κάθομαι στο κρεβάτι μου και να σκέφτομαι άπραγος τι λάθος έκανα στη ζωή μου. Δεν μου άρεσε. Δεν θέλω να περάσει τζάμπα ούτε μία μέρα από τη ζωή μου».

Όταν δεν ασχολείται με τα μαθήματά του, ο επί πτυχίω φοιτητής καταπιάνεται με τα ατελείωτα χόμπι του: συμμετέχει σε δύο θεατρικές ομάδες, παίζει μουσική και μπάσκετ, μαθαίνει αργεντίνικο τάνγκο και παράλληλα διατηρεί μία κανονική κοινωνική ζωή. «Νομίζω ότι το μυστικό της επιτυχίας του Rokas, ο τρόπος που βρίσκει τη δύναμη να συνεχίζει όλα αυτά, είναι ότι είναι τακτικός στη σκέψη του. Επίσης, αυτά τα οποία επιχειρεί είναι πάρα πολλά. Ξεκουράζεται από το ένα πράγμα με το άλλο», είπε για εκείνον στο ντοκιμαντέρ ένας από τους συγκρατούμενούς του.

«Ήμουν μικρός, έξι-επτά ετών, με την οικογένειά μου ζούσαμε σε καλή γειτονιά, όπου υπήρχαν πολυκατοικίες και πράσινο. Κάποια στιγμή, οι γονείς μου πήγαν στη Νορβηγία, για να μαζέψουν φράουλες, να βγάλουν κανένα φράγκο και να ζήσουμε καλύτερα», είπε ο Rokas σε μία από τις εκδηλώσεις στη φυλακή, αναφερόμενος στα δύσκολα χρόνια της Λιθουανίας. «Όμως, δεν είχα καλή σχέση με τους γονείς μου και ήθελα να τους κάνω να με προσέξουν. Αφού δεν τα κατάφερα με τον καλό τρόπο, το έκανα με τον κακό. Τότε, δεν ενδιαφερόμουν για την εκπαίδευση. Όμως, όταν μπήκα στη φυλακή, έμαθα να εκτιμώ τα απλά πράγματα», λέει ο ίδιος.

Αυτά τα απλά πράγματα κατέκτησε ξανά ο Rokas, όταν μετά τις πανελλαδικές εξετάσεις πήρε την πρώτη τριήμερη άδειά του, για να γνωρίσει την Ελλάδα και την Αθήνα. «Ήταν σαν τον Gulliver στη χώρα των γιγάντων», λέει ο κ. Καραμαγγιώλης, ενώ ο Rokas αναφέρει: «Μόλις ήρθα στη χώρα, μπήκα αμέσως φυλακή. Δεν είδα την Ελλάδα, τις πόλεις της. Το μόνο που ήξερα ήταν τα κάγκελα, τα κρατητήρια και οι κλούβες».

Ο Rokas κατάφερε να πάρει την τύχη στα χέρια του και αυτή η αντίληψη τον έκανε να λατρέψει το αγαπημένο του σκάκι. «Στο σκάκι, μου αρέσει ότι δεν υπάρχει τύχη - όλα εξαρτώνται από τις δυνατότητές σου, από τη σκέψη σου», λέει ο ίδιος.

Η ιστορία του Rokas -που αν δεν είχε μπει σε μία φυλακή με σχολείο, ίσως δεν κατάφερνε να ξεπεράσει τον εαυτό του- είναι ο λόγος για τον οποίο «αξίζει να κάνουμε ταινίες», αναφέρει ο κ. Καραμαγγιώλης. «Δημιουργούμε ταινίες, για να αλλάξουμε τους ανθρώπους. Σε μία συζήτηση με αφορμή το ντοκιμαντέρ για τον Ρόκας, ένας πατέρας είπε: "Μέχρι σήμερα, αν ήξερα ότι ένας αποφυλακισμένος είναι στο πανεπιστήμιό της κόρης μου, θα της έλεγα να τον αποφεύγει, όμως αυτό που είδα σήμερα με άλλαξε και τώρα θα την κυνηγήσω να βρει ένα τέτοιο παιδί και να κάνει παρέα". Η ιστορία του Rokas θέλει να δώσει κίνητρο στα παιδιά εντός φυλακής, στα παιδιά εκτός φυλακής, σε κάθε άνθρωπο που αντιμετωπίζει δυσκολίες και φοβάται να το παλέψει. Ο Rokas αποδεικνύει ότι αν πιστέψεις στις αντοχές σου, θα τις βρεις. Μας έμαθε ότι δεν είναι αδύνατο».

Μετά από πολλές δυσκολίες, ο τεταρτοετής φοιτητής έχει καταφέρει να φτιάξει μία νέα «οικογένεια», να βρει φίλους και ανθρώπους που τον στηρίζουν σε μία νέα πατρίδα. Κατόρθωσε να κερδίσει με μία δεύτερη ευκαιρία ό,τι δεν εκτίμησε στην πρώτη του ζωή. Πάνω από το 90% των καταδικασμένων παιδιών επιστρέφει στην παραβατικότητα και τις φυλακές. Ο Rokas έχει βάλει στοίχημα να μην γυρίσει πίσω.

Ο 28χρονος Λιθουανός κατάφερε να αντικρίσει κατάματα το προσωπικό του αδιέξοδο και να το υπερκεράσει, φτιάχνοντας το δικό του success story. Τέτοιους ήρωες της διπλανής πόρτας, που αποφάσισαν να μην παραδοθούν στη μοίρα τους, θα έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν όσοι παρακολουθήσουν τη σειρά ντοκιμαντέρ Συναντήσεις με Αξιοσημείωτους Ανθρώπους, η οποία προβάλλεται στην ΕΡΤ1 κάθε Πέμπτη στις 23:00, από τις 30/3.

ΑΤΗ KIDS: Τα Παιδιά της Αθήνας

Το κοινό σημείο αναφοράς των 12 ταινιών της σειράς είναι ότι μας διηγούνται ιστορίες αφανών μεν, αξιόλογων δε ανθρώπων, στη θέση των οποίων θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε από εμάς. «Σε ό,τι κάνω, κυνηγάω πάντα τις ιστορίες ξεχωριστών ανθρώπων. Οι ιστορίες είναι ένα από τα λίγα όπλα που μας έχει μείνει σήμερα, για να αντιμετωπίσουμε και να ξεπεράσουμε τα προσωπικά και συναισθηματικά μας αδιέξοδα. Οι άνθρωποι σε ακούν προσεκτικά, όταν τους λες κάτι μέσα από τη διήγηση και όχι δογματικά ή με ύφος πεφωτισμένου», λέει ο Μενέλαος Καραμαγγιώλης, σκηνοθέτης και σεναριογράφος της σειράς ντοκιμαντέρ.

Στις ταινίες πρωταγωνιστούν δυσκολεμένοι και «καταδικασμένοι» ήρωες χωρίς καμιά προοπτική και ελπίδα, όπως νεαροί άνεργοι επιστήμονες, άστεγοι, ανήλικοι φυλακισμένοι, κυνηγημένοι πρόσφυγες, έλληνες μετανάστες στη Γερμανία, τραυματισμένα αδέσποτα. Ήρωες που ανακαλύπτουν τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να διαχειριστεί κανείς τα αδιέξοδά της πρόσφατης κρίσης στην Ελλάδα, μέσα από μια διαφορετική και -ουσιαστικά- πολιτική παρέμβαση.

«Οι διηγήσεις των ανθρώπων έχουν συχνά ένα happy end», λέει ο κ. Καραμαγγιώλης. Όμως, «αυτό το happy end δεν είναι πραγματικό. Είναι ένα τέλος που δρομολογούν οι ίδιοι μέσα στη μεγάλη τους ανάγκη να γλιτώσουν από ένα αδιέξοδο. Είναι ένα happy end εύθραυστο και ευαίσθητο, που μπορεί ανά πάσα στιγμή να καταρρεύσει. Είναι το αποτέλεσμα των προσωπικών ιστοριών των ανθρώπων, που θέλησαν και εν πολλοίς κατάφεραν να ανατρέψουν τη μοίρα τους και να σώσουν τους εαυτούς τους».

Τι σημασία έχει να ακούμε ιστορίες ανθρώπων στην Ελλάδα του 2017; «Οι διηγήσεις μας δείχνουν ότι όταν φτάνεις σε ένα αδιέξοδο, δεν πρέπει να σκεφτείς ότι θα έρθει να σε σώσει κάποιος ως από μηχανής θεός, αλλά να αποστασιοποιηθείς από τα πράγματα που σε απασχολούν και να αντιμετωπίσεις τον εαυτό σου ως case study, προσπαθώντας να βρεις λύσεις. Συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις μπορούν να γίνουν οι μεγάλες επανεκκινήσεις που προσπαθούμε να πετύχουμε και ως χώρα. Οι ήρωες αποδεικνύουν ότι αυτό δεν είναι απίθανο, αρκεί να σταματήσουμε να περιμένουμε έναν σωτήρα και να αποφασίσουμε πού είμαστε και πού θέλουμε να πάμε ως Έλληνες. Έτσι νομίζω θα φτιαχτεί μία νέα αντίληψη Έλληνα, που θα είναι πιο ανοιχτός σε καινούρια πράγματα και κυρίως θα δρα, αντί να αναλώνεται σε σκέψεις και στερεότυπα».

Περισσότερα από το VICE

Ο Τσάρλι Τσάπλιν Ήταν Ένας Σαδιστικός Τύραννος Που Εκμεταλλευόταν Έφηβα Κορίτσια

Η Ζωή και ο Θάνατος του Βασίλη Στεφανάκου

«Έκανα και τους Αλήτες να με Σέβονται» - Μία Συζήτηση με την Κατερίνα Στανίση για την Ευρώπη, την Εκκλησία και τους Παντρεμένους