Η Ζωή και ο Θάνατος του Βασίλη Στεφανάκου

Ο Βασίλης Στεφανάκος δεν ήταν ο μόνος που δολοφονήθηκε με αυτόν τον τρόπο. Δολοφονίες με παρόμοια χαρακτηριστικά ήταν εκείνες γνωστών ονομάτων της νύχτας, όπως του Γεράσιμου Ναστούλη, του Θέμη Παπαμάλη, του Γρηγόρη Γρηγοράκου, του Γεράσιμου Μαυράκη, του Θέμη Καλαποθαράκου, του Μπάμπη Λαζαρίδη, του Αλέκου Κοσμόπουλου, του Βασίλη Γρίβα, του Γιώργου Αναγνωστόπουλου. Δολοφονίες που μετρούσαν από 6 έως 60 σφαίρες ανά στόχο, εξ επαφής και με χαρακτηριστική ψυχρότητα κατά τη διάρκεια της τέλεσής τους. Είτε πρόκειται για καλάσνικοφ, είτε για μπερέτες και ημιαυτόματα, οι κάννες των όπλων που κάπνισαν για να ξεκαθαρίσουν λογαριασμούς και να εκτελεστούν συμβόλαια θανάτου, είναι αμέτρητες, με τις περισσότερες υποθέσεις να παραμένουν ανεξιχνίαστες ή να λύνονται εκτός κάποιας δικαστικής αιθούσης ακολουθώντας το δόγμα «βεντέτα-εκδίκηση-ρεβάνς».

Τα στοιχεία που εμπεριέχονταν στη δικογραφία του ελληνικού συνδικάτου του εγκλήματος που σχηματίστηκε το 2002, περιλάμβαναν 44 εντάλματα σύλληψης εις βάρος εμπλεκομένων σε κυκλώματα εκβιαστών. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη δικογραφία, ο Βασίλης Στεφανάκος είχε κληρονομήσει την ηγεσία της ελληνικής μαφίας-όπως την αποκαλεί η Αστυνομία- μετά τη δολοφονία του Θέμη Παπαμάλη, με τον οποίο υπήρξε και πολύ στενός φίλος, όπως και με τον Λακιώτη.

Εντελώς οξύμωρα στην περιοχή του Χαϊδαρίου στην οποία δολοφονήθηκε ο Βασίλης Στεφανάκος την προηγούμενη Τετάρτη, είχε συλληφθεί ακριβώς δέκα χρόνια πριν, τον Ιανουάριο του 2008, από τους αξιωματικούς της Ασφάλειας Αττικής. Μέχρι εκείνη την ημέρα ήταν καταζητούμενος για έξι χρόνια και πάντα ένα βήμα μπροστά από την Αστυνομία. Πώς; Ο ίδιος περιέγραφε αργότερα ότι «Δεν υπάρχει καμία σοβαρή παρανομία που να γίνεται χωρίς τη συμμετοχή-κάλυψη ή ακόμα και για λογαριασμό των υπηρεσιών της Ασφάλειας. Ναρκωτικά, τζόγος, πορνεία, εκβιασμός, ακόμη και οι τσαντάκηδες δουλεύουν μόνο με την Ασφάλεια. Οι ασφαλίτες προστατεύουν νομίμως ή παρανόμως όλους τους πάμπλουτους. Κρυφακούν και συλλέγουν πληροφορίες για τους πάντες, τις οποίες είτε τις πουλάνε είτε τις κρατάνε προκειμένου να ασκήσουν επιρροή - ή για άλλους λόγους. Δημιουργούν φακέλους με πραγματικά και στημένα κακουργήματα και τα εμφανίζουν όταν θέλουν (ή καθόλου) για να επηρεάσουν τους ρουφιανοπαράνομους. Πολιτικοί και μέλη των οικογενειών τους, δικαστές και μέλη των οικογενειών τους, Εκκλησία, δημοσιογράφοι κλπ, στο πρώτο παράπτωμα θα μετατραπούν σε εργαλεία της Ασφάλειας. Με αυτούς κάνουν τη δουλειά τους, επιβιώνουν και όταν αλλάζουν τα πρόσωπα, παραμένουν οι θέσεις. Ισως είναι η μόνη εγκληματική οργάνωση στην Ελλάδα». Η απόδειξη για τα λεγόμενά του ήταν η ίδια του η δράση και το ότι κατάφερε να μείνει άσύλληπτος από τις Αρχές για έξι ολόκληρα χρόνια. Ο Βασίλης Στεφανάκος είχε τόσες επαφές σε θέσεις-κλειδιά, που οι αξιωματικοί της Ασφάλειας αναγκάστηκαν να διαρρεύσουν σε επίορκους αστυνομικούς που φέρονταν να συνεργάζονται μαζί του ότι θα παρακολουθούν κηδεία συγγενικού του προσώπου στη Θεσσαλονίκη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να χαλαρώσει τα μέτρα ασφαλείας του και έτσι οι αστυνομικοί να καταφέρουν να τον συλλάβουν κοντά στο σπίτι του στο Χαϊδάρι πριν από μια δεκαετία. Πριν απ' αυτό είχε καταφέρει να γλιτώσει από δέκα επιχειρήσεις της Αστυνομίας.

Σε βάρος του μέχρι εκείνη την ημέρα εκκρεμούσαν δύο εντάλματα σύλληψης. Το ένα ήταν για ηθική αυτουργία σε δυο δολοφονίες. Κατηγορίες για τις οποίες αθωώθηκε τελεσίδικα. Το άλλο ήταν για την κινηματογραφική εναέρια απόδραση των Αλκέτ Ριζάι και Βασίλη Παλαιοκώστα με ελικόπτερο από τον Κορυδαλλό (σ.σ: αθωώθηκε στη συνέχεια), ενώ σε βάρος του εκκρεμούσαν κι άλλες καταδικαστικές αποφάσεις αφού είχε καταδικαστεί τον Δεκέμβριο του 2006 σε 14,5 χρόνια κάθειρξη για προστασία και λαθρεμπόριο. Τελικώς είχε καταλήξει να εκτίει στις φυλακές ποινή κάθειρξης 21 ετών σαν ηγετικό στέλεχος του συνδικάτου του εγλήματος, ενώ αθωώθηκε για μια σειρά από άλλα αδικήματα - αθωωτικές αποφάσεις που δεν είδαν ποτέ το φως της δημοσιότητας μιας και ο όρος «νονός της νύχτας» και «βαρυποινίτης» εξυπηρετούσαν περισσότερο τα δελτία ειδήσεων. Το όνομά του ταυτίστηκε με τις μισές δικογραφίες της Ασφάλειας και του οργανωμένου εγκλήματος. Ο ίδιος επέμενε πως «Η ταύτισή μου με το οργανωμένο έγκλημα είναι η πλέον υποτιμητική ετικέτα, που δεν θα ήθελα. Το έγκλημα οργανώνεται για να εξασφαλίσει βασικά την ατιμωρησία του, άρα οργανωμένο έγκλημα σημαίνει παράνομες συναλλαγές και συνεργασία με τις Αρχές με ανεπίσημες αλληλοεξυπηρετήσεις. Δηλαδή παρακράτος. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ρομαντισμού πλέον στο οργανωμένο έγκλημα. Πρόκειται περί ατόμων χωρίς ηθικούς φραγμούς, συνεργάτες της Αστυνομίας που εκμεταλλεύονται αδύναμους ανθρώπους βασιζόμενοι στα πάθη και τις αδυναμίες τους. Κατατάσσω το οργανωμένο έγκλημα σαν το Νο.2 κοινωνικά άδικο σύστημα μετά την πολιτική εξουσία».

Αν τον ρωτούσες «γιατί καταδικάστηκες;», θα απαντούσε «Για εγκληματική οργάνωση και απόπειρα ανθρωποκτονίας». Κατόπιν θα δήλωνε αθώος για τις δύο αυτές κατηγορίες. Ο ίδιος όμως δεν αρνήθηκε ποτέ την εμπλοκή του με την παρανομία. Αφοπλιστικά, αν ενδιαφερόσουν να μάθεις για τα μπλεξίματα του με τον νόμο, θα σου απαντούσε «Ας έβρισκαν αυτά που έκανα και ας με καταδίκαζαν», δείχνοντας πως ήταν από τους ανθρώπους που γνώριζε πως το να πεθάνουν ή το να μπουν στη φυλακή είχε να κάνει με τον υπολογισμό των πιθανοτήτων.

Πριν δέκα χρόνια, όταν επιχείρησαν να τον συλλάβουν, δεν αντιστάθηκε. Αργότερα, σε μια από τις συνεντέυξεις του θα έλεγε για τη σύλληψή του: «Στη φυλακή είμαι γιατί έπαιξα και έχασα. Είχα την ψευδαίσθηση ότι στο πόκερ χρειάζεται ευφυία και θάρρος. Ήθελε, όμως, σύνεση και σημαδεμένη τράπουλα. Αν γύρναγα πίσω τον χρόνο, θα ήθελα -αν ήταν να πάω φυλακή- να πήγαινα σε πιο μικρή ηλικία. Τολμώ να πω ότι στη φυλακή ενηλικιώνομαι. Έχω διανύσει μια έντονη ζωή από απολαύσεις και δραστηριότητες, όπως ορίζονται από την καθημερινότητα του ανθρώπου».

Έμεινε στη φυλακή για περίπου οκτώ χρόνια, διάστημα στο οποίο του αποδώθηκε το παρατσούκλι «Ο φιλόσοφος των φυλακών». Και όχι άδικα. Πέρασε από το Μαλανδρίνο, τη Λάρισα, τον Δομοκό, τα Τρίκαλα, τον Κορυδαλλό και γνωρίζοντας πως όλοι κυνηγούσαν κάποια συνέντευξή του, δεν δίσταζε να εκμεταλλευτεί το όνομά του προκειμένου να καταγγείλει τις άθλιες συνθήκες κράτησης των φυλακών, τους βασανισμούς κρατουμένων, τη διαπλοκή στο σωφρονιστικό σύστημα. Ήταν μια δεσπόζουσα και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα μέσα στις φυλακές, με ετερόκλητους φίλους και ορκισμένους εχθρούς. Ωστόσο απολάμβανε πάντα την αποδοχή και τον σεβασμό από τους συγκρατούμενούς του, καθώς διατηρούσε πάντα την πόρτα του ανοιχτή για να βοηθήσει είτε οικονομικά είτε ψυχολογικά και συμβουλευτικά οποιονδήποτε κρατούμενο το είχε ανάγκη. «Οι φυλακισμένοι είναι κομμάτια της κοινωνίας – από εκεί προέρχονται. Αλλά και την κοινωνία πληγώνουν, είτε με τις πράξεις είτε με τα βάσανά τους. Στο συντριπτικό ποσοστό είναι άτομα που δεν τους δόθηκε η ευκαιρία για ομαλή ζωή ή για μόρφωση. Θα έπρεπε να τους βοηθήσει η πολιτεία να καταλάβουν το πρόβλημα και τις πηγές του. Αυτό, όμως, θα ήταν αυτοκτονικό για το σύστημα που βαφτίζεται πολιτεία, διότι θα μετέτρεπε τους ποινικούς κρατούμενους σε πολιτικούς κρατούμενους και τότε ναι μεν η κοινωνία δεν θα είχε κανένα πρόβλημα, θα είχαν όμως οι εκφραστές του συστήματος που κυβερνά. Οπότε τον αφήνουν ως έχει διότι εξυπηρετεί απόλυτα και παντοιοτρόπως, για παράδειγμα να απολύουν σχολικούς φύλακες και να προσλαμβάνουν εξωτερικούς φρουρούς, να διώχνουν δασκάλους και γιατρούς και να προσλαμβάνουν αστυνομικούς», τόνιζε.

[VICE Video] Ο Βέβηλος Μιλάει για Πρώτη Φορά Αποκλειστικά στο VICE

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Δεν προσπαθούσε όμως να καθαγιάσει τους κρατούμενους. Ούτε και τον εαυτό του. Ήταν ένας πανέξυπνος άνθρωπος που κινήθηκε σε έναν παράνομο άξονα για πολλά χρόνια της ζωής του, έμαθε σε αυτόν και προσπάθησε με αρκετό αναστοχασμό να διατηρήσει τα καλά κομμάτια της ζωής του και να αποτινάξει, ίσως, τα άσχημα. «Στη φυλακή έχω πάρα πολύ χρόνο κι αφού κρίνω και βρίζω όλους τους άλλους, προσπαθώ κιόλας να ενδοσκοπώ. Ανακάλυψα λοιπόν ότι στα εγγενή χαρακτηριστικά μου είναι κυρίαρχος ο αυταρχισμός και η βία, δηλαδή έχω ένα φασιστάκι μέσα μου. Ευτυχώς όμως, τα επίκτητα χαρακτηριστικά μου τα οποία απέκτησα από τους γονιούς μου, είναι ισχυρότερα και αυτοελέγχομαι και τιθασεύω το φασιστάκι μέσα μου. Αλλά χρειάζεται πάντα να προσέχω», έλεγε.

Το σωφρονιστικό σύστημα, το οποίο τόσο είχε αναλύσει με τα γραπτά του, όπως συνήθιζε να δηλώνει, «λειτουργούσε σαν περιστρεφόμενη πόρτα για τους περισσότερους». Αναλύοντας το τιμωρητικό σύστημα των φυλακών και των δικαστηρίων συμπέραινε: «Υπάρχουν κρατούμενοι πολλών ταχυτήτων, απλά όλοι είναι στο ίδιο "Playstation": 18 ώρες εγκλεισμός και έξι ώρες προαύλιο. "Κατά την εκτέλεση της ποινής, το μόνο δικαίωμα που στερείται ο κρατούμενος είναι η ελευθερία του": Αυτό είναι από τα πρώτα και θεμελιώδη άρθρα του ισχύοντος σωφρονιστικού κώδικα. Βέβαια, στα υπόλοιπα άρθρα επιβάλλεται και η στέρηση επαρκούς επικοινωνίας με τον έξω κόσμο καθώς και η στέρηση αξιοπρέπειας ως απότοκου κάποιων κανονισμών. Παρ' όλα αυτά, όμως, στην πράξη, όσο σθεναρά διεκδικείς, τόσα δικαιώματα δεν σου καταργούν. Εάν αυτό χαρακτηρίζεται προνόμιο, τότε είναι προνόμιο. Η φυλακή είναι μία κρεατομηχανή και αν αφήσεις τον εαυτό σου να γίνει φθηνό κρέας, είτε θα σε κάνουν κιμά είτε θα σε φάνε οι σκύλοι. Την αξιοπρέπειά σου τη διεκδικείς κάθε μέρα και πρέπει να είσαι έτοιμος να ματώσεις γι' αυτήν. Σε ό,τι αφορά τις συνθήκες διαβίωσης, αν έχεις πέντε δραχμές για να μπορείς να καπνίζεις, να τρως, να ντύνεσαι και να επικοινωνείς περισσότερο με την οικογένειά σου -αν σου 'χει μείνει οικογένεια- είναι πλεονεκτήματα που απαλύνουν τη θλίψη. Κάπως ξεχνιέσαι και ονειρεύεσαι πιο ουσιώδη πράγματα από μία μπριζόλα ή ένα πακέτο τσιγάρα, τη στιγμή που αρκετοί μαζεύουν γόπες ή τρώνε αποφάγια. Τώρα, βέβαια, μέσα στην κρίση χάθηκε και κάνα εικοσάρικο που έστελναν μερικοί στους κρατούμενους. Η κατάσταση είναι για κλάματα. Όσο για τις υποχρεώσεις της πολιτείας, δεν χρειάζεται να πούμε. Μπορούν να φανταστούν οι αναγνώστες μια εικόνα σαν της κοινωνίας σε τρισχειρότερη κατάσταση. Ανύπαρκτο σχεδόν συσσίτιο, επιδημίες, κρύο και ό,τι άλλο κακό υπάρχει. Ετσι, λοιπόν, όπου φτωχός και η μοίρα του, αν δεν προσπαθήσει να την αλλάξει. Και πώς ν' ανατάξει κάποιος, όταν από την ώρα που μπαίνει στη φυλακή όλα συντελούν στο να αλλοιωθούν εκείνα τα στοιχεία του χαρακτήρα, που λειτουργούν σαν άμυνα στον ξεπεσμό».

Θα μιλούσε για κοινωνική ανατροπή, θα συνδύαζε με τον δικό του τρόπο έναν αριστερό και έναν παράνομο, είχε άποψη για το πολιτικό σύστημα, τον φασισμό, τον ναζισμό, τη Χρυσή Αυγή. Τους θεωρούσε εχθρούς του και δεν δίσταζε να τοποθετηθεί απέναντί τους σε κάθε ευκαιρία. «Πιστεύω ότι τα φασιστικά χαρακτηριστικά πηγάζουν από αντιλήψεις και ελαττώματα, περισσότερο επίκτητα και λιγότερο εγγενή. Ο φασισμός είναι ένα φαινόμενο που θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται από την επιστήμη της εγκληματολογίας ή της ψυχιατρικής. Δεν είναι δυνατό να έχει πολιτική αντιμετώπιση, παρά μόνον κατά το σκέλος τού ποιος το χρησιμοποιεί και με ποιον τρόπο. Δεν είναι δυνατό να κουβεντιάζουμε για ξανθούς με ιδιαίτερες μύτες που ξεροψήνουν παιδάκια σκουρόχρωμα με γαμψές μύτες. Αρκετοί έχουμε κάποια χαρακτηριστικά αυταρχισμού μέσα μας, αξία όμως έχει το πώς και πόσο τα τιθασεύουμε. Οταν, όμως, κάποιος δηλώνει φασίστας, είναι άρρωστος και βλάκας, και φυσικά συγκοινωνούν τα μονοπάτια τους με κάποιους από αυτούς που φουσκώνουν τα χέρια τους και τους γλουτούς τους στα γυμναστήρια ή έχουν κάνει λάβαρο της ζωής τους τα οικονομικά συμφέροντα που κρύβονται πίσω από τις σημαίες των ΠΑΕ, αλλά και με τους μπράβους έχουν κοινά αντιληψιακά στοιχεία και πολλές φορές ταιριάζει να συμβαδίζουν. Μέσα στις φυλακές δεν υπάρχουν χρυσαυγίτες, αλλά κι αν υπάρχουν, το κρύβουν. Βλέπεις η παλικαριά τους είναι a la carte. Άλλωστε, η Χρυσή Αυγή δεν πάει φυλακή, μόλις βγάζει το μαύρο t-shirt, φοράει τη στολή και πάει στην υπηρεσία».

Δυστυχώς, μετά τη δολοφονία του Βασίλη Στεφανάκου, τα δελτία ειδήσεων επέλεξαν να επιδείξουν μόνο τη φιλία του με τον Παναγιώτη Βλαστό και το ότι κάποια στιγμή είχε αναφέρει πως ο Αλκέτ Ριζάι «ήταν καλό παιδί». Φρόντισαν να αναπαράξουν μόνο τις δηλώσεις που είχε κάνει για τους Πυρήνες της Φωτιάς με τους οποίους επέλεγε εντός της φυλακής να κάνει παρέα, γεγονός που ήταν αρκετό για τους αστυνομικούς συντάκτες ώστε να του αποδόσουν και τον όρο «αντιεξουσιαστής» ή να προσπαθήσουν να δείξουν σύνδεση ποινικών και πολιτικών κρατουμένων. Ο ίδιος έλεγε, «Δεν θα ερμηνεύσω τους φίλους μου. Τις ερμηνείες θα τις κάνουν οι αστυνόμοι και οι αστυνομικοί συντάκτες. Εγώ απλά λυπήθηκα που θα παραμείνουν τα αετόπουλα στα κλουβιά (σ.σ. οι Πυρήνες). Όσο για τα συγκοινωνούντα δοχεία, θα σας θυμίσω ότι ο Πασκάλ αναφέρεται σε υγρά, λύματα, ακαθαρσίες, χολή κτλ. Αυτά αφορούν άλλες παρέες. Τα συναισθήματα, τα ψυχικά αποθέματα και η αξιοπρέπεια επικοινωνούν στην ατμόσφαιρα. Δεν συγκοινωνούν με δοχεία».

Προφανώς κανείς δεν θέλει να καταλήξει στον ισχυρισμό ότι ο Στεφανάκος ήταν άγιος. Ούτε και ο ίδιος ήθελε να παρουσιάζεται σαν άγιος. Αυτό που επιζητούσε ήταν το να είναι συνεπής στον λόγο του, να στέκεται σαν καλός φίλος σε εκείνους που ήθελε και σαν κακός εχθρός σε όσους έκρινε ο δικός του κώδικας πως έπρεπε. Ο Στεφανάκος είχε «κερδίσει» το επίθετο βαρυποινίτης. Στην πραγματικότητα, είχε εκτίσει οκτώ χρόνια στη φυλακή, κάτι το οποίο αυτόματα δεν τον κατατάσσει στους βαρυποινίτες.

Εντελώς θλιβερά, δεν δίστασαν να δείξουν ακόμη και φωτογραφίες του λίγη ώρα μετά τη στιγμή της δολοφονίας, όσο εκείνος βρισκόταν ακόμη λουσμένος στο αίμα και χωρίς παλμό στο αυτοκίνητό του. Μάλιστα, την είδηση της δολοφονίας συνόδευαν φράσεις όπως «Μεταδίδουμε πρώτοι τη δολοφονία του διαβόητου βαρυποινίτη», επιβεβαιώνοντας για άλλη μια φορά πως κάποια δελτία ψοφάνε για αίμα.

Ο Βασίλης Στεφανάκος είχε επιλέξει συνειδητά μέχρι κάποια στιγμή της ζωής του να ζει σαν παράνομος, κάτι σαν τον Ζακ Μεσρίν. Δεν το αρνήθηκε ποτέ. Μετά την αποφυλάκισή του, οι Αρχές επεσήμαναν πως είχε σταματήσει κάθε παράνομη δραστηριότητα, κάτι που υποστήριζε και ο ίδιος. Έζησε μια ζωή γεμάτη από διάβασμα, πυροβολισμούς, αναστοχασμό και κρότους όπλων. Αγαπούσε τον Κώστα Βάρναλη, την οικογένειά του και τα ζώα που φρόντιζε. Διατηρούσε ένα blog με την ονομασία «Οι αόρατοι» και μπορούσε να σου αναλύσει Κροπότκιν και τη Λαϊκή Δικαιοσύνη του Φουκώ, με έναν αναπάντεχα βαθύ τρόπο που θα ζήλευαν καθηγητές πανεπιστημίου. Ήταν ο τύπος που χαμογελούσε ειρωνικά στον αστυνομικό που τον συνόδευε στις μεταγωγές, αλλά έβλεπε με σεβασμό και βοηθούσε τον πιο «μικρό κρατούμενο».

Περισσότερα από το VICE

Tο Αμφιλεγόμενο Club για Πλούσιους Όπου οι Γυναίκες Μιλoύν Μόνο αν τους Απευθύνουν τον Λόγο

Δέκα Ερωτήσεις που Πάντα Ήθελες να Κάνεις σε μια Ελληνίδα Influencer του Instagram

Δοκίμασα τη Γυμνή Γιόγκα και Επανασυνδέθηκα με το Σώμα μου