Το Σκάνδαλο Novartis στα Ελληνικά Νοσοκομεία: Influencers Φαρμάκων και «Άμυνα Μπάσκετ» Από Γιατρούς

Το αμερικανικό πόρισμα για το σκέλος του σκανδάλου Novartis που αφορά τους γιατρούς στα δημόσια νοσοκομεία είναι αποκαλυπτικό για τη μη νόμιμες πρακτικές της εταιρείας και τα ανάρμοστα οικονομικά οφέλη σε γιατρούς - αναφέρονται ως HCP, Health Care Providers. «Η εταιρεία, μέσω υπαλλήλων και αντιπροσώπων της, απέκτησε παράνομο πλεονέκτημα και αύξησε τις πωλήσεις του συγκεκριμένου συνταγογραφούμενου φαρμάκου. Πιο ειδικά, δωροδόκησε στελέχη υγείας με τη συμμετοχή τους σε διεθνή συνέδρια ως μέσο αθέμιτης επιρροής», σημειώνεται. Τα κέρδη της Novartis από τις πωλήσεις του Lucentis και άλλων συνταγογραφούμενων φαρμάκων υπολογίστηκαν σε 71,48 εκατ. δολάρια.

Μεταξύ του 2012 και 2015 η εταιρεία χρηματοδότησε την παρακολούθηση διεθνών σεμιναρίων σε ΗΠΑ και Ευρώπη για οφθαλμίατρους δημόσιων νοσοκομείων, αλλά και ιδιώτες γιατρούς. Η Novartis κάλυπτε το κόστος των αεροπορικών εισιτηρίων, τη διαμονή σε ξενοδοχείο και τα έξοδα εγγραφής στα συνέδριο. Για κάθε γιατρό, το κόστος ξεπερνούσε τα 6.000 δολάρια. «Η επίσημη δικαιολογία ήταν η παροχή επιστημονικών πληροφοριών και η εκπαίδευση. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, τα συνέδρια χρησιμοποιούνταν για αθέμιτη άσκηση επιρροής και αύξηση της συνταγογράφησης του φαρμάκου Lucentis», σημειώνεται στα αμερικάνικα έγγραφα.

Η Novartis κρατούσε εσωτερικό αρχείο αξιολόγησης των γιατρών – εκείνων που συνταγογραφούσαν Lucentis περισσότερο ή λιγότερο και ανάλογα απολάμβαναν τα οφέλη (περιγράφονται ως "investments"). Τον Σεπτέμβριο του 2012 η ομάδα για την προώθηση του φαρμάκου έκανε ένα εσωτερικό meeting ώστε να συζητηθεί η στρατηγική της εταιρείας ειδικά για τους Έλληνες HCPs. Στα πρακτικά της συνάντησης υπάρχει μια ενότητα με τίτλο «Αύξηση πίεσης στους γιατρούς στην Ελλάδα». «Οι γιατροί πρέπει να καταλάβουν ότι η συμμετοχή τους (σσ: σε συνέδρια στις ΗΠΑ και την Ευρώπη) θα ακυρωθεί αν οι πωλήσεις δεν βελτιωθούν σημαντικά». Σε άλλο σημείο των πρακτικών: «Οι πωλητές πρέπει να κάνουν ξεκάθαρο προς τους γιατρούς-πελάτες ότι το Lucentis αντιμετωπίζει προβλήματα στην αγορά και γι’ αυτό θα υπάρξουν σοβαρές συνέπειες».

Υπήρχε, επίσης, ένα είδος εσωτερικών influencers, οι οποίοι στα αμερικάνικα δικαστικά έγγραφα ονομάζονται KOLs (Key Opinion Leaders) στην Οφθαλμολογία. «Γύρω στον Ιανουάριο του 2013, εργαζόμενος της Novartis Hellas ετοίμασε μια παρουσίαση με τίτλο Action Plan KOLs […] Ένα τέτοιο σχέδιο είχε στόχο συγκεκριμένο γιατρό δημόσιου νοσοκομείου. Ο στόχος ήταν να αυξήθεί η πίστη του Έλληνα γιατρού προς την εταιρεία και να αλλάξει τη νοοτροπία του σχετικά με την επιθυμητή συνεργασία». Ο τελευταίος έπρεπε να λάβει ένα σαφές το μήνυμα: «για να πάρεις, πρέπει να γράψεις (σσ: συνταγογραφήσεις). Όχι άλλα δώρα», όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά. Το ίδιο σχέδιο ανέφερε ότι το ζητούμενο ήταν το απόλυτο ("ASK HIM ALL"), δηλαδή το 100% των συνταγών στις οποίες ο γιατρός θα μπορούσε να γράψει το Lucentis.

Γύρω στο 2014, εργαζόμενος στη Novartis Hellas από κοινού με έναν μάνατζερ της εταιρείας συνέταξαν μια παρουσίαση για το Lucentis με βάση το μπάσκετ. Περιέγραψαν τον τρόπο με τον οποίο η ομάδα προώθησης του φαρμάκου έπρεπε να προσεγγίσει συγκεκριμένους Έλληνες γιατρούς, οι οποίοι προτιμούσαν εκείνη την περίοδο έναν προϊόν ανταγωνίστριας εταιρείας και έκαναν σθεναρή «άμυνα» στο Lucentis, όπως σημειώνεται. Έπρεπε να βρεθεί μια λύση για να «σπάσει» η άμυνα.

Για την εσωτερική παρουσίαση του σχεδίου χρησιμοποιήθηκε το πρόσωπο ενός παγκόσμιας φήμης παίκτη μπάσκετ (σσ: δεν κατονομάζεται) πάνω σε δολάριο, με το παρακάτω επιχείρημα: «(η ανταγωνίστρια εταιρεία) έχει τεράστιο μπάτζετ να επενδύσει, μου είπαν "ό,τι θες". Η λύση ήταν να χρηματοδοτηθεί η αποστολή δέκα στοχευμένων Ελλήνων γιατρών σε συνέδρια στις ΗΠΑ, που κόστισε 89.000 δολάρια».

VICE Video: Αυτοί που «Ζουν» για το Χιόνι

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Δεν ήταν μόνο το Lucentis. H Novartis χρηματοδότησε κλινικές δοκιμές γνωστές ως επιδημιολογικές μελέτες της Φάσης IV. Στα αμερικανικά έγγραφα σημειώνεται ότι οι μελέτες σχεδιάστηκαν για ερευνητικούς-ιατρικούς λόγους και όχι για να αυξηθούν οι πωλήσεις φαρμάκων. Ωστόσο, «η εταιρεία εξασφάλιζε ανάρμοστα οικονομικά οφέλη σε γιατρούς δημόσιων νοσοκομείων για τη σύνταξη μελετών, με στόχο την αύξηση των πωλήσεων των σκευασμάτων της Novartis», διαβάζουμε.

Τον Νοέμβριο του 2008, η ομάδα της Novartis για την προώθηση των φαρμάκων της υπέρτασης ανέπτυξε ένα πρόγραμμα με την ονομασία Exactly. Σύμφωνα με τους συντάκτες του προγράμματος, η εταιρεία θα δώριζε πιεσόμετρα σε Έλληνες γιατρούς κι εκείνοι θα τους διέθεταν τα δεδομένα και τις μετρήσεις που θα συνέλεγαν από ασθενείς, το ίδιο όμως και τα στοιχεία των νέων ασθενών που διαγνώσκονταν με υπέρταση. Το σχέδιο περιελάμβανε 2.200 γιατρούς, που παρακολουθούσαν 44.000 ασθενείς. Η εταιρεία υπολόγιζε ότι τα 2,8 εκατ. ευρώ που θα επένδυε στο πρόγραμμα, θα της απέφεραν 8,6 εκατ. ευρώ, μέσω του εντοπισμού περισσότερων από 16.000 νεο-διαγνωσθέντων ασθενών.

Στελέχη της εταιρείας στην Ελλάδα εξήγησαν ότι δεν ήταν εύκολο να συλλεχθούν προσωπικά δεδομένα ασθενών και ότι θα χρειάζονταν εγκρίσεις των ελληνικών υγειονομικών Αρχών. Το πρόγραμμα επανασχεδιάστηκε και αντί για τη διάθεση πιεσόμετρων, κρίθηκε περισσότερο αποτελεσματικό να χρηματοδοτηθούν απευθείας οι γιατροί, ώστε να καταγράφουν σε ειδικές φόρμες τα στοιχεία των ασθενών. Αυτό ονομάστηκε επιδημιολογική μελέτη και τελικά πήρε την έγκριση των ελληνικών Αρχών, τον Φεβρουάριο του 2009. Αποδείχθηκε, ωστόσο, Δούρειος Ίππος.

Αρχικά, όπως αναφέρεται στα αμερικανικά έγγραφα, υπήρχαν λάθη στις καρτέλες που συμπληρώνονταν, μεταξύ άλλων αποτυχία στην καταγραφή τού αν ο ασθενής έπασχε από στεφανιαία νόσο, κάτι που συνδεόταν άμεσα με την υπέρταση, δηλαδή τον πυρήνα του προγράμματος Exactly. Επιπλέον, πολλοί γιατροί πίστευαν ότι πληρώνονται για να συνταγογραφούν φάρμακα της Novartis και όχι για να συλλέγουν στοιχεία στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος.

Όσα ειπώθηκαν σε ένα εσωτερικό μίτινγκ, το οποίο βιντεοσκοπήθηκε, τον Απρίλιο του 2010, είναι αποκαλυπτικά. Ένας μάνατζερ της εταιρείας είπε: «Παρόλο που το μικρόφωνο καταγράφει… όλοι το γνωρίζετε αυτό πολύ καλά, απλώς επαναλαμβάνω ότι ο γιατρός πιστεύει ότι συμμετέχει σε μία μελέτη και στην πραγματικότητα πληρώνεται για ό,τι συνταγογραφεί και όχι για ό,τι γράφει στη μελέτη. Η εντύπωση του γιατρού ήταν ότι συμμετέχει ακριβώς για να πληρώνεται για ό,τι συνταγογραφεί».

Ένας άλλος μάνατζερ είπε στην ίδια συνάντηση ότι μία κλινική μελέτη «αποτελεί μέρος των μέσων μάρκετινγκ. Δεν διαφωνούμε ότι αυτό αποτελεί μορφή ωφέλειας που παρέχεται στους ιατρούς. Γνωρίζουν ότι θα πληρωθούν, αυτό συμβαίνει στην πραγματικότητα». Ο υπεύθυνος προώθησης προιόντων ήταν ακόμη πιο σαφής: «Για να είμαι ειλικρινής, οι μελέτες διεξάγονταν με παρόμοιο τρόπο και στο παρελθόν, δηλαδή σαν έργα μάρκετινγκ. Αυτό είναι εντός εισαγωγικών. Μεταξύ μας».

Ακολουθήστε τον Κώστα Κουκουμάκα στο Twitter.

Περισσότερα από το VICE

Τα «Τριάρια» στον Κολωνό και τα Σεπόλια Πωλούνται 280.000 Ευρώ σε Κινέζους

Ένα Πρόγραμμα στην Καβάλα Θέλει να «Αναμορφώσει» τους Δράστες Ενδοοικογενειακής Βίας

Ο Grizzle Ραπάρει Παρομοιάζοντας τους Ανθρώπους με Ποντίκια