To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο The Creators Project Netherlands.Το 2002, ο Ολλανδός φωτογράφος Roger Cremers επισκεπτόταν το Άουσβιτς όταν παρατήρησε έναν Αμερικανό τουρίστα δίπλα στους αποτεφρωτήρες. Ο άντρας φορούσε ένα μπλουζάκι που έγραφε «Γέλα, είναι διαταγή». Ο Cremers δεν μπορούσε να αντισταθεί και έτσι τον φωτογράφισε, αποφασίζοντας όμως να μη δημοσιεύσει τη φωτογραφία. «Την Ημέρα του Βασιλιά στο Άμστερνταμ μπορείς να φορέσεις ένα μπλουζάκι σαν κι αυτό, αλλά όχι στο Άουσβιτς», λέει ο Cremers στο Creators Project. Στις 22 Απριλίου έγιναν τα εγκαίνια της νέας έκθεσής του «World War Two Today» (Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Σήμερα) στο Μουσείο Ολλανδικής Αντίστασης στο Άμστερνταμ. Η έκθεση περιλαμβάνει μια φωτογραφική επισκόπηση των διαφορετικών τρόπων που οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν σήμερα τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ο Cremers άρχισε να φωτογραφίζει τουρίστες στο Άουσβιτς το 2008. Πήρε το βραβείο World Press Press Photo Award γι' αυτήν τη δουλειά, αλλά οι φωτογραφίες του πυροδότησαν έντονη συζήτηση γύρω από το θέμα. «Η ειρωνεία είναι η οπτική μου γλώσσα και μερικοί άνθρωποι νιώθουν ότι δεν μπορεί να συνδυαστεί με το Άουσβιτς, έστω κι αν εγώ πιστεύω ότι η ειρωνεία μπορεί να είναι ένας τρόπος να γίνουν τα πράγματα ανοιχτά προς διαπραγμάτευση. Επιπλέον, προβάλλω την ειρωνεία μόνο στους επισκέπτες», εξηγεί ο Cremers.
Οι φωτογραφίες δείχνουν πώς ο μαζικός τουρισμός συχνά συγκρούεται με άβολο τρόπο με το παρελθόν. Για παράδειγμα, εάν έρχονται πάρα πολλοί τουρίστες στο Άουσβιτς, μια οργάνωση προσπαθεί να τους διαχειριστεί μεταφέροντας κάποιους στο Μπίρκεναου με λεωφορείο. Σας θυμίζει κάτι; «Υπάρχουν τόσο πολλές από αυτές τις ομοιότητες», λέει ο Cremers.
Η πραγματικότητα όπως είναι, μέσα από το Newsletter του VICE Greece
Ο Cremers γνώριζε πως είχε ανακαλύψει ένα ειδικό προϊόν: τη φωτογράφιση τουριστών σε τόπους όπως το Άουσβιτς. «Ήξερα πως δημιούργησα κάτι παράξενο και επίσης υποπτεύθηκα ότι θα κατέληγε σε κάποιου είδους ντιμπέιτ, αλλά πάνω από όλα το είδα σαν δυνατότητα να φτάσω στην καρδιά της ιστορίας. Επιπλέον, δεν υπήρχε περίπτωση να σταματήσω».
Από τότε που τράβηξε αυτές τις φωτογραφίες, ο Cremers ψάχνει για μέρη όπου ο πόλεμος ακόμα είναι παρόν και αισθητός. Στη διάρκεια των πολλών ταξιδιών του στην Ευρώπη κατέγραψε τις περιπέτειες και τις εμπειρίες ορδών τουριστών, επιζώντων και των συγγενών τους και εκείνων που τους αρέσει να αναπαριστούν τον πόλεμο. Τελικά ο Cremers επέλεξε 52 φωτογραφίες για την έκθεση.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Οι φωτογραφίες είναι συναρπαστικές γιατί οδηγούν σε επίγνωση της παραδειγματικής αλλαγής που συμβαίνει αυτήν τη στιγμή. Ο πόλεμος είναι όλο και πιο μακριά πίσω μας στο παρελθόν και οι άνθρωποι αναπτύσσουν νέους και εναλλακτικούς τρόπους για να εντάξουν τα γεγονότα του παρελθόντος σε ένα πλαίσιο ώστε να ταιριάζουν στο παρόν. Μια επιζήσασα του Άουσβιτς που δείχνει το τατουάζ της από το στρατόπεδο σε μια ομάδα Αμερικανών σπουδαστών είναι μέρος αυτής της αλλαγής, όπως και οι δύο Ούγγροι που πηγαίνουν στο Άουσβιτς φορώντας κατακόκκινες φόρμες γυμναστικής.
Η ειρωνεία είναι προφανής. Σκεφτείτε την εικόνα της ξεναγού στο Άουσβιτς, σχεδόν να παρελαύνει με την ομπρέλα της στον αέρα για να οδηγήσει το γκρουπ της προς τη σωστή κατεύθυνση. Ή το αγόρι που καθαρίζει τις επιτύμβιες στήλες σε νεκροταφείο πολέμου (κάτω), ενώ φοράει μπλουζάκι με μια νεκροκεφαλή. Ωστόσο, όπως λέει ο Cremers, πολλές από τις φωτογραφίες του προκαλούν ανατριχίλα. Είχε παγώσει από τον φόβο του στο δάσος που είναι κοντά στην προηγούμενη τοποθεσία του ολοσχερώς κατεστραμμένου στρατοπέδου εξόντωσης Uckermark. Ξαφνικά, ο Cremers αντιλήφθηκε μια φιγούρα φτιαγμένη εξολοκλήρου από ψιλό συρματόπλεγμα να ακουμπάει σε ένα δέντρο – ένα από τα πολλά μνημεία για τις χιλιάδες ανώνυμες και απρόσωπες γυναίκες που δολοφονήθηκαν εκεί μέσα.Η επίσκεψή του στις ανασκαφές του στρατοπέδου Sobibor τον έκανε επίσης να ανατριχιάσει. «Το 2011, αρχαιολόγοι άρχισαν να ψάχνουν στα θεμέλια του στρατοπέδου. Δεν επιτρεπόταν να τραβήξω φωτογραφίες, αλλά ένας άνθρωπος που εργαζόταν εκεί μου έδειξε κάποια από τα ευρήματα που έφεραν στο φως. Προτού το καταλάβω, κρατούσα ένα μικρό πλαστικό σακουλάκι με βέρες στις οποίες ήταν χαραγμένα ολλανδικά ονόματα. Κυριολεκτικά κρατούσα στα χέρια μου ιστορία που ήταν θαμμένη για 70 χρόνια. Ήταν απίστευτα λυπηρό και σε συνέτριβε».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ο Cremers δεν εκπλήσσεται πια από το πόσο αγενείς μπορεί να είναι κάποιοι τουρίστες. Για παράδειγμα, κάποιοι άντρες ουρούν δημοσίως στο Άουσβιτς. Δυστυχώς, δεν έχει καταφέρει να απαθανατίσει αυτούς τους ανθρώπους ακόμα. «Δεν μπορώ να το κάνω. Δουλεύω μόνο με αναλογική φωτογραφική μηχανή, οπότε δεν μπορώ να τραβήξω φωτογραφίες παρά μόνο εάν το θέμα μου είναι 3 μέτρα μακριά. Διαφορετικά δεν υπάρχει αποτέλεσμα. Πρέπει να έχουν πιει πολύ πριν προλάβω να φτάσω εκεί εγκαίρως. Έχω λιγότερα προβλήματα εάν κάποιος κατουράει στο καταφύγιο του Χίτλερ. Εξακολουθεί να σημαίνει ότι κάποιος κατουράει την Ιστορία, αλλά είναι διαφορετικό».«Έχω μια παλιά κάμερα Rolleiflex. Σχεδόν φαίνεται σαν αντίκα, οπότε ο κόσμος δεν με θεωρεί απειλή. Μπορώ να πάω πραγματικά πολύ κοντά χωρίς να με προσέξει κανένας». Παρ' όλα αυτά, ο Cremers κάποτε έπρεπε να ξεφύγει από μια ομάδα νεοναζί. «Ήταν στην κατάθεση στεφάνου σε μια μικρή εκκλησία στην Αυστρία από αυτούς τους βετεράνους που "αδικήθηκαν" στη διάρκεια του πολέμου. Τους συνόδευε μια ομάδα νεαρών αντρών με ξυρισμένα κεφάλια, μαύρα γυαλιά, δερμάτινα μπουφάν και μεγάλες μαύρες στρατιωτικές μπότες. Δεν τους άρεσε καθόλου που ήμουν εκεί. Ένιωσαν ότι δεν ήμουν ένας από αυτούς. Από το πουθενά, ένας από αυτούς τους τύπους με έσπρωξε στον τοίχο ενώ οι υπόλοιποι με περιτριγύρισαν. Ήθελαν να με χτυπήσουν· ήμουν τόσο φοβισμένος».
Κατάφερε να δραπετεύσει με ένα δημοσιογραφικό φορτηγάκι, με μια ομάδα νεοναζί να τον κυνηγά. «Έπρεπε να ρίξουμε τα πάντα στο πίσω μέρος του βαν, να πατήσουμε γκάζι και να εξαφανιστούμε από εκεί». Παρά τον φόβο του, ο Cremers λυπάται που δεν μπόρεσε να τους τραβήξει φωτογραφία. «Θέλω να καταγράψω τους τρόπους με τους οποίους ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι ακόμα παρόν σήμερα και οι νεοναζί είναι μέρος όλου αυτού».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Στον Cremers αρέσει επίσης να φωτογραφίζει ανθρώπους που αναβιώνουν γεγονότα και μάχες του πολέμου. Το βλέπει σαν μια νέα μορφή αναμνηστικής τελετής. «Είμαστε σε περίεργο σημείο αυτήν τη στιγμή. Ο πόλεμος δίνει την αίσθηση ότι ακόμα είναι φρέσκος, γιατί κάποιοι άνθρωποι που επέζησαν εξακολουθούν να ζουν. Όμως, την ίδια στιγμή, είναι αρκετά παλιό για να αρχίσουμε να τον αναβιώνουμε. Αυτό δείχνει μια στροφή. Εάν τα παιδιά παίζουν τους ιππότες, κανένας δεν έχει πρόβλημα. Και εάν σου αρέσει να ντύνεσαι σαν τον Ναπολέοντα, κανένας δεν θα το θεωρήσει προσβλητικό. Ίσως έτσι να βλέπει τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η ανθρωπότητα σε περίπου 150 χρόνια από σήμερα».
Έμπεν-Εμαέλ, Βέλγιο, 2010. Μια ομάδα ανθρώπων αναβιώνει την πτώση του φρουρίου Έμπεν-Εμαέλ το 1940.
Άουσβιτς, Πολωνία, 2008. Δύο Εβραίοι επισκέπτονται το Άουσβιτς.
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
Οι φωτογραφίες δείχνουν πώς ο μαζικός τουρισμός συχνά συγκρούεται με άβολο τρόπο με το παρελθόν. Για παράδειγμα, εάν έρχονται πάρα πολλοί τουρίστες στο Άουσβιτς, μια οργάνωση προσπαθεί να τους διαχειριστεί μεταφέροντας κάποιους στο Μπίρκεναου με λεωφορείο. Σας θυμίζει κάτι; «Υπάρχουν τόσο πολλές από αυτές τις ομοιότητες», λέει ο Cremers.
Από τότε που τράβηξε αυτές τις φωτογραφίες, ο Cremers ψάχνει για μέρη όπου ο πόλεμος ακόμα είναι παρόν και αισθητός. Στη διάρκεια των πολλών ταξιδιών του στην Ευρώπη κατέγραψε τις περιπέτειες και τις εμπειρίες ορδών τουριστών, επιζώντων και των συγγενών τους και εκείνων που τους αρέσει να αναπαριστούν τον πόλεμο. Τελικά ο Cremers επέλεξε 52 φωτογραφίες για την έκθεση.Οι φωτογραφίες είναι συναρπαστικές γιατί οδηγούν σε επίγνωση της παραδειγματικής αλλαγής που συμβαίνει αυτήν τη στιγμή. Ο πόλεμος είναι όλο και πιο μακριά πίσω μας στο παρελθόν και οι άνθρωποι αναπτύσσουν νέους και εναλλακτικούς τρόπους για να εντάξουν τα γεγονότα του παρελθόντος σε ένα πλαίσιο ώστε να ταιριάζουν στο παρόν. Μια επιζήσασα του Άουσβιτς που δείχνει το τατουάζ της από το στρατόπεδο σε μια ομάδα Αμερικανών σπουδαστών είναι μέρος αυτής της αλλαγής, όπως και οι δύο Ούγγροι που πηγαίνουν στο Άουσβιτς φορώντας κατακόκκινες φόρμες γυμναστικής.
Η ειρωνεία είναι προφανής. Σκεφτείτε την εικόνα της ξεναγού στο Άουσβιτς, σχεδόν να παρελαύνει με την ομπρέλα της στον αέρα για να οδηγήσει το γκρουπ της προς τη σωστή κατεύθυνση. Ή το αγόρι που καθαρίζει τις επιτύμβιες στήλες σε νεκροταφείο πολέμου (κάτω), ενώ φοράει μπλουζάκι με μια νεκροκεφαλή. Ωστόσο, όπως λέει ο Cremers, πολλές από τις φωτογραφίες του προκαλούν ανατριχίλα. Είχε παγώσει από τον φόβο του στο δάσος που είναι κοντά στην προηγούμενη τοποθεσία του ολοσχερώς κατεστραμμένου στρατοπέδου εξόντωσης Uckermark. Ξαφνικά, ο Cremers αντιλήφθηκε μια φιγούρα φτιαγμένη εξολοκλήρου από ψιλό συρματόπλεγμα να ακουμπάει σε ένα δέντρο – ένα από τα πολλά μνημεία για τις χιλιάδες ανώνυμες και απρόσωπες γυναίκες που δολοφονήθηκαν εκεί μέσα.Η επίσκεψή του στις ανασκαφές του στρατοπέδου Sobibor τον έκανε επίσης να ανατριχιάσει. «Το 2011, αρχαιολόγοι άρχισαν να ψάχνουν στα θεμέλια του στρατοπέδου. Δεν επιτρεπόταν να τραβήξω φωτογραφίες, αλλά ένας άνθρωπος που εργαζόταν εκεί μου έδειξε κάποια από τα ευρήματα που έφεραν στο φως. Προτού το καταλάβω, κρατούσα ένα μικρό πλαστικό σακουλάκι με βέρες στις οποίες ήταν χαραγμένα ολλανδικά ονόματα. Κυριολεκτικά κρατούσα στα χέρια μου ιστορία που ήταν θαμμένη για 70 χρόνια. Ήταν απίστευτα λυπηρό και σε συνέτριβε».
Ο Cremers δεν εκπλήσσεται πια από το πόσο αγενείς μπορεί να είναι κάποιοι τουρίστες. Για παράδειγμα, κάποιοι άντρες ουρούν δημοσίως στο Άουσβιτς. Δυστυχώς, δεν έχει καταφέρει να απαθανατίσει αυτούς τους ανθρώπους ακόμα. «Δεν μπορώ να το κάνω. Δουλεύω μόνο με αναλογική φωτογραφική μηχανή, οπότε δεν μπορώ να τραβήξω φωτογραφίες παρά μόνο εάν το θέμα μου είναι 3 μέτρα μακριά. Διαφορετικά δεν υπάρχει αποτέλεσμα. Πρέπει να έχουν πιει πολύ πριν προλάβω να φτάσω εκεί εγκαίρως. Έχω λιγότερα προβλήματα εάν κάποιος κατουράει στο καταφύγιο του Χίτλερ. Εξακολουθεί να σημαίνει ότι κάποιος κατουράει την Ιστορία, αλλά είναι διαφορετικό».«Έχω μια παλιά κάμερα Rolleiflex. Σχεδόν φαίνεται σαν αντίκα, οπότε ο κόσμος δεν με θεωρεί απειλή. Μπορώ να πάω πραγματικά πολύ κοντά χωρίς να με προσέξει κανένας». Παρ' όλα αυτά, ο Cremers κάποτε έπρεπε να ξεφύγει από μια ομάδα νεοναζί. «Ήταν στην κατάθεση στεφάνου σε μια μικρή εκκλησία στην Αυστρία από αυτούς τους βετεράνους που "αδικήθηκαν" στη διάρκεια του πολέμου. Τους συνόδευε μια ομάδα νεαρών αντρών με ξυρισμένα κεφάλια, μαύρα γυαλιά, δερμάτινα μπουφάν και μεγάλες μαύρες στρατιωτικές μπότες. Δεν τους άρεσε καθόλου που ήμουν εκεί. Ένιωσαν ότι δεν ήμουν ένας από αυτούς. Από το πουθενά, ένας από αυτούς τους τύπους με έσπρωξε στον τοίχο ενώ οι υπόλοιποι με περιτριγύρισαν. Ήθελαν να με χτυπήσουν· ήμουν τόσο φοβισμένος».
Κατάφερε να δραπετεύσει με ένα δημοσιογραφικό φορτηγάκι, με μια ομάδα νεοναζί να τον κυνηγά. «Έπρεπε να ρίξουμε τα πάντα στο πίσω μέρος του βαν, να πατήσουμε γκάζι και να εξαφανιστούμε από εκεί». Παρά τον φόβο του, ο Cremers λυπάται που δεν μπόρεσε να τους τραβήξει φωτογραφία. «Θέλω να καταγράψω τους τρόπους με τους οποίους ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είναι ακόμα παρόν σήμερα και οι νεοναζί είναι μέρος όλου αυτού».Στον Cremers αρέσει επίσης να φωτογραφίζει ανθρώπους που αναβιώνουν γεγονότα και μάχες του πολέμου. Το βλέπει σαν μια νέα μορφή αναμνηστικής τελετής. «Είμαστε σε περίεργο σημείο αυτήν τη στιγμή. Ο πόλεμος δίνει την αίσθηση ότι ακόμα είναι φρέσκος, γιατί κάποιοι άνθρωποι που επέζησαν εξακολουθούν να ζουν. Όμως, την ίδια στιγμή, είναι αρκετά παλιό για να αρχίσουμε να τον αναβιώνουμε. Αυτό δείχνει μια στροφή. Εάν τα παιδιά παίζουν τους ιππότες, κανένας δεν έχει πρόβλημα. Και εάν σου αρέσει να ντύνεσαι σαν τον Ναπολέοντα, κανένας δεν θα το θεωρήσει προσβλητικό. Ίσως έτσι να βλέπει τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η ανθρωπότητα σε περίπου 150 χρόνια από σήμερα».
