Ένας Έλληνας Καρδιολόγος Μελετά Γιατί οι Καπνιστές Δεν Νοσηλεύονται Τόσο Συχνά με Κορονοϊό

Οι Κινέζοι καπνίζουν. Πάνω από τους μισούς άντρες είναι καπνιστές και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι το 1/3 των τσιγάρων παγκοσμίως καπνίζονται στην Κίνα. Αλλά νωρίτερα μέσα στη χρονιά, ο Κωνσταντίνος Φαρσαλινός παρατήρησε κάτι παράξενο: Πολλοί λίγοι απ’ όσους είχαν εισαχθεί στο νοσοκομείο με κορονοϊό στη χώρα ήταν καπνιστές.

Ο Φαρσαλινός, καρδιολόγος και ειδικός στη μείωση βλάβης από τον καπνό στην Ελλάδα, αναρωτιέται έκτοτε αν η νικοτίνη, μια χημική ουσία που βρίσκεται στον καπνό, μπορεί να εμποδίζει κάποιον να κολλήσει COVID-19 ή την επιδείνωση των συμπτωμάτων.

Ενώ δεν μπορούν ακόμη να εξαχθούν συμπεράσματα, η βασική υπόθεση του Κ. Φαρσαλινού είναι ότι η νικοτίνη έχει κάποιες αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Τα πιο έντονα συμπτώματα του COVID-19 φαίνεται να προέρχονται από μια υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού γνωστή ως «καταιγίδια κυτοκίνης». Κατά τη διάρκεια αυτής, το ανοσοποιητικό σύστημα στοχεύει μια μόλυνση, φερ’ ειπείν στους πνεύμονες και μπορεί να υπάρξει φλεγμονή, που οδηγεί σε δύσπνοια. Η νικοτίνη, λέει ο Έλληνας καρδιολόγος, ίσως να μπορεί τουλάχιστον να περιορίσει την ένταση.

Οι παρατηρήσεις του, διαθέσιμες σε προδημοσίευση, που σύντομα θα δημοσιευτούν στο περιοδικό Internal and Emergency Medicine, τράβηξαν την προσοχή επιστημόνων, φορέων λήψης αποφάσεων και ειδικών ελέγχου καπνού σε όλο τον κόσμο. Κάποιοι πιστεύουν ότι αυτή η «παράλογη» πληροφορία είναι αρκετά σημαντική ώστε να την ερευνήσουν. Είναι πολύ νωρίς ακόμα, αλλά ο ρόλος που παίζει η νικοτίνη πρέπει να εξεταστεί ξανά προσεκτικά, δεδομένων κυρίως των πρωτόγνωρων συνθηκών.

VICE Video: Οικογένεια Ξυλοναυπηγών

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

«Όλοι ξέρουμε ότι το κάπνισμα κάνει κακό στην υγεία, προφανώς», λέει ο Raymond Niaura, προσωρινός Πρόεδρος του Τμήματος Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και ειδικός στην εξάρτηση από τον καπνό και τη θεραπεία. «Η λογική λέει ότι οι καπνιστές θα ήταν χειρότερα. Κι εγώ θα το πίστευα. Αλλά εκπλαγήκαμε: Δεν βλέπουμε απαραίτητα κάτι τέτοιο».

Ο Niaura έχει συμμετέχει στη μελέτη με τον Κ. Φαρσαλινό που θα δημοσιευτεί, μαζί με την Αναστασία Μπαρμπούνη, καθηγήτρια δημόσιας υγείας. Θα είναι η πρώτη μελέτη με αξιολόγηση από ομότιμους πάνω στο θέμα (Ο Φαρσαλινός είπε στο VICE ότι άλλη μια μελέτη του, με παρόμοια και πιο λεπτομερή συμπεράσματα, επίσης θα είναι σύντομα διαθέσιμη σε ένα άλλο περιοδικό, το Toxicology Reports).

Η θεωρία δεν είναι τελείως άκυρη. Η νικοτίνη, διεγερτικό που βρίσκεται στον καπνό (και σε άλλα φυτά όπως οι ντομάτες, αν και σε μικρότερες ποσότητες) έχει ήδη μελετηθεί για της νευρο-προστατευτικές ιδιότητές της, που ενδιαφέρουν τους επιστήμονες οι οποίοι μελετούν τις νόσους Πάρκινσον και Αλτσχάιμερ. Τα χημικά από τον καπνό που καίγεται, επισήμανε ο Niaura, είναι που προκαλούν εμφράγματα, καρκίνο και πνευμονοπάθειες.

«Ως φορέας λήψης αποφάσεων, πρέπει να αναρωτηθείς ποιες είναι οι συνέπειες όταν κάνεις κάτι που θεωρείς στο σωστό και αποδειχτείς ότι κάνεις λάθος», λέει ο Clive Bates, πρώην υπεύθυνος δημόσιας υγείας στη Βρετανία και ειδικός στον έλεγχο καπνού. «Τα μειονεκτήματα της προσπάθειας είναι αμελητέα, αν πρόκειται να οδηγήσει σε επιτυχία».

Μια ομάδα Γάλλων ερευνητών, υπό τον νευροεπιστήμονα Jean-Pierre Changeux κάνει ακριβώς αυτό - ελπίζουν να δοκιμάσουν αυτοκόλλητα νικοτίνης σε επαγγελματίες υγείας και ασθενείς που βγήκαν θετικοί στο τεστ για κορονοϊό. Η ομάδα, που έχει τη βάση της στο Pitié-Salpêtrière στο Παρίσι, παρατήρησαν παρόμοια δεδομένα στον γαλλικό πληθυσμό που είδε και ο Φαρσαλινός στους Κινέζους. Από 343 εισαχθέντες ασθενείς, μόνο το 4,4% ήταν καπνιστές. Από 139 εξωτερικούς ασθενείς, μόνο το 5,3% ήταν καπνιστές. Αυτό είναι σε σύγκριση με τον ευρύτερο γαλλικό πληθυσμό, εκ του οποίου περισσότερο από το ένα τέταρτο είναι καπνιστές.

Η μελέτη προσκάλεσε τέτοιο σάλο στη Γαλλία, που η κυβέρνηση ανέστειλε την online πώληση αυτοκόλλητων νικοτίνης και άλλων ειδών διακοπής καπνίσματος, φοβούμενη προφανώς ότι οι πολίτες θα τα αγόραζαν μαζικά.

Σε αντίθεση με τη μελέτη του Κ. Φαρσαλινού, η γαλλική μελέτη δεν έχει περάσει τη διαδικασία αξιολόγησης από ομότιμους. Οι ερευνητές επίσης έχουν διαφορετική υπόθεση, αν και ακολουθούν παρόμοια λογική – η νικοτίνη μπορεί να εμποδίζει τον κορονοϊό να εισέλθει από τα κύτταρα στο σώμα και να «ηρεμεί» επίσης της καταιγίδες κυτοκίνης (η υπόθεση του Φαρσαλινού επικεντρώνεται στο ένζυμο μετατροπής της αγγειοτασίνης 2 ή ACE 2, ο υποδεχέας όπου πιστεύεται ότι ο κορονοϊός προσκολλάται για να μπει στα ανθρώπινα κύτταρα. Οι Γάλλοι από την άλλη, πιστεύουν ότι ο ιός μπορεί να μπαίνει στο σώμα από τους νικοτινικούς υποδοχείς ακετυλοχολίνης ή nAChRs – διαφορετικούς υποδοχείς στους πνεύμονες ή στο οσφρητικό σύστημα.

Κάποια πρώτα δεδομένα από τη Νέα Υόρκη φαίνεται να δείχνουν ότι η εισαγωγή στο νοσοκομείο καπνιστών είναι επίσης μικρή κι έτσι αυξάνεται η ανάγκη για κλινικές δοκιμές σαν αυτή που θέλουν να κάνουν οι Γάλλοι.

Όλοι όμως οι επιστήμονες ελέγχου καπνού που μίλησαν το VICE, τόνισαν ξανά και ξανά ότι πρόκειται για υποθέσεις και δεν έχουν την πολυτέλεια να συλλέξουν τέλεια δεδομένα τόσο γρήγορα. Όλοι δουλεύουν υπερωρίες για να βοηθήσουν μέχρι να βρεθεί το εμβόλιο. Θα μπορούσαν να υπάρχουν κι άλλες εξηγήσεις γιατί τόσοι λίγοι καπνιστές με κορονοϊό μπαίνουν και βγαίνουν από το νοσοκομείο – που ίσως δεν έχουν σχέση με τη νικοτίνη.

«Υπάρχει κάποιο πρόβλημα στην καταγραφή;», λέει ο Derek Yach, πρόεδρος του Foundation for a Smoke-Free World (Ίδρυμα για Έναν Κόσμο Χωρίς Καπνό) και πρώην υπεύθυνος μη μεταδοτικών νόσων και ψυχικής υγείας στον ΠΟΥ. «Πεθαίνουν πριν φτάσουν στο νοσοκομείο; Δεν κατηγοριοποιούνται σωστά ως καπνιστές; Θέλω να είμαι όσο πιο επιφυλακτικός γίνεται».

Υπάρχουν πολλοί λόγοι να είναι κανείς επιφυλακτικός, όπως παραδέχεται ο Yach. Το σύστημα υγείας μπορεί να είναι τόσο «πηγμένο» που ίσως μην γίνεται σωστή καταγραφή του ιατρικού ιστορικού. Υπάρχει επίσης πιθανότητα κάποια άλλα χημικά στον καπνό –όχι η νικοτίνη– να έχουν προστατευτική επίδραση. Και η προτεινόμενη δοκιμή των Γάλλων μπορεί να είναι προβληματική από την αρχή, εφόσον η νικοτίνη μπαίνει στο αίμα διαφορετικά μέσω τσιγάρου και αυτοκόλλητου νικοτίνης.

Όταν καπνίζει κάποιος, η νικοτίνη μπαίνει στο σώμα απότομα ενώ το αυτοκόλλητο νικοτίνης διατηρεί ένα πολύ πιο σταθερά επίπεδο, εξηγεί ο Jed Rose, καθηγητής ψυχιατρικής και συμπεριφοριστικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Ντιουκ και ένας από τους εφευρέτες του αυτοκόλλητου νικοτίνης.

«Οι καπνιστές που έχουν εμφανίσει κάποια χρόνια πάθηση, μάλλον έχουν σταματήσει λόγω της ασθένειας», λέει ο Siegel. «Πολλοί από τους καπνιστές που συνεχίζουν να καπνίζουν το κάνουν επειδή δεν έχουν ακόμα ασθενήσει. Έτσι, αυτό πιθανό να στρεβλώνει το δείγμα των εισαχθέντων ασθενών και να καταγράφονται ως μη καπνίζοντες».

Η ειρωνεία, όμως, αν αποδειχθεί ότι η νικοτίνη έχει προστατευτική επίδραση απέναντι στον κορονοϊό, είναι ότι οι υπηρεσίες υγείας σε όλο τον κόσμο συνιστούν τη διακοπή του καπνίσματος από την έναρξη της πανδημίας – για παράδειγμα προτρέπουν και τους καπνιστές τσιγάρων και τους ατμιστές να σταματήσουν. Η διάκριση ανάμεσα στη νικοτίνη και τον καπνό –που συχνά θεωρούνται ένα και το αυτό και δαιμονοποιούνται– τονίζεται από τους ειδικούς στον έλεγχο του καπνού που ασχολούνται με τη μείωση της βλάβης. Σε ό,τι αφορά τις μεθόδους διακοπής του καπνίσματος, η παροχή «δόσης» νικοτίνης με οτιδήποτε πιο ασφαλές από ένα παραδοσιακό τσιγάρο, έχει υπάρξει πολύ σημαντική και είναι βάση στην έρευνα για τη μείωση της βλάβης από τον καπνό.

Τώρα, ίσως είναι πιο επιτακτικό από ποτέ. «Αν πάρεις λάθος αποφάσεις», λέει ο Bates, «μπορεί να πεθάνουν άνθρωποι».

Ακολουθήστε τον Alex Norcia στο Twitter.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο VICE US.

Περισσότερα από το VICE

Eμπόριο Ναρκωτικών, Trafficking & Κυβερνο-έγκλημα Προσαρμόζονται στο New Normal της Πανδημίας

Ο Μιχάλης Σαράντης Πλένει τα Χέρια του Τόσες Φορές Όσοι Είναι οι Άνθρωποι που Δουλεύουν στον Πολιτισμό

Ρωτήσαμε Άτομα που Έκαναν το Πρώτο τους Τατουάζ στο Πρόσωπο: Γιατί;