Θα Έπρεπε οι Άνδρες να Έχουν το Δικαίωμα να Αρνηθούν την Πατρότητα;

Οι Matt Dubay και η Lauren Wells χώρισαν λίγο προτού ανακαλύψουν ότι περιμένουν παιδί. Οι δυο τους έβγαιναν μόνο για λίγους μήνες και είχαν εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις για την τεκνοποίηση: Η Wells ήθελε να κρατήσει το παιδί. Ο Dubay δεν ήθελε να γίνει πατέρας. Όταν η πολιτεία του Μίσιγκαν τον πίεσε, για να πληρώσει για τη διατροφή του παιδιού, εκείνος αρνήθηκε.

Η δικαστική διαμάχη που προέκυψε έγινε μια από τις πιο σημαντικές υποθέσεις για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των ανδρών μέχρι σήμερα. Αλλά τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει και πολύ μετά από αυτήν την υπόθεση, η οποία φέτος κλείνει δέκα χρόνια από τότε που εκδικάστηκε.

Στο δικαστήριο, ο τότε 25χρονος Dubay πρόβαλε ένα νέο νομικό επιχείρημα: Όταν ένα παιδί συλλαμβάνεται απρογραμμάτιστα, οι άνδρες θα πρέπει να έχουν ίσα δικαιώματα στην άμβλωση με τις γυναίκες. Με άλλα λόγια, οι γυναίκες μπορούν να επιλέξουν αν θέλουν να αποποιηθούν τις νομικές και οικονομικές ευθύνες που απορρέουν από τη γονική μέριμνα –κάνοντας άμβλωση- και επομένως, το ίδιο θα έπρεπε να ισχύει και για τους άνδρες.

Για να είμαστε σαφείς, ο Dubay δεν υποστήριξε ότι ένας άνδρας θα πρέπει να είναι σε θέση να αποφασίσει αν μια γυναίκα θα προχωρήσει ή όχι σε έκτρωση. Αυτό που λέει είναι ότι, αν μια γυναίκα αποφασίσει να κρατήσει το παιδί, ο πατέρας θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να εξαιρεθεί από τις νομικές υποχρεώσεις της πατρότητας. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα έχει καμία νομική σχέση με το παιδί και δεν θα είναι υποχρεωμένος να καταβάλλει χρήματα για τη διατροφή του παιδιού για τα επόμενα 18 χρόνια.

Ο προεδρεύων δικαστής αποφάνθηκε κατά του Dubay, σημειώνοντας: «Αν υπάρχει ακόμα ιπποτισμός, η βιωσιμότητά του απειλείται σοβαρά από τον ενάγοντα αυτής της υπόθεσης».

Η υπόθεση χαρακτηρίστηκε ως «το ανδρικό ισοδύναμο της υπόθεσης Roe κατά Wade», μια εμβληματική υπόθεση υπέρ του δικαιώματος των γυναικών στην άμβλωση, με το Εθνικό Κέντρο για Άνδρες και τον Εθνικό Οργανισμό Γυναικών να ανταλλάσουν επιχειρήματα στο μιντιακό τσίρκο που στήθηκε.

«Η υπόθεση Roe κατά Wade έδωσε στις γυναίκες τον έλεγχο της αναπαραγωγικής τους ζωής, αλλά τίποτα δεν άλλαξε νομικά για τους άνδρες», έγραψε ο Mel Feit, διευθυντής του Εθνικού Κέντρου για Άνδρες. «Οι γυναίκες έχουν πλέον τον έλεγχο της ζωής τους μετά από μια απρογραμμάτιστη σύλληψη, αλλά οι άνδρες είναι αναγκασμένοι να παραχωρήσουν τον έλεγχο, εξαναγκάζονται να αναλάβουν την οικονομική ευθύνη για επιλογές που επιτρέπεται να κάνουν μόνο οι γυναίκες και εξαναγκάζονται σε παραίτηση από την αναπαραγωγική τους επιλογή».

Η Kim Gandy, τότε πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Γυναικών, δήλωσε στο CNN ότι «Οι άνδρες προσπαθούν να αποποιηθούν την ευθύνη των παιδιών τους για χρόνια. Δεν υπάρχει κάποιος λόγος να γλιτώσει ο συγκεκριμένος».

Ο Dubay, από την άλλη, εξήγησε τη δική του πλευρά σε μια ζωντανή συνέντευξη στην εκπομπή Dr Phil: «Το να αναγκάζομαι να είμαι πατέρας οικονομικά, ψυχικά και σωματικά, είναι σίγουρα κάτι που δεν πιστεύω ότι είναι δίκαιο», είπε στην εκπομπή. Όταν πιέστηκε για να μιλήσει για την αντισύλληψη, ο Dubay είπε ότι αρχικά χρησιμοποιούσαν προφυλακτικό, αλλά σταμάτησαν να το κάνουν προς το τέλος της σύντομης σχέσης τους. Η Wells τού είχε πει, επίσης, ότι έπαιρνε αντισυλληπτικά χάπια.

Όταν πραγματοποιήθηκε η συνέντευξη, η Wells είχε πια γεννήσει. Απέφυγε τα φώτα της δημοσιότητας, αλλά εξέδωσε γραπτή δήλωση λέγοντας ότι επικεντρωνόταν στη φροντίδα της μικρής Elizabeth. «Είμαι απογοητευμένη που ο Matt αποφάσισε να μην εμπλακεί στη ζωή της Elizabeth μέχρι στιγμής και που επέλεξε να εξαιρεθεί από κάθε ευθύνη που απορρέει από τις συναινετικές μας πράξεις του περασμένου έτους», έγραφε. «Πιστεύω ότι η ζωή ξεκινά από τη σύλληψη και στη συνέχεια ανθίζει. Αναλαμβάνω την ευθύνη των πράξεών μου και θα κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ, ως ενήλικας και μητέρα, για να προστατέψω και να φροντίσω την κόρη μου».

Ο Dubay άσκησε έφεση, η οποία όμως και πάλι δεν έγινε δεκτή. Η Nancy Gibbs, τότε αρθρογράφος και πλέον συντάκτρια στο TIME, χαρακτήρισε την υπόθεση ως «νομικίστικο κόλπο», αλλά επεσήμανε ότι «ως ένας τρόπος να δοθεί έμφαση στο γεγονός ότι επικρατούν δύο μέτρα και δύο σταθμά και να καταδειχθεί το ζήτημα των απρόβλεπτων συνεπειών, η δικαστική εκστρατεία έχει νόημα».

Με άλλα λόγια, ο Dubay δεν είχε ποτέ πιθανότητες να κερδίσει, αλλά η υπόθεση πυροδότησε μια συζήτηση που άξιζε να γίνει. Πρέπει τελικά οι άνδρες να έχουν ίσα δικαιώματα με τις γυναίκες ως προς τον έλεγχο της αναπαραγωγικής τους ζωής και το οικονομικό τους μέλλον;

Από τη μία πλευρά, υπάρχει το επιχείρημα ότι πρέπει να υπάρχουν ισότιμοι όροι - οι γυναίκες και οι άνδρες θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να εξαιρεθούν από τη μητρότητα και την πατρότητα, αν το επιθυμούν. Μια γυναίκα μπορεί να επιλέξει κατά πόσο θέλει να κάνει έκτρωση ή να κρατήσει ένα παιδί, χωρίς ο εμπλεκόμενος άνδρας να παρεμβαίνει στην επιλογή της. Ωστόσο, αν αποφασίσει να κρατήσει το παιδί, ο άνδρας θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να επιλέξει αν θέλει να γίνει πατέρας και να αναλάβει τα νόμιμα δικαιώματα και τις ευθύνες που σχετίζονται με αυτό. Θα πρέπει και οι δύο να είναι σε θέση να αποφασίσουν τι θέλουν να κάνουν, με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες και τις πεποιθήσεις τους και δεν θα πρέπει να είναι σε θέση να παρεμβαίνουν στην απόφαση του άλλου προσώπου. Ουσιαστικά, μιλάμε για αναπαραγωγική ισότητα και αυτονομία και για τα δύο φύλα.

Ο τρόπος με τον οποίο θα λειτουργούσε αυτό στην πράξη είναι λίγο πιο περίπλοκος. Η Frances Goldscheider, καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Μπράουν, ήταν από τις πρώτες ακαδημαϊκούς που υπέβαλε πρόταση για τη λεγόμενη «οικονομική άμβλωση». Θα λειτουργούσε κάπως έτσι: Ο άνδρας θα ενημερωνόταν όταν ένα παιδί έχει συλληφθεί χωρίς πρόθεση για τεκνοποίηση και θα είχε το δικαίωμα να αποφασίσει αν θα αναλάβει ή όχι τα νόμιμα δικαιώματα και τις ευθύνες της πατρότητας. Η απόφαση θα έπρεπε να ληφθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα και όταν ο άνδρας θα είχε πάρει την τελική απόφαση, θα δεσμευόταν από αυτήν, για όλη του τη ζωή. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα μπορούσε κάποιος να αποφασίσει να αποποιηθεί τις ευθύνες της πατρότητας μετά την πάροδο μερικών χρόνων, επειδή δεν θα τον βόλευαν πλέον. Επίσης, η απόφαση θα καταγραφόταν επίσημα - ίσως στο πιστοποιητικό γέννησης του παιδιού ή στη δικαστική απόφαση.

VICE Video: Οι Φύλακες της Μήτρας

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Αλλά οι επικριτές επισημαίνουν ότι τα ίσα αναπαραγωγικά δικαιώματα για τους άνδρες και τις γυναίκες δεν είναι κάτι ρεαλιστικό. Όπως κατέληξαν οι δικαστές στην υπόθεση Dubay, δεν υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ του δικαιώματος της γυναίκας στην άμβλωση και του δικαιώματος του άνδρα στην εξαίρεση από την πατρότητα. Με την άμβλωση, μια γυναίκα αποφασίζει αν θα φέρει ή όχι ένα παιδί στον κόσμο. Το δικαίωμα του παιδιού σε μια νομική σχέση με τον πατέρα του -και ειδικότερα το δικαίωμα στην παροχή οικονομικής υποστήριξης για την ανατροφή του παιδιού- πρέπει να υπερτερεί του δικαιώματος ενός άνδρα να αποποιηθεί την πατρότητα. Άλλωστε, σε τελική ανάλυση, και οι δύο γονείς είναι υπεύθυνοι για τη σύλληψη του παιδιού, επομένως και οι δύο θα πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για το παιδί, εάν αυτό τελικά γεννηθεί.

Η Susan Appleton, καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, διδάσκει υποθέσεις όπως την υπόθεση «Dubay κατά Wells» σε φοιτητές στο μάθημα Οικογενειακού Δικαίου, οι οποίοι, όπως λέει, λατρεύουν να συζητούν για το θέμα αυτό. «Εκτιμούν τα επιχειρήματα του Dubay σχετικά με την αδικία και την ανισότητα, αλλά σχεδόν πάντα καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι κανένα άλλο αποτέλεσμα δεν είναι δυνατό».

Δώδεκα χρόνια αργότερα, το status quo που αμφισβήτησε ο Dubay στην υπόθεση «Dubay κατά Wells» επικρατεί μέχρι και σήμερα. Έκτοτε, δεν έχουν υπάρξει πολλές παρόμοιες αγωγές, εν μέρει λόγω του προηγουμένου που δημιούργησε η έκβαση της συγκεκριμένης υπόθεσης. Για το προβλέψιμο μέλλον, τουλάχιστον, η ιδέα του δικαιώματος ενός άνδρα στην επιλογή θα συνεχίσει να μαζεύει σκόνες στα βιβλία της νομικής ιστορίας.

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US.

Περισσότερα από το VICE

Γυναίκες Διηγούνται τις Εκτρώσεις που Έκαναν στην Ελλάδα όσο Ήταν Ακόμη Παράνομες

Αυτή η Συνέντευξη Έπρεπε να Γίνει σε Μπουρδέλο, Κυριλέ Ξενοδοχείο ή την Disneyland

Πώς να Αντέχεις Περισσότερη Ώρα στο Σεξ, Σύμφωνα με Άνδρες Πορνοστάρ