Τα Εξάρχεια Έχουν Λόξιγκα

Αυτά τα περίπου 900 στρέμματα που εκτείνονται από την Ακαδημίας ως τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας και από την Πατησίων ως την Ιπποκράτους, έχουν αναδειχθεί σε μείζον εθνικό ζήτημα. Πρόσφατα, αντιπροσωπεία τους ανακαλύφθηκε και στα επεισόδια που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια της σύσκεψης των G20 στο Αμβούργο της Γερμανίας, ενω πολλοί έσπευσαν να τονίσουν ότι η πρόσφατη δολοφονία του δικηγόρου Μιχάλη Ζαφειρόπουλου έγινε εκεί (κι ας έγινε μόλις 500 μέτρα από τον Άρειο Πάγο και πιο κοντά στη ΓΑΔΑ απ'ότι στην πλατεία). Οι περίπου 22.000 κάτοικοι, η περιγραφή των οποίων ποικίλει ανάλογα με την περίσταση, έχουμε δοκιμάσει κάθε λογής κόλπο. Αλλά ο λόξιγκας δεν κόβεται με τίποτα.

Είναι φυσικά αδύνατο να κατανοήσει κανείς τι συμβαίνει στην περιοχή μέσα από τις ειδήσεις και τα σχόλια. Το βασικό πρόβλημα είναι πως τα Εξάρχεια δεν είναι ένα συγκεκριμένο πράγμα. Άνδρο αναρχικών, κέντρο νυχτερινής διασκέδασης, πιάτσα ναρκωτικών, παλιά γειτονιά με μποέμ χαρακτήρα, κέντρο έντονης πολιτικής δράσης: καμία από αυτές τις φράσεις δεν μπορεί να πιάσει ακριβώς τον χαρακτήρα της περιοχής από μόνη της.

Το αποτέλεσμα είναι ο καθένας να μπορεί να επικαλεστεί το όνομά της προς εξυπηρέτηση ρητορικών σχημάτων κατά βούληση. Αλλά πρέπει να προσπαθήσουμε να δούμε πέρα από αυτό. Κακά τα ψέματα, παρόλο που τα Εξάρχεια είναι μια περιοχή με απίστευτη ζωντάνια, κινητικότητα και μεγάλη πολιτιστική (όσο και οικονομική) σημασία, δεν λείπουν τα προβλήματα. Αυτήν τη στιγμή, εξαιτίας των προβλημάτων, κινδυνεύουμε να τα χάσουμε, κάτι που θα άφηνε την Αθήνα μια κατά πολύ φτωχότερη πόλη.

Η περιοχή βρίσκεται στο κέντρο μιας πολύ «ελληνικής» σύγκρουσης. Από τη μία, υπάρχει το αυξανόμενο βάρος που πέφτει στη διασκέδαση και τη νυχτερινή ζωή ως πηγή εσόδων (μιας από τις λίγες που πάνε καλά ακόμη και εντός της κρίσης) και το gentrification που αυτό φέρνει σε συνδυασμό με το επελαύνον Αirbnb. Από την άλλη, βρίσκεται αυτό το παράδοξο της πολιτικής ζωής, όπου εξαιτίας της απουσίας ουσιαστικών διαφορών στις προτεινόμενες οικονομικές πολιτικές, το διακύβευμα γίνεται ξαφνικά η τάξη και ασφάλεια, που μετατρέπουν τα Εξάρχεια σε πρόβλημα του συνταξιούχου από τη Λάρισα ο οποίος παρακολουθεί φωτιές και αναρχία από τον τηλεοπτικό του δέκτη.

Φυσικά, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Τα Εξάρχεια έχουν, για παράδειγμα, πρόβλημα καθαριότητας, όπως όμως έχει και η γειτονική Κυψέλη. Αλλά μια ματιά στα πεζοδρόμια του Δήμου Αθηνών γενικά, δείχνει ότι το πρόβλημα είναι ευρύτερο. Πώς έγινε ξαφνικά συγκεκριμένο; Πριν από μερικούς μήνες έγιναν κάποιες αστείες καταγγελίες πως -μεταξύ άλλων- δεν μπαίνουν τα απορριμματοφόρα στην περιοχή, από τον φόβο των αναρχικών, κάτι που φυσικά δεν ισχύει ούτε στο ελάχιστο. Αν και στατιστικά δεν είναι επικίνδυνη περιοχή (η «γραφική» Πλάκα είναι σημαντικά πιο επικίνδυνη για τον μέσο πολίτη), υπάρχει μια έξαρση στις μικροκλοπές και τις διαρρήξεις - και φυσικά τα Εξάρχεια υποφέρουν από εγκατάλειψη, πολιτική και κοινωνική.

Θα ήταν εύκολο να θεωρήσει κανείς ότι αυτό είναι τυχαίο ή συγκυριακό. Αλλά δυστυχώς, τίποτα το τυχαίο δεν υπάρχει στη συνάντηση του επιθετικού κεφαλαίου με κάποιες από τις χειρότερες πλευρές της ελληνικής πραγματικότητας, που δυστυχώς πληρώνονται από τους κατοίκους αυτής της κατά τ' άλλα ζωντανής, διαφορετικής και συναρπαστικής περιοχής.

Η πλατεία (που θα μπορούσαμε να την γράφουμε και «Η Πλατεία» πλέον), βρίσκεται φυσικά στο επίκεντρο όχι μόνο των ανησυχιών των κατοίκων, αλλά και των πολιτικών μας. Είναι εκεί που συμβαίνει μεγάλο κομμάτι της διακίνησης ναρκωτικών και λαθραίων τσιγάρων, εκεί που κάθε Παρασκευή και Σάββατο συρρέουν παιδιά από όλη την Αθήνα, για να αράξουν (και ενίοτε να μετατρέψουν τα μπουκάλια μπίρας που πίνουν σε μολότοφ που θα πεταχτούν αργότερα, στα γραφεία του ΠΑΣΟΚ, λίγο πιο πάνω). Έχει αλλάξει ποιοτικά χαρακτηριστικά ανά τα χρόνια, αλλά τα ναρκωτικά ήταν πάντα εδώ. Ο μουσικός και συγγραφέας Χρήστος Ζυγομαλάς, σε μια συνέντευξη για το βιβλίο που ετοιμάζεται να εκδώσει για την πλατεία Εξαρχείων, όπως την έχει ζήσει ο ίδιος από τα μέσα των '70s, λέει πως «οι ουσίες είχαν πλακώσει από τον χειμώνα του '76, μόλις σχηματίστηκε η πρώτη παρέα εδώ, εμφανίστηκαν και τα ναρκωτικά και μάλιστα τα βαριά. Πιάσανε κορόιδα τα πιτσιρίκια, που ήμασταν εμείς τότε».

Η κατάσταση, ωστόσο, χειροτέρεψε μέσα στην κρίση. Το '11 και '12 ειδικά, υπό την υπουργία του Νίκου -«νόμος και τάξη»- Δένδια και ενώ βλέπαμε τα παπάκια της ομάδας Δέλτα να κάνουν σούζες, ανάποδα στη Μαυρομιχάλη, η κατάσταση στην πλατεία είχε γίνει αφόρητη. Οι πιάτσες τότε απλώνονταν από το Πολυτεχνείο μέχρι και μπροστά από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου μέρα-μεσημέρι άλλαζαν χέρια πακετάκια πρέζας. Το σίσα, μια φτηνή και άκρως εθιστική μορφή αμφεταμίνης που έκανε τότε την εμφάνισή του, έφερε και ένα καινούριο επίπεδο βίας. Βέβαια, η πλατεία ούτε ήταν ούτε έγινε ποτέ εντελώς αυτό, είναι και το μέρος που κόσμος μαζεύεται, παίζει μουσικές, συζητάει και πολλά άλλα - μέχρι και εναλλακτική λαϊκή αγορά υπάρχει. Αλλά, όπως ολόκληρη η πολύπλοκη ζωή των Εξαρχείων, αυτά τα πράγματα συμβαίνουν δίπλα-δίπλα, χωρίς να αλληλοακυρώνονται.

Παράλληλα, κάτι άλλο, με πολύ βαθύτερες ρίζες, είχε ήδη συμβεί μετά τον Δεκέμβρη του '08. Κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων, ο Δ. βρισκόταν μέσα στο Πολυτεχνείο, στην αίθουσα που φτιάχνονταν οι μολότοφ. Εκεί είδε τη γενιά του, μια γενιά «δραστήρια», αλλά με συγκεκριμένα πολιτικά ερείσματα, να φεύγει από το προσκήνιο και μια νέα να έρχεται, με εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά. «Πιτσιρίκια που ψάχνονταν για βία», μου λέει. «Προσπαθούσαμε εμείς –ΕΜΕΙΣ- να τα μαζέψουμε, επειδή θέλανε απλά να σπάσουνε».

Κάθε Παρασκευή και Σάββατο, αυτή η νέα γενιά έρχεται στα Εξάρχεια απ' όλη την Αθήνα και πρωτοστατεί στα σπασίματα και τις μολότοφ. Σε μια τέτοια στιγμή πέρυσι, τα παιδιά που δραστηριοποιούνται στο Στέκι Μεταναστών στην Τσαμαδού, είδαν πιτσιρίκια να διαλύουν την παιδική χαρά που είχαν φτιάξει για τα παιδιά των προσφύγων απέναντι από το κτίριό τους. Όταν τους φώναξαν από το παράθυρο, «Ρε παιδιά, εδώ είναι κατάληψη, τι κάνετε;», πήραν την απάντηση, «Στ' αρχίδια μας, εδώ κάνουμε σύγκρουση». Αυτή η σύγκρουση δεν είναι μόνο μεταξύ νεαρών και Αστυνομίας, αλλά φτάνει και σε κάποιο ιδεολογικό επίπεδο εντός της γειτονιάς.

Το σπάσιμο των Εξαρχείων είναι μια ανέξοδη δραστηριότητα, η οποία συνήθως τελειώνει λίγο προτού σταματήσουν για βράδυ το Μετρό και ο Ηλεκτρικός. Δεν είναι όμως καινούριο φαινόμενο αυτή η βία. Ο Ζυγομαλάς, για παράδειγμα, είδε το φαινόμενο να εμφανίζεται από το 1984, σημείο που ο ίδιος αφήνει την πλατεία, καθώς «είχε αποκτήσει χαρακτήρα βίας. Η πλατεία κατέληξε να είναι μια βίαιη πλατεία, το ξύλο να είναι ο τρόπος έκφρασης. Έφυγε η φαντασία, δεν υπάρχει πια ούτε χιούμορ, ούτε φαντασία, υπάρχει μόνο βία, μέσω της βίας λύνουμε τα προβλήματά μας».

Το μεγάλο ψέμα σχετικά με την αστυνόμευση των Εξαρχείων, είναι πως αυτή είναι ανύπαρκτη. Στην πραγματικότητα, η ΕΛ.ΑΣ. έχει πλήρη γνώση του τι συμβαίνει στην πλατεία. Πιο πρόσφατη απόδειξη, η επιχείρηση εξάρθρωσης συμμορίας που διακινούσε ναρκωτικά, η οποία έγινε στο κέντρο της γειτονιάς το πρωί, χωρίς να ανοίξει ρουθούνι. Ωστόσο, τα πράγματα αφήνονται να φτάσουν σε οριακό σημείο. Αυτή η επιχείρηση, για παράδειγμα, έγινε μόνο μετά τη δολοφονία ενός Αιγύπτιου εμπόρου με το παρατσούκλι «Χαμπίμπι» στην οδό Θεμιστοκλέους, στις 11 το πρωί της 7 Ιουνίου που μας πέρασε, από ομάδα που αυτοχαρακτηρίστηκε ως ακροαριστερή στην ανάληψη ευθύνης που αναρτήθηκε στο Indymedia (είχε προηγηθεί μια επίθεση στην οποία ο Αιγύπτιος είχε μαχαιρώσει δύο άτομα που άνηκαν σε αναρχική συλλογικότητα). Είναι ενδεικτική της κλιμάκωσης της βίας, αλλά και της σχετικής αδιαφορίας της Αστυνομίας για την καθημερινότητα των κατοίκων.

Η καινούρια μορφή αυτής της βίας και η αποσύνδεση από την ίδια τη γειτονιά που χαρακτηρίζει τον μηδενισμό της νέας φουρνιάς, είναι φανερή. Τη γνωρίζουν όλοι οι κάτοικοι, αλλά η πολιτεία φαίνεται να την αγνοεί. Λόγος δεν γίνεται ούτε για το πως «σπρώχτηκε» η διακίνηση ναρκωτικών στα Εξάρχεια.

Χαρακτηριστική περίπτωση, όταν το 1985 ο τότε υπουργός ΥΠΕΧΩΔΕ, Ευάγγελος Κουλουμπής, προσπάθησε να προωθήσει ένα σχέδιο που στόχο είχε την «αποθάρρυνση των διαφόρων περιθωριακών κοινωνικών ομάδων στη μονοπώληση και υποβάθμιση του χώρου», μέσω της μετατροπής της συνοικίας σε «πόλο έλξης επισκεπτών και τουριστών» και της «τόνωσης της κατοικίας», ευπορότερων κοινωνικών στρωμάτων, φυσικά.

Η προσπάθεια πήγε στραβά: σύμφωνα με τον σύμβουλό του, Σπύρο Τσαγκαράτο, «κατά την τελευταία συνάντηση για την πλατεία, συμφωνήσαμε με τους κατοίκους ότι θα απορρίψουμε το σχέδιο "Πλάκα". Να πεζοδρομήσουμε, δηλαδή, μία διαδρομή από την πλατεία μέχρι το Μουσείο, ώστε να ανεβάσουμε τουρίστες μέχρι τα Εξάρχεια. Συμφωνήσαμε να καλέσουμε τον Τύπο την επόμενη και να αναγγείλουμε ένα σύνθετο πακέτο από πεζοδρομήσεις και κίνητρα για κατοικία με ανάπτυξη άλλων, ήπιων παρεμβάσεων». Ενώ λοιπόν ο Κουλουμπής ήταν έτοιμος να ανακοινώσει το πακέτο, το ίδιο βράδυ «έγινε ένα εντελώς αδικαιολόγητο ντου των MAT στην πλατεία. Κυριάρχησε στα μέσα ενημέρωσης, έγιναν καταστροφές, οπότε άντε μετά να βγεις και να μιλήσεις για επιστροφή της κατοικίας και ήπιες παρεμβάσεις. Η επέμβαση στην πλατεία έγινε, διότι, όπως μου εξήγησε αργότερα ο κ. Σταθάτος, υφιστάμενος του Νίκωνα Αρκουδέα (σ.σ. Αττικάρχη της ΕΛ.ΑΣ.), η Αστυνομία χρειάζεται τα πρεζάκια και τα βαποράκια ως πηγές πληροφόρησης. Δεν ρισκάρουμε να τους χάσουμε με πεζοδρομήσεις και αναπλάσεις!»

Φυσικά, μέσα σε όλα αυτά δεν γίνεται λόγος για το πώς αυτό επιδρά στις κατά τ' άλλα σημαντικές (και ειρηνικές) δραστηριότητες των πολιτικών συλλογικοτήτων στην περιοχή και στους ίδιους του κατοίκους. Επειδή φυσικά η πλατεία γίνεται διακύβευμα για πολλούς λόγους - και η διακίνηση ναρκωτικών είναι μόνο ένας απ' αυτούς.

[VICE Video] Ανήλικοι Πρόσφυγες Πέφτουν Θύματα Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης στο Κέντρο της Αθήνας

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Η αρχή της πολιτικής τους ιστορίας έρχεται σχεδόν την ίδια εποχή, με την πρώτη φοιτητική εξέγερση να λαμβάνει χώρα εδώ το 1859. Τα «ψάθινα καπέλα» που φόρεσαν τότε οι φοιτητές οι οποίοι για πρώτη φορά συγκρούστηκαν με την Αστυνομία στην περιοχή, εμφανίστηκαν σαν αντίδραση στην οικονομική πολιτική της βαυαρικής μοναρχίας (τα πηλίκια που ήταν υποχρεωμένοι να φοράνε οι μαθητές κατασκευάζονταν στο εξωτερικό και ήταν ακριβά).

Παρόμοια περιστατικά είχαμε ξανά το 1896 και 1897. Στα Εξάρχεια, στην οδό Μαυρομιχάλη, έγινε και η πρώτη συνάντηση των ιδρυτών του ΕΑΜ, το 1941. Στη Διδότου παραμορφώθηκε το πρόσωπο του θρυλικού Γιάννη Ξενάκη, σε σύγκρουση με τα βρετανικά στρατεύματα, κατά την εισβολή της Αθήνας το 1945, που ξεκίνησε ουσιαστικά τον Εμφύλιο. Υπό αυτό το πρίσμα, τα γεγονότα του Πολυτεχνείου είναι απλά ένα από τα κομμάτια μιας ιστορίας πολιτικοποιημένης δράσης που τραβάει πάνω από έναν αιώνα. Μια τόσο ριζωμένη παράδοση είναι δύσκολο να σπάσει. Παρόλα αυτά, η αλλαγή ίσως είναι προ των πυλών.

Στα σχέδια που εκδόθηκαν την περασμένη άνοιξη για τη νέα γραμμή του Μετρό, επισημοποιείται πως ένας από τους νέους σταθμούς θα βρίσκεται στην πλατεία Εξαρχείων. Ο σχεδιασμός προβλέπει κλείσιμο της πλατείας για επτά χρόνια, για όσο διαρκούν τα έργα εκεί. Φυσικά, εδώ ολοφάνερα προβλέπεται και ο χρόνος κατά τον οποίο τα έργα δεν θα προχωρoύν, λόγω αντιδράσεων, κινητοποιήσεων και επεισοδίων - πριν από μερικά χρόνια μόλις, το μηχάνημα που έκανε τις σχετικές εδαφολογικές μελέτες πυρπολήθηκε.

Επίσης, σφραγίζουν τη μετατροπή των Εξαρχείων από γειτονιά, σε κέντρο νυχτερινής ζωής και το επόμενο βήμα του αργού gentrification του κέντρου της Αθήνας, όπως το έχουμε δει να απλώνεται από το Γκάζι, στα Πετράλωνα, στο Κουκάκι και σιγά-σιγά στα πέριξ της Ομόνοιας.

Τα ενοίκια της περιοχής συνεχίζουν να ανεβαίνουν και πλέον είναι δύσκολο να βρει κανείς σπίτι σε τιμή που να ταιριάζει με τα μισθολογικά δεδομένα της χώρας. Η Σοφία, 32 ετών, που ζούσε μέχρι πρόσφατα στο Λονδίνο και αυτήν την εποχή ψάχνει σπίτι στην περιοχή, διαπιστώνει πως «τα σπίτια είτε έχουν να ανακαινιστούν πάνω από δεκαετία και είναι αχούρια είτε κάνουν πάνω από 350 ευρώ». Η εμπειρία της μου επαναλαμβάνεται κάθε μερικούς μήνες, όποτε κάποιος γνωστός μου ψάχνει να μετακομίσει.

Όταν το 2016 έκλεισε το Floral, το καφέ-ορόσημο της πλατείας, αυτές οι δυναμικές, η αυξανόμενη βία, αλλά και παράλληλη ακρίβεια που εμφανιζόταν, έγιναν εύκολα αντιληπτές στην ανακοίνωση που έβγαλε τότε ο ιδιοκτήτης του, Γιώργος Θαλασσινός: «Το Floral –ανεξάρτητα από τη θέλησή του– κλείνει τον κύκλο του στην Πλατεία Εξαρχείων, σας ευχαριστεί όλους για την αγάπη και την εμπιστοσύνη και ελπίζει να σας λείψει. Εμάς πάντως θα μας λείψετε!». Αργότερα, συμπλήρωσε πως ο λόγος ήταν διπλός: αφενός μια αύξηση του μισθώματος που ζητήθηκε από τους ιδιοκτήτες του κτιρίου, αφετέρου «το σημείο, είναι αφόρητο για οποιαδήποτε υγιή επιχείρηση θέλει να λειτουργήσει στην περιοχή». Προφανώς κάτι έχει αλλάξει στην περιοχή του Παλαμά, του Κουν, του Γύζη, του Τσαλδάρη, του Τρικούπη, της Βέμπο, του Γερμανού, του Άσιμου, του Σιδηρόπουλου, της Γώγου, του Κύρκου.

Το 2015, η προσφυγική κρίση ήρθε σε μια χώρα που ήταν ήδη κουρασμένη μετά από πέντε χρόνια κρίσης και μάλιστα στη μέση μιας ταραγμένης πολιτικά περιόδου, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ που είχε μόλις εκλεγεί βρισκόταν στα μαχαίρια με την Ευρωζώνη και τους δανειστές της χώρας. Δεν είμαστε σίγουροι πόσοι άνθρωποι πέρασαν από τη χώρα μας εγκαταλείποντας τη Μέση Ανατολή, αλλά μπορούμε να εικάσουμε γύρω στο ένα εκατομμύριο. Οι δομές για τη φιλοξενία αυτών των ανθρώπων φυσικά δεν υπήρχαν. Ήταν τότε που στα Εξάρχεια (και σε άλλες περιοχές, αλλά κυρίως εδώ γύρω), ξεκίνησε ένα κίνημα συμπαράστασης και αυτοργανωμένης αλληλεγγύης προς τους ανθρώπους που διασχίζανε το Αιγαίο προσπαθώντας να φτάσουν στη βόρεια Ευρώπη.

Από το κύμα εκείνο, τα Εξάρχεια είναι μία από τις λίγες περιοχές στις οποίες αυτοοργανωμένες δομές παραμένουν σε λειτουργία. Τα διάφορα υπό κατάληψη κτίρια που βρίσκονται διασκορπισμένα στην περιοχή είναι ακόμη το σπίτι για μερικές εκατοντάδες ανθρώπους, εναλλακτικές στα camp που έχει στήσει η κυβέρνηση, με τραγικά αποτελέσματα και στις άλλες εγκαταστάσεις που έχουν στήσει διάφορες ΜΚΟ και οι οποίες σιγά-σιγά παρακμάζουν, καθώς η χρηματοδότηση εξαφανίζεται. Από τα Εξάρχεια ξεκίνησε και η κατάληψη δομών, όπως το City Plaza. Αυτό είναι απλά ένα παράδειγμα για τον εναλλακτικό τρόπο σκέψης και οργάνωσης που επικρατεί στην περιοχή.

Είναι μια διαδικασία στην οποία η περιοχή οφείλει να μπει, για να επιβιώσει. Ταυτόχρονα, με την επέκταση της νυχτερινής ζωής, όλα τα υπόλοιπα κομμάτια της ζωής στη γειτονιά αργοσβήνουν. Τα τελευταία χρόνια έχουν κλείσει τα Λύκεια της περιοχής (αν και το ένα, το 5ο Λύκειο, στα όρια Εξαρχείων-Κολωνακίου, βρήκε και πάλι ζωή ως κατάληψη και είναι πλέον στέγη εκατοντάδων προσφύγων). Παράλληλα, οι συγκρούσεις που πια συμβαίνουν κάτω από τα σπίτια, σε συνδυασμό με την εγκατάλειψη από τον δήμο, διώχνουν ανθρώπους που μένανε στην περιοχή για δεκαετίες, αλλά πλέον ξεκινάνε οικογένειες (προσωπικά είδα δύο τέτοιες περιπτώσεις μόνο τους τελευταίους μήνες). Αν σε όλα αυτά που εξετάζουμε κάποιος προτείνει ως λύση την περισσότερη αστυνόμευση, ίσως δεν αντιλαμβάνεται τις δυναμικές της περιοχής.

Τα Εξάρχεια έχουν «όπλα», για να επιβιώσουν. Από αυτοδιαχειριζόμενες επιχειρήσεις εστίασης, που εδώ υπάρχουν αρκετές δεκαετίες προτού γίνουν ανάγκη κατά τη διάρκεια της κρίσης, σε μαθήματα πληροφορικής και γλωσσών που οργανώνονται σε διάφορες καταλήψεις και αυτοδιαχειριζόμενες δομές, όπως το «Νοσότρος» στη Θεμιστοκλέους, τα Εξάρχεια έχουν πολλά παραδείγματα «αντί-εύθραυστης» οργάνωσης (για να δανειστούμε μια έκφραση του Nasim Taleb).

Έχουν πια γίνει και πόλος έλξης τουριστών, που έρχονται να δούνε από κοντά το άναρχο και δημιουργικό πνεύμα της περιοχής. Σε ένα κύμα που είχε ξεκινήσει πριν από την Documenta 14, αλλά εντάθηκε πολύ κατά τη διάρκειά της, έχει γίνει και η γειτονιά που πολλοί καλλιτέχνες και δημοσιογράφοι από το εξωτερικό επιλέγουν να μετακομίσουν, αφήνοντας πίσω τους πόλεις σαν το Λονδίνο και το Βερολίνο. Πρόσφατα, το πολιτιστικό ίδρυμα Fondazione Prada επέλεξε την περιοχή, για να στήσει μια σειρά από installations που άνοιξαν κλειστά κτίρια (που παλιότερα στέγαζαν επιχειρήσεις), επιβεβαιώνοντας το πολιτιστικό κεφάλαιο της γειτονιάς που πια φτάνει εκτός Ελληνικών συνόρων.

Πέρα από τις μολότοφ των ειδήσεων, τα Εξάρχεια είναι η γειτονιά που μπορεί κάποιος δίπλα σου, σε ένα καφέ, να ξεκινήσει ξαφνικά να απαγγέλλει αυτοσχέδια ποίηση (κάτι που μου έχει συμβεί). Ή θρακιώτικα τύμπανα να ηχήσουν στην Καλλιδρομίου και να στηθεί αυτοσχέδιο γλέντι στη μέση του δρόμου από το πουθενά. Υπάρχει ακόμη ένα εξαρχιώτικο πνεύμα που δεν μοιάζει με κανένα άλλο στην Αθήνα. Φυσικά, δεν είναι η γειτονιά του φαντασιακού της επανάστασης. Δεν είναι η γειτονιά της υπαρκτής αναρχίας, όπως συχνά-πυκνά με ρωτάνε φίλοι από το εξωτερικό. Δεν είναι άντρο της εργατικής τάξης και της επανάστασης, όπως θέλουν να νομίζουν πολλοί εν Ελλάδι αριστεροί (συνήθως όχι κάτοικοι).

Βασικά, δεν είναι σκηνικό για τις φαντασιώσεις κανενός. Είναι μια γειτονιά με πολλά προβλήματα, που αλλάζει, γρήγορα και άβολα - και όχι απαραίτητα σε καλύτερη κατεύθυνση. Αλλά είναι η γειτονιά μέσα στην οποία όλα αυτά υπάρχουν, τη φτιάχνουν σαν παζλ. Εδώ όπου οι πρόσφυγες σιγά-σιγά γίνονται κομμάτι της ζωής, που οι κάτοικοι συνυπάρχουν σαν σε παλιά γειτονιά και που οι τοίχοι αναπνέουν τέχνη που αλλάζει μαζί με τις εποχές.

Τα Εξάρχεια, είναι δυστυχώς ή ευτυχώς εκεί που συναντιούνται οι μεγάλες αλήθειες της σημερινής Ελλάδας. Η προσφυγική κρίση συναντά την αλληλεγγύη και τα δίκτυα που γεννήθηκαν από την κατάληψη της πλατείας Συντάγματος. Το σαθρό οικονομικό μοντέλο που επιβάλει τη νυχτερινή ζωή ως μόνη πηγή εσόδων βρίσκει τις πιάτσες ναρκωτικών που έχουν επιβληθεί γύρω από την περιοχή από την αδιαφορία του κράτους. Η έλλειψη πολιτικής ποιότητας την ανασφάλεια του πολίτη. Στα επόμενα χρόνια, θα κληθούμε να αποφασίσουμε από κοινού αν αξίζει να τα διατηρήσουμε. Οι επιλογές δεν μοιάζουν θελκτικές: περισσότερη αστυνόμευση, έως ότου σπάσει ο πολιτικός χαρακτήρας της περιοχής, πλήρη κατάληψη από τα μπαρ και το εμπόριο ναρκωτικών, εγκατάλειψη στο gentrification, ουσιαστικά θανάτωση του χαρακτήρα τους. Προσωπικά, δε θα επέλεγα τίποτα από τα παραπάνω.

Περισσότερα από το VICE

«Στα Εξάρχεια Ένιωσα σαν Ερωτευμένος Έφηβος»: Το Γράμμα Ενός 28χρονου Πρόσφυγα Προς την Ελλάδα

Οι Αρχιτεκτόνισσες που Άλλαξαν την Όψη της Νεάπολης Εξαρχείων

Ιδρωμένες Αναμνήσεις από το Ιστορικό An Club των Εξαρχείων