Μια Φωτογραφική Σύγκριση των Φτωχογειτονιών της Γλασκώβης του '70 και του Σήμερα

Το θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Τον Οκτώβριο, φωτογραφίες που είχαν εμπάργκο για 45 χρόνια επιτέλους δημοσιεύτηκαν. Οι φωτογραφίες, τραβηγμένες από τον φωτογράφο ντοκιμαντέρ Nick Hedges για το φιλανθρωπικό ίδρυμα Shelter, από το 1969 έως το 1972, αποκαλύπτουν τις επικίνδυνες συνθήκες και τους γεμάτους με ακαθαρσίες χώρους όπου ζούσαν οι άνθρωποι στις παραγκουπόλεις της Σκωτίας.

«Μια οικογένεια που ζούσε στο Gorbals στη Γλασκώβη ξύπνησε ένα πρωί και ο σύζυγος άκουσε αυτόν τον περίεργο θόρυβο. Στην αρχή πίστεψαν ότι ήταν έκρηξη φυσικού αερίου και έπειτα εκείνος κοίταξε από το παράθυρο και είδε ένα συνεργείο κατεδάφισης στην άκρη του τετραγώνου να έχει θέσει σε λειτουργία την ταλαντευόμενη μπάλα κατεδάφισης», είπε ο Nick Hedges. «Το συνεργείο δεν είχε ιδέα πως εκεί μέσα ζούσαν άνθρωποι. Θα μπορούσε να έχει σκοτωθεί κάποιος. Αλλά είναι επίσης μια ένδειξη της κατάστασης την οποία ορισμένες οικογένειες αναγκάστηκαν να βιώσουν. Εννοώ, το να ζήσουν σε πολυκατοικίες που ήταν ημι-εγκαταλελειμμένες».

Για τον Nick, η επανεξέταση των φωτογραφιών είναι προσωπικό θέμα. Τραβήχτηκαν όταν ήταν νέος άνδρας και οι οδυνηρές συνθήκες στις οποίες ζούσαν αυτοί οι άνθρωποι έμειναν στη μνήμη του πάνω από τέσσερις δεκαετίες. Ήταν εκείνος που έβαλε εμπάργκο στο έργο του, κυρίως από αίσθημα ευθύνης στους φωτογραφιζόμενους, επιθυμώντας να μη γίνει εισβολή στη ζωή τους και για να αποφύγει να τους κάνει εμβλήματα της φτώχειας.

Μια φωτογραφία δείχνει μια νεαρή μητέρα να σπρώχνει ένα βρεφικό καροτσάκι μέσα σε ένα εγκαταλελειμμένο οίκημα. Το μωρό κοιτάει τη φωτογραφική μηχανή. Η λεζάντα μάς πληροφορεί ότι υπήρχε βροχόνερο στο δάπεδο του σπιτιού τους και ότι οι αρουραίοι έτρεχαν ελεύθεροι γύρω από τα κρεβάτια τους. Το ότι κοιμόντουσαν με τα φώτα αναμμένα δεν μπορούσε να κρατήσει μακριά τα τρωκτικά. Η νεαρή γυναίκα περίμενε το δεύτερο παιδί της.

Το Shelter ψάχνει να εντοπίσει μερικούς από τους ανθρώπους των φωτογραφιών, όπως το μωρό στο καροτσάκι, που σήμερα θα είναι μεταξύ 40-50 ετών.

«Νομίζω ότι θα ήταν υπέροχο εάν μπορούσαμε να έρθουμε σε επαφή με κάποια από τις οικογένειες στις φωτογραφίες» είπε ο Nick. «Θα ήταν υπέροχο να μαθαίναμε πώς προχώρησαν στη ζωή - εάν κατάφεραν να επιζήσουν και να δραπετεύσουν από μια ζωή στη φτώχεια και την ακατάλληλη στέγαση. Θα ήταν ενδιαφέρον, για προσωπικούς λόγους, αλλά πιστεύω επίσης ότι το Shelter θα έβρισκε πολύτιμη τη συγγραφή της οικιστικής ιστορίας της περιοχής».

Χάρη στη δημοσιογραφική κάλυψη της έκθεσης, ο Nick είναι τώρα σε επικοινωνία με ένα από τα παιδιά των φωτογραφιών. Δεν έδωσε τη συγκατάθεσή της να γίνει γνωστό το όνομά της, αλλά έβγαλε φωτογραφία δίπλα στην αρχική φωτογραφία όπου απεικονίζεται με τη μητέρα, τον αδερφό και την αδερφή της. Ονόμασε τη νέα φωτογραφία «Me and Me».

«Είχε μια περιπετειώδη και υπέροχη ζωή», είπε ο Nick.

Το Shelter Σκωτίας ιδρύθηκε το 1968 και το πρότζεκτ των φωτογραφιών ανατέθηκε το 1969. Τότε, το ίδρυμα θεωρούσε πως αντιμετώπιζε μια βραχυπρόθεσμη οικιστική κρίση. «Ποτέ δεν φανταστήκαμε ότι θα ήμασταν σήμερα στο ίδιο σημείο» είπε ο Adam Lang, από το Shelter. «Θα ήθελα να ελπίζω πως δεν θα χρειάζεται να είμαστε εδώ σε 50 χρόνια».

«Γιατί εκθέτετε τώρα αυτές τις φωτογραφίες;», τον ρώτησα.

«Θέλαμε να δείξουμε ότι αυτό είναι ένα κομμάτι της ιστορίας μας, ένα μέρος της κληρονομιάς μας. Μας υπενθυμίζει πόσο μακριά έχουμε φτάσει -έχουμε κάνει μεγάλα βήματα τα τελευταία 40,45 χρόνια- αλλά κι ότι ακόμα έχουμε πολλά να κάνουμε. Ελπίζουμε ότι οι φωτογραφίες θα δώσουν το έναυσμα να επικεντρωθούμε στην εστίαση και τη στέγαση».

Παρόλο που τα ακατάλληλα σπίτια δεν είναι πλέον τόσο ορατά όσο όταν ο Hedges τράβηξε τις φωτογραφίες, η οικιστική κρίση το 2015 είναι εξίσου ύπουλη. Η σημερινή νομοθεσία για την υγεία και την ασφάλεια δεν θα επέτρεπε σε ομάδες κατεδάφισης να κατεδαφίσουν ένα τετράγωνο πολυκατοικιών όπου ακόμα ζουν άνθρωποι. Στα τέλη της περασμένης χρονιάς, ο Εργατικός πρώην υπουργός Οικισμού της Σκωτίας είχε προειδοποιήσει πως η χώρα αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη οικιστική κρίση από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, με ενδεχόμενο να υπάρξει έλλειμμα 160.000 σπιτιών μέχρι το 2035.

Η έλλειψη κατάλληλης στέγης θα μπορούσε να αφήσει επίσης κενά στην εκπαίδευση 5.000 παιδιών στη Σκωτία που ζουν σε προσωρινά καταλύματα, καθώς -στατιστικά- θα χάσουν κατά μέσο όρο 55 μέρες σχολείο τοn χρόνο ή πάνω από το ένα τέταρτο της σχολικής χρονιάς. Αυτά τα παιδιά είναι επίσης 4 φορές πιθανότερο να υποφέρουν από προβλήματα ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη ή το άγχος.

Αφού μίλησα με τον Nick, μαζί με τον φωτογράφο του VICE τον Nick Dodd, επισκεφτήκαμε τις περιοχές Gorbals και Maryhill, δύο από τα μέρη όπου τράβηξε τις αρχικές φωτογραφίες.

Στο Gorbals, ένα τετράγωνο ακατάλληλων πολυκατοικιών, δεσπόζει πάνω από μια υπό ανέγερση οικοδομή από την εταιρεία Laurieston. «Έχει προγραμματιστεί να κατεδαφιστούν τον Μάρτιο», είπε ένας εργαζόμενος. «Αλλά εάν μεταφέρθηκαν οι άνθρωποι δεν γνωρίζω».

Αργότερα, εκπρόσωπος της Laurieston είπε ότι «τα ακίνητα της Laurieston Phase 1 έχουν χτιστεί για την ένωση New Gorbals Housing Association και στους ενοίκους των διαμερισμάτων θα περιλαμβάνονται εκείνοι που επλήγησαν από την εκκένωση και κατεδάφιση των παλιών ουρανοξυστών. Η περιοχή αναπτύσσεται σε μια από τις πιο ποθητές αστικές γειτονιές του κέντρου της Γλασκώβης, παρέχει υψηλής ποιότητας σπίτια σε ποικιλία τιμών για όλα τα βαλάντια».

Σε ένα μικρό πάρκο μεταξύ της ακατάλληλης πολυκατοικίας και των νέων οικισμών, συναντήσαμε έναν ηλικιωμένο άνδρα στο παγκάκι, ο οποίος συστήθηκε ως Steve. Έχει ζήσει στην περιοχή λίγο-πολύ όλη του τη ζωή, μας είπε, και έχει δει πολλές αλλαγές με το πέρασμα του χρόνου. «Ζούσα σε μία από τις πολυκατοικίες σαν παιδί, δεν είχε τουαλέτα αλλά ένα αποχωρητήριο εξωτερικά», είπε.

«Τι πιστεύετε για τα καινούρια σπίτια», ρώτησα.

Κούνησε το κεφάλι του. «Στοιχίζουν 70 χιλιάδες».

Δεν του είπα ότι θα στοιχίσουν πολλά περισσότερα από 70.000 λίρες, αλλά ότι στην πραγματικότητα θα ξεπεράσουν τις 130.000 λίρες.

Έπειτα προχωρήσαμε στο Maryhill, όπου τα κτήρια φαίνονται καινούρια, παράξενα και απρόσωπα. Καθώς οδηγούμε στην περιοχή, παρατηρούμε ένα συνοθύλευμα αρχιτεκτονικών στυλ - από το σύγχρονο μέχρι το βικτωριανό.

Μία από τις φωτογραφίες του Nick Hedges δείχνει παιδιά που παίζουν στο κλιμακοστάσιο εργατικής πολυκατοικίας στο Maryhill. Η λεζάντα κάτω από τη φωτογραφία του Hedges αναφέρει ότι η Γλασκώβη είναι μια πόλη γνωστή για τις τραγωδίες της. Το 1972, την τελευταία χρονιά του φωτογραφικού πρότζεκτ του Hedges, ξέσπασε πυρκαγιά σε πολυκατοικία της οδού Maryhill με συνέπεια δύο άτομα να πεθάνουν.

Τα διαμερίσματα στον περίφημο Red Road της Γλασκώβης καταστράφηκαν δημοσίως -παρόλο που η ομάδα κατεδάφισης έκανε λάθος και άφησε στη θέση τους μιάμιση πολυκατοικία- ενώ άλλα, χωρίς τυμπανοκρουσίες ή παρουσία κοινού. Η ανατίναξη των παλιών κτηρίων έγινε σχεδόν ρουτίνα καθώς η Γλασκώβη άρχισε να αναγεννιέται, να ξαναχτίζεται και να μετατρέπεται σε μια νέα πόλη, μια πόλη με καλύτερη στέγαση· στέγαση που είναι ασφαλής και χαρακτηρίζεται οικονομικά προσιτή.

Στις 18 Νοεμβρίου, η υπουργός Οικισμού της Σκωτίας Margaret Burgess δεσμεύτηκε να δαπανήσει 3 δισ. λίρες για την κατασκευή προσιτών οικονομικά κατοικιών, με το 70% αυτών να προορίζονται για κοινωνική στέγαση και να δίνονται σε εκείνους που τα έχουν ανάγκη.

Δυστυχώς, για πολλούς, αυτά τα νέα σπίτια και διαμερίσματα άργησαν πολύ και για άλλους ποτέ δεν θα φαίνονται εντός των οικονομικών δυνατοτήτων τους. Ένας ασφαλές, καθαρό δικό τους σπιτικό είναι κάτι που οι 150.000 άνθρωποι οι οποίοι βρίσκονται υπό προσωρινή στέγαση σε όλη τη Σκωτία, μόνο να ονειρεύονται μπορούν προς το παρόν.

Περισσότερα από το VICE

Συγκλονιστικά Πορτραίτα Σύρων Προσφύγων

Κάναμε Χριστούγεννα με τους Έλληνες Παγανιστές

Μέρες και Νύχτες στο Κέντρο Κράτησης της Κορίνθου