To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE ΙndonesiaΣτην Ινδονησία, έχει πολλές ονομασίες: rep-repan, eureup-eureup, και tindihan. Η φυλή Χμόνγκ στο Βιετνάμ και το Λάος, το λέει dabtsong. Στην Καμπότζη, λέγεται khmaochsângkât. Κάθε χώρα, έχει τη δική της ονομασία και εξήγηση για αυτό που οι δυτικοί ιατροί ονομάζουν παράλυση ύπνου ή υπνική παράλυση: είναι δουλειά κάποιου πνεύματος ή, για να μεταφράσουμε τη φράση των Χμερ, είναι κυριολεκτικά «ένα φάντασμα που σε πιέζει».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Υπέφερα από αυτό σε όλη μου τη ζωή. Πολλοί Ινδονήσιοι κοιμούνται, για να ξεχάσουν την πείνα και τη δίψα που έχουν κατά το Ραμαζάνι. Εγώ πάλι, όχι. Για άλλους, ο ύπνος είναι μάλλον κάτι ξεκούραστο, όμως για εμένα μπορεί να γίνει εξουθενωτικός.Σχεδόν κάθε φορά που πέφτω για ύπνο, καταλήγω να ξυπνάω με ένα τράνταγμα. Όμως η λέξη «ξυπνάω» δεν είναι ακριβής, μιας και δεν έχω πλήρη συνείδηση. Βρίσκομαι κάπου στο ενδιάμεσο, σε εκείνη την παράξενη και μερικές φορές τρομακτική κατάσταση μεταξύ ύπνου και ξύπνιου. Είμαι ξαπλωμένη και ανίκανη να κουνηθώ, όμως έχω πλήρη συναίσθηση του περιβάλλοντός μου - και θέλετε να ακούσετε το χειρότερο; Ορκίζομαι ότι μπορώ να δω κάτι μαύρο να βγαίνει από το κορμί μου και να περνάει μέσα από τον τοίχο δίπλα στο κρεβάτι μου. Αισθάνομαι μια παράξενη, απόκοσμη ζεστασιά να φεύγει από το σώμα μου.
Αυτό συμβαίνει σχεδόν κάθε βράδυ, μερικές φορές 20 φορές μέσα στη νύχτα, από τότε που ήμουν έξι ετών.Τι διάολο είναι αυτό λοιπόν; Κάποιοι Ινδονήσιοι πιστεύουν ότι η υπνική παράλυση είναι η δουλειά κάποιου jin – ένα πνεύμα ή φάντασμα που κατονομάζεται στο Κοράνι, ως μια από τις ευφυέστερες δημιουργίες του Θεού. Τα jin δεν είναι πάντα κακόβουλα, όμως είναι πνεύματα και αυτό τα κάνει τρομακτικά, αν θέλετε τη γνώμη μου.Πριν από τέσσερα χρόνια, η 22χρονη Mirella Pandjaitan βίωσε την υπνική παράλυση για πρώτη φορά στη ζωή της. Ο νους της πήγε κατευθείαν στα κακά πνεύματα.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
«Τρομοκρατήθηκα», μου είπε η Mirella. «Δεν μπορούσα να καταλάβω αν ήταν πραγματικότητα ή εφιάλτης. Δεν μπορούσα να κουνηθώ. Φρίκαρα. Τότε δεν ήξερα ότι ήταν υπνική παράλυση, μιας και δεν γνώριζα τον όρο. Νόμιζα ότι ένα κακό πνεύμα προσπαθούσε να μου κάνει κακό, αφού ξύπνησα [και είδα ένα φάντασμα]. Δεν μπόρεσα να κοιμηθώ ξανά».
«Υπάρχουν δύο χαρακτηριστικά της υπνικής παράλυσης. Το πρώτο είναι ότι εμφανίζεις ψευδαισθήσεις»
Το να ξέρω ότι δεν είμαι η μόνη ήταν μια ανακούφιση, όμως όχι πολύ μεγάλη. Ήθελα να ψάξω καλά το θέμα, για να δω αν θα κατάφερνα ποτέ να κοιμηθώ καλά το φετινό Ραμαζάνι. Έτσι, επικοινώνησα με τον Andreas Prasadja, τον μοναδικό ειδικό στις διαταραχές ύπνου στη χώρα. Μου εξήγησε ότι οι διαταραχές, όπως η υπνική παράλυση, χειροτερεύουν, όταν νηστεύεις.«Το βιολογικό ρολόι των ανθρώπων που κάνουν νηστεία αλλάζει, στερούνται ύπνο», μου είπε. «Σε ακραίες περιπτώσεις, η έλλειψη ύπνου μπορεί να προκαλέσει υπνική παράλυση».Γνώρισα τον Andreas στο νοσοκομείο Mitra, στο Κεμαγιοράν της κεντρικής Τζακάρτα, όπου διευθύνει μια κλινική διαταραχών ύπνου. Του μίλησα για τις εμπειρίες μου. Ο Andreas έγνεψε καταφατικά και μου εξήγησε τι κρυβόταν πίσω από τις νυχτερινές επισκέψεις που μου έκαναν τα φαντάσματα.Όταν βρισκόμαστε στο στάδιο REM του ύπνου ή αλλιώς σε ύπνο γρήγορων κινήσεων των ματιών (Rapid Eye Movement), διατρέχουμε τον μεγαλύτερο κίνδυνο να βιώσουμε υπνική παράλυση. Συμβαίνει, όταν τα εγκεφαλικά κύματα του ύπνου REM συμπίπτουν με εκείνα που έχουμε, όταν είμαστε ξύπνιοι, εξήγησε ο Andreas.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η πίστη της φυλής Χμογνκ στα νυχτερινά πνεύματα, ή αλλιώς dabtsong, ήταν αυτό που τους σκότωσε.
«Υπάρχουν δύο χαρακτηριστικά της υπνικής παράλυσης», μου είπε. «Το πρώτο είναι ότι εμφανίζεις ψευδαισθήσεις, μπορείς να δεις κάποιο πλάσμα, όμως η μορφή αυτού του πλάσματος εξαρτάται από το πολιτισμικό σου υπόβαθρο. Αυτός είναι ο λόγος που οι άνθρωποι από διαφορετικά μέρη του πλανήτη βλέπουν διαφορετικά πράγματα».Εδώ στη νοτιοανατολική Ασία, βλέπουμε φαντάσματα. Στις ΗΠΑ, πολλοί από αυτούς που πάσχουν από υπνική παράλυση, βλέπουν αράχνες. Ο αρχισυντάκτης μου, ένας Αμερικανός, μου είπε ότι βλέπει γατάκια (αχ, τι γλυκό).Το δεύτερο χαρακτηριστικό της υπνική παράλυσης είναι αυτό που της δίνει το όνομά της.«Αδυνατείς να κινήσεις το σώμα σου, λόγω των νευρικών αμυντικών μηχανισμών», είπε ο Andreas. «Επομένως, ναι, η αδυναμία σου να κινηθείς είναι αμυντικός μηχανισμός».
My Dream, My Bad Dream, Fritz Schwimbeck
Οι Αμερικανοί γιατροί ξεκίνησαν να μελετούν τις εμπειρίες της υπνική παράλυσης στη νοτιοανατολική Ασία, όταν πρόσφυγες από την Καμπότζη, το Λάος και το Βιετνάμ κατέφταναν στη χώρα. Οι πρόσφυγες της Καμπότζης που γλίτωσαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ερυθρών Χμερ, έφεραν ψυχικά τραύματα και παραπονιούνταν για το khmaochsângkât. Τότε ξαφνικά, στις αρχές της δεκαετίας του '80, περισσότεροι από 100 υγιείς άνδρες της φυλής Χμονγκ πέθαναν στον ύπνο τους. Κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει τι συνέβαινε. Οι γιατροί αποφάσισαν να το ονομάσουν Σύνδρομο Ανεξήγητου Αιφνίδιου Θανάτου ή SUNDS (Sudden Unexplained Nocturnal Death Syndrome).
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
«Μην το πολεμάτε, είναι εξουθενωτικό. Απλώς κοιμηθείτε. Όλα είναι καλά, ακόμη και αν αισθάνεστε κατατρομαγμένοι»
Στη συνέχεια, όσο γρήγορα εμφανίστηκαν τέτοιου είδους θάνατοι, τόσο γρήγορα σταμάτησαν. Περισσότερες από δύο δεκαετίες αργότερα, ένας καθηγητής από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο κατέληξε σε ένα τρομακτικό συμπέρασμα: Η πίστη της φυλής Χμογνκ στα νυχτερινά πνεύματα, ή αλλιώς dabtsong, ήταν αυτό που τους σκότωσε.Ή, τουλάχιστον, υπό μία έννοια. Κατά πάσα πιθανότητα, ο θάνατός τους προκλήθηκε λόγω καρδιακής δυσλειτουργίας. Όμως, η παράλυση ύπνου και οι τοπικές πεποιθήσεις ως προς το τι την προκαλεί, έπαιξαν έναν πολύ σημαντικό ρόλο, ισχυρίστηκε η Adler στο βιβλίο της SleepParalysis:Night-mares,NocebosandtheMind-BodyConnection (εκδ. Rutgers University Press, Παράλυση Ύπνου: Εφιάλτες, Νοσίμπο και η Σύνδεση Σώματος-Μυαλού). Οι πεποιθήσεις, κατέληξε, έχουν τη δυνατότητα να σκοτώσουν.O ΠαπαViral. Δες το βίντεο του VICE:
Σχεδόν στην άλλη άκρη της χώρας, ένας καρδιολόγος στο Ιατρικό Κολέγιο του Μπέιλορ στο Τέξας, διερευνούσε κατά πόσο συνδέεται το σύνδρομο SUNDS με τον ύπνο REM και την υπνική παράλυση. Ο γιατρός Matteo Vatta διαπίστωσε ότι οι άνδρες από τη νοτιοανατολική Ασία είχαν προδιάθεση σε μια γενετική καρδιακή αρρυθμία, στην οποία οφειλόταν πιθανώς ο θάνατος των ανδρών της φυλής Χμονγκ, τη δεκαετία του '80.«Η καρδιά μπορεί να είναι φυσιολογική για αρκετό καιρό και ξαφνικά να σταματήσει», είπε ο Vatta στο blog LiveScience. «Συνήθως, η καρδιά σταματά το βράδυ και αυτό κάποτε προκάλεσε στη νοτιοανατολική Ασία περισσότερους θανάτους νεαρών ανδρών από ό,τι τα τροχαία δυστυχήματα».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Φυσικά, το σύνδρομο SUNDS και το rep-repan δεν είναι το ίδιο πράγμα. Είναι απλώς ένα κοινό πρόβλημα και είναι καλύτερα να το αγνοείς, όταν σου συμβαίνει, μου είπε ο Andreas.
Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.
«Δεν μπορεί να μας βλάψει, όταν συμβαίνει, όμως οι επιπτώσεις του είναι άσχημες», είπε. «Θέλω να πω, η υπνική παράλυση είναι ένα σημάδι ότι κάποιος έχει στερηθεί ύπνο σε ακραίο βαθμό. Αν λοιπόν οδηγείς ένα αυτοκίνητο ή μια μηχανή σε αυτήν την κατάσταση, θα αποβεί μοιραίο, έτσι δεν είναι;».Οι άνδρες της φυλής Χμονγκ πιθανότατα τρομοκρατήθηκαν, όταν τους συνέβη. Ποια είναι η συμβουλή του Andreas; Κρατήστε την ψυχραιμία σας και προσπαθήστε να κοιμηθείτε ξανά.«Μην το πολεμάτε, είναι εξουθενωτικό», είπε. «Απλώς κοιμηθείτε. Όλα είναι καλά, ακόμη και αν αισθάνεστε κατατρομαγμένοι».
«Στη δυτική Ευρώπη, η πεποίθηση ενός αθέατου κόσμου σταμάτησε, όταν ανακάλυψαν τον ορθολογισμό. Εδώ, οι παραδόσεις και οι μύθοι διαιωνίζονται»
Δεν είναι μόνο οι άνθρωποι από τη νοτιοανατολική Ασία που βρίσκουν τρομακτική αυτήν την εμπειρία. Η αγγλική λέξη για τον εφιάλτη (nightmare) λέγεται ότι προήλθε από τον νορβηγικό όρο «mare» - ένα υπερφυσικό πνεύμα που του αρέσει να πιέζει το στέρνο των ανθρώπων και να τους πνίγει την ώρα που κοιμούνται.Στην Ινδονησία, οι πεποιθήσεις έχουν την τάση να περνάνε από γενιά σε γενιά, επομένως δεν είναι να απορεί κανείς που κάποιες περίεργες ιδέες για κακά φαντάσματα εξακολουθούν να είναι δημοφιλείς, μέχρι και σήμερα. Ή μήπως δεν είναι καθόλου περίεργο όλο αυτό τελικά; Η επιστήμη είναι εξαιρετική, όμως τι γίνεται, αν αυτή η σκοτεινή φιγούρα που βλέπω το βράδυ είναι πράγματι φάντασμα;
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Επικοινώνησα με τη Risa Permandeli, ειδικό στα ινδονησιακά φαντάσματα και τον μυστικισμό, για να τη ρωτήσω για ποιον λόγο είναι τόσο διαδεδομένες αυτές οι πεποιθήσεις στην Ινδονησία.«Στην Ινδονησία πιστεύουμε στον αθέατο κόσμο», μου είπε η Risa. «Δεν είπαμε ποτέ ότι το αθέατο είναι ξέχωρο από τις ζωές μας, επομένως θεωρούμε δεδομένο ότι κάτι μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή».«Νομίζω ότι οπουδήποτε στον κόσμο, ακόμη και στη Γαλλία, όπου οι άνθρωποι φημίζονται για τον ορθολογισμό τους, υπάρχει η έννοια του αόρατου κόσμου. Στη δυτική Ευρώπη, η πεποίθηση ενός αθέατου κόσμου σταμάτησε, όταν ανακάλυψαν τον ορθολογισμό. Εδώ, δεν υπάρχει ορθολογισμός με βάση τις γνώσεις, επομένως οι παραδόσεις και οι μύθοι διαιωνίζονται».Περισσότερα από το VICEΤη Mέρα που με Βίασε ο Πατριός μου, Σταμάτησα να ΟνειρεύομαιΕποχές 90s Αναβιώνουν στην Ελλάδα με το Psytrance Φεστιβάλ που μας Στέλνει ο ΕρντογάνΜια Κουβέντα με τον Πρόεδρο των Ελλήνων Ρομά για το Γκέτο στο Μενίδι
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
