Τι θα Γινόταν αν Ξεσπούσε Πόλεμος Ανάμεσα στην Ευρώπη και τη Ρωσία

Ευρώπη: Μια ήπειρος που ιστορικά γουστάρει πολύ τον πόλεμο, αν και έχει την ευκαιρία να βιώνει μια άνευ προηγουμένου εποχή σταθερότητας. Εδώ και 72 χρόνια, στην Ευρώπη –με εξαίρεση κάποιες τοπικές και εμφύλιες διαμάχες, όπως στην (πρώην) Γιουγκοσλαβία και την Ουκρανία– επικρατεί ειρήνη σε γενικές γραμμές. Είναι μια χρυσή εποχή.

Αλλά η ειρήνη δεν είναι δεδομένη. Αν πιστεύετε πως δεν μπορεί να ξεσπάσει και πάλι ένας επικός χαμός, να ξέρετε ότι και άλλα μυαλά σκέφτηκαν έτσι στο παρελθόν. Κάποια άτομα σκέφτηκαν ακριβώς το ίδιο στα μέσα του 19 ου αιώνα και ξανά στις τέσσερις δεκαετίες ηρεμίας που ακολούθησαν τη γαλλοπρωσική σύγκρουση του 1870-71. Αυτή η δεύτερη περίοδος τελείωσε, όταν ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, οπότε μάλλον δεν τα υπολόγισαν σωστά.

Μπορεί λοιπόν και εμείς να μην έχουμε υπολογίσει σωστά το πόσο κοντά βρισκόμαστε σε μια μεγάλη πολεμική διαμάχη;

Κάποιοι πιστεύουν ότι αυτό ακριβώς συμβαίνει. Ειδικοί σε θέματα ασφαλείας εξετάζουν ολοένα και περισσότερο σενάρια όπου στη μια πλευρά βρίσκεται μια ιδιαίτερα ενισχυμένη Ρωσία και από την άλλη όλοι οι νατοϊκοί σύμμαχοι της Ευρώπης, με τις δύο πλευρές να ξεφεύγουν από τις διπλωματικές διαφωνίες και να ξεκινούν την ένοπλη αντιπαράθεση. Το παραπάνω ενδεχόμενο, τονίζουν, είναι σχεδόν απίθανο. Αλλά αν έχουμε διδαχθεί ένα πράγμα από τις παγκόσμιες εξελίξεις εσχάτως, αυτό είναι πως το «σχεδόν απίθανο» δεν είναι και αδύνατο.

Ένα: Ο Donald Trump δεν μένει στα λόγια και αποσύρει τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ. Δύο: Ένας ολοένα και πιο τολμηρός Valdimir Putin αποφασίζει να βάλει στο χέρι τα κράτη της Βαλτικής –Λιθουανία, Λετονία, Εσθονία– που εδώ και καιρό θεωρεί πως πρέπει να ανήκουν στη Ρωσία. Τρία: Από τη στιγμή που αυτά τα κράτη είναι μέλη του ΝΑΤΟ από το 2004, η υπόλοιπη συμμαχία –το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Γαλλία και οι λοιποί– σπεύδει να τα βοηθήσει.

Το αποτέλεσμα; «Χιροσίμα και Ναγκασάκι παντού», δήλωσε ο Ρώσος Vladimir Zhirinovsky, όταν συζήτησε πέρυσι την πιθανότητα του εν λόγω σεναρίου.

Οπότε όχι, δεν φαντάζει ευοίωνο.

Αλλά θα μπορούσε όντως η σύγκρουση Ευρώπης – Ρωσίας να γίνει πραγματικότητα και αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, πώς θα εξελισσόταν; Σας προειδοποιούμε: σύμφωνα με τον Keith Giles, του βρετανικού think-tank Chatham House, «τα νέα δεν είναι και τόσο καλά».

Οι εντάσεις ανάμεσα σε Ρωσία και Ευρώπη είναι πάντα υψηλές. Έστω και έτσι, όμως, η παρούσα κατάσταση είναι ανησυχητική.

Από τη μια μεριά, έχεις τη Ρωσία που στήνει μεγάλη κλίμακας πυρηνικά γυμνάσια για 40 εκατομμύρια πολίτες, στέλνοντας υποβρύχια σε ύδατα άλλων χωρών και οργανώνοντας ασκήσεις στα όρια του βρετανικού εθνικού εναέριου χώρου. Επιπλέον, το να αρπάζεις με τη βία ένα κομμάτι μιας άλλης χώρας –τι έγινε Κριμαία, πως πάει;- δεν είναι μια κίνηση που θα έκανε ένας καλός γείτονας.

Από την άλλη, βέβαια, και το ΝΑΤΟ κάνει τα δικά του. Η συμμαχία έχει σχεδόν 10.000 στρατιώτες σε χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία, την ίδια στιγμή που μια πολεμική άσκηση δύο εβδομάδων με τη συμμετοχή χιλιάδων προσωπικού και 50 αεροσκαφών πραγματοποιείται στη Σκωτία. O θεωρητικός αντίπαλος σε τέτοιου είδους πολεμικές πρόβες έχει συχνά ένα κωδικό όνομα που μιλάει από μόνο του: οι κόκκινοι.

Φαντάζομαι πως και η ίδια η Ρωσική κυβέρνηση θα δεχόταν ότι καλοβλέπει μια γερή φέτα της Βαλτικής.

Ο Putin πιστεύει πως αυτά τα πρώην σοβιετικά κράτη δεν έπρεπε ποτέ να είχαν ανεξαρτητοποιηθεί: το κάθε ένα από αυτά έχει μεγάλα ποσοστά Ρωσικού πληθυσμού και διαθέτει εξαιρετικά λιμάνια, από στρατηγικής πλευράς. Σίγουρα δεν τον ψήνει που είναι μέλη του ΝΑΤΟ, καθώς βλέπει τη Βορειοατλαντική Συμμαχία να περικυκλώνει τη Ρωσία.

«Αν συμπιέσεις ένα ελατήριο», είχε προειδοποιήσει το 2014, «αργά ή γρήγορα εκείνο θα εκτιναχθεί».

Με τις ΗΠΑ έξω από την εξίσωση που ισχύει μέχρι σήμερα, αυτή εκτίναξη μπορεί να συμβεί άμεσα.

«Θα έκαναν την κίνησή τους προς τα κράτη της Βαλτικής άμεσα», λέει ο Giles, που είναι και διευθυντής του Conflic Studies Research Centre στο Όξφοντσαϊρ. «Ο Putin πιστεύει πως η ασφάλεια της Ρωσίας απαιτεί να βρίσκονται τα κράτη της Βαλτικής υπό ρωσικό έλεγχο. Αλλά πρέπει κανείς να κοιτάξει και πέρα από αυτό. Είναι δύσκολο να ορίσεις πόσο μακριά πρέπει να φτάνουν τα όρια της Ρωσίας σύμφωνα με τους πιο φιλόδοξους Ρώσους. Αλλά σίγουρα μιλάμε για την Πολωνία, αλλά και τη Φιλανδία».

Σε μια μελέτη του 2015, που οργάνωσε το αμερικάνικο κέντρο έρευνας RAND Corporation, υπολόγισε το χρονικό πλαίσιο που θα χρειαζόταν η Ρωσία, για να καταλάβει τη Λιθουανία, την Εσθονία και τη Λετονία: μόλις 60 ώρες.

Ο Giles θεωρεί πως τα σημάδια που θα έδειχναν τη διάθεση για μια τέτοια κίνηση θα υπήρχαν αρκετό καιρό νωρίτερα. «Θα υπήρχε αυξημένο ενδιαφέρον της ρωσικής διπλωματίας, αλλά και των μέσων ενημέρωσης της χώρας σε θεματικές οι οποίες θα μπορούσαν να εκλογικεύσουν μια ένοπλη εισβολή», τονίζει.

Με κάποια αφορμή, όπως μια ειρηνευτική αποστολή, χιλιάδες στρατεύματα θα μαζεύονταν στα σύνορα. Στις μέρες που θα προηγούνταν της εισβολής, το διαδίκτυο της χώρας που θα ήταν στο στόχαστρο θα γκρεμιζόταν από ειδικά στρατιωτικά σώματα τηλεπικοινωνιών. Η παροχή ρεύματος θα εξαφανιζόταν και τα ATM θα σταματούσαν να δίνουν λεφτά. Τα σήματα των κινητών τηλεφώνων και των τηλεοράσεων θα δέχονταν ισχυρές παρεμβολές. Επιπλέον, ίσως να είχαμε αποστολή προσωπικών μηνυμάτων σε αντίπαλους στρατιώτες και πολίτες, αλλά και μέλη της ηγεσίας, δημιουργώντας αναστάτωση και πανικό. Σε μερικές περιπτώσεις, τα μηνύματα αυτά θα φαίνονταν να προέρχονται από άτομα τα οποία θα ήταν ήδη στη λίστα επαφών του δέκτη.

«Υπό τις σωστές συνθήκες, όλο αυτό ίσως να ήταν αρκετό», λέει ο Giles. «Η Ρωσία δεν χρειάζεται να περάσει με τανκς τα σύνορα. Μπορούν να στήσουν ένα πραξικόπημα, χωρίς την παρουσία του Στρατού. Η παραπληροφόρηση και οι κοινωνικές αναταραχές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αλλαγή καθεστώτος, με μια φιλικότατη προς τη Μόσχα κυβέρνηση να αναλαμβάνει την εξουσία. Αυτό θα ήταν αρκετό για τους οικονομικούς στόχους και τη διασφάλιση της ασφάλειας της Ρωσίας».

Αν όμως δεν είχαμε μια τέτοια αλλαγή καθεστώτος;

Σκεφτείτε έναν υβριδικό πόλεμο: όλα τα παραπάνω, με μια ταυτόχρονη εισβολή στρατευμάτων στη χώρα. «Δεν ξέρουμε ακριβώς πως θα εξελισσόταν μια τέτοια κίνηση, αλλά στη Ρωσία σίγουρα κάνουν ασκήσεις με βάση αυτό το σενάριο», λέει ο Giles. «Αυτό που ξέρουμε σίγουρα είναι πως θα ολοκληρωνόταν πολύ γρήγορα».

Όταν η διπλωματία αποτύχει, το σίγουρο είναι πως το ΝΑΤΟ θα γνωρίζει πως χωρίς τη βοήθεια των ΗΠΑ, δεν έχει τη δύναμη πυρός, για να επικρατήσει σε έναν πόλεμο με τη Ρωσία.

Θα αγνοήσουμε προς το παρόν τα πυρηνικά και θα ασχοληθούμε μόνο με τα συμβατικά όπλα. Η Ρωσία έχει περισσότερους στρατιώτες (οι εφεδρείες και μόνον είναι 2,5 εκατομμύρια στρατιώτες) και περισσότερο εξοπλισμό. Καθώς μιλάμε για μια μόνο χώρα, η ιεραρχία λειτουργεί καλύτερα. Οι στρατιώτες είναι πιο σκληραγωγημένοι από τις συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Συρία. Μετά από μια δεκαετία αναβαθμίσεων, της τάξης των 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων ανά έτος, ο οπλισμός της Ρωσίας –που περιλαμβάνει και τα άρματα μάχης Pantsir-S1 που μπορούν να καταρρίψουν πυραύλους τύπου cruise– είναι και αυτό ανώτερος.

Επίσης, είναι πιθανό να δούμε χώρες να αποσύρονται από το NATO. Ειδικότερα την Τουρκία, με δεδομένη τη θερμή σχέση ανάμεσα στον Πρόεδρο Putin και τον Πρόεδρο Erdoğan. Άρα, μιλάμε για ακόμη 600.000 στρατιώτες που θα κάνουν φτερά.

Το αποτέλεσμα θα ήταν το ΝΑΤΟ να πρέπει να πάρει μια σημαντική απόφαση: ή να παλέψει και να χάσει κατά πάσα πιθανότητα ή να αφήσει τα κράτη της Βαλτικής να χαθούν.

Ή, όπως το θέτει ο Ian Shield, λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Anglia Ruskin, «η απόφαση θα ήταν ανάμεσα σε υπαναχώρηση στους όρους της συνθήκης, η οποία θα οδηγούσε στη διάλυση του ΝΑΤΟ και πιθανόν στη διάλυση όλης της σημερινής δομής της Ευρώπης και στη συμμετοχή σε έναν κατακλυσμικό πόλεμο που θα οδηγούσε στη χρήση πυρηνικών».

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα, δηλαδή.

Όμως, ας το συνεχίσουμε και ας πούμε πως το ΝΑΤΟ τα βάζει με τη Ρωσία. Πώς θα πήγαινε αυτό; Όχι καλά, για καμία από τις πλευρές, λέει ο Shields: «Σε οποιοδήποτε πεδίο μάχης, θα υπήρχε αφανισμός, αν και δεν μιλάμε για πεδία μάχης σαν αυτά που ξέρουμε μέχρι στιγμής. Οι πύραυλοι και το πυροβολικό έχουν πλέον πολύ μεγαλύτερη εμβέλεια και ακρίβεια, πράγμα που σημαίνει ότι η μια χώρα θα μπορούσα να χτυπήσει την άλλη, χωρίς να χρειάζεται να μεταφέρει οπλισμό έξω από τα σύνορά της. Όλο αυτό μας πηγαίνει σε μάχες πολύ λιγότερο σώμα με σώμα και με πολύ μεγαλύτερες καταστροφές. Αν καμία πλευρά δεν έκανε πίσω, ολόκληρες περιοχές της Ευρώπης θα ισοπεδώνονταν. Οι νεκροί θα έφταναν σε αδιανόητα νούμερα».

Ούτε η Βρετανία δεν θα ήταν ασφαλής. «Τα ρωσικά αεροσκάφη δεν θα χρειαζόταν καν να μπουν στον βρετανικό εναέριο χώρο», λέει ο Shileds. «Θα μπορούσαν να χτυπήσουν με ακρίβεια από πολύ μεγάλη απόσταση».

Οι δύο πλευρές θα πάλευαν, για να ελέγξουν τις θάλασσες γύρω από τη Σκανδιναβία. Την ίδια στιγμή, οι επιθέσεις από τον κυβερνοχώρο θα μπορούσαν να παραλύσουν τα μέσα μεταφοράς, τα νοσοκομεία, τα μέσα ενημέρωσης καθώς και τις δημόσιες υπηρεσίες.

Τα βασικά πλεονεκτήματα της Ρωσίας σε όλο αυτό μακελειό θα ήταν δύο: Αρχικά, λόγω του ότι έχει παραπάνω στρατεύματα και εξοπλισμό, θα μπορούσε να χτυπάει για περισσότερο. Δεύτερον, η έκτασή της θα σήμαινε πως θα μπορούσε να απορροφήσει περισσότερα χτυπήματα: το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να καταφέρει πάμπολλα χτυπήματα σε ακτίνα εκατοντάδων χιλιομέτρων, χωρίς καν να καταφέρει να αγγίξει τη Μόσχα.

Όπως ξέρει (σχεδόν) όλος ο κόσμος, δεν έχει σημασία αν έχεις 7,000 πυρηνικά (Ρωσία) ή 200 (Αγγλία και Γαλλία). Η καταστροφική τους δύναμη ισοφαρίζει κάπως τα πράγματα. Η σκέψη που υπάρχει λέει πως από τη στιγμή που πατιούνται τα κόκκινα κουμπιά, τα πάντα ισοπεδώνονται. Αν κάποια πλευρά ξεκινήσει να ρίχνει πυρηνικά, η άλλη πλευρά θα απαντήσει, με αποτέλεσμα και οι δύο πλευρές να σβήνονται από τον χάρτη. Σωστά; Λάθος.

«Αυτό που έχει η Ρωσία στην κατοχή της που δεν έχει η Δύση είναι τακτικά πυρηνικά όπλα», εξηγεί ο Giles. «Δεν μιλάμε για πυρηνικά που ισοπεδώνουν πόλεις, αλλά όπλα που μπορούν να καταστρέψουν πεδία μάχης ή γειτονιές. Η Δύση είχε τέτοια, αλλά τα ξεφορτώθηκε. Η μόνη της απάντηση, λοιπόν, σε μια επίθεση τακτικών πυρηνικών θα ήταν μια πλήρης πυρηνική επίθεση, που ουσιαστικά θα εξασφάλιζε τον αφανισμό της. Η Δύση έχει έλλειψη από σκαλοπάτια στην κλιμάκωση της αντιπαράθεσης, τα οποία αντιθέτως η Ρωσία έχει ενσωματώσει στη στρατηγική της».

Όπως και να έχει, όταν τα πράγματα φτάσουν σε πυρηνικό επίπεδο, τα πάντα παύουν να γίνονται προβλέψιμα: ολόκληρες πόλεις αφανίζονται, εκατομμύρια άνθρωποι σκοτώνονται. Σε αυτό το σημείο, ακόμη και οι πιο προχωρημένοι στρατηγικοί αναλυτές σηκώνουν τα χέρια ψηλά.

Αν η αποχώρηση των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ είναι το σημείο-κλειδί για την έλευση του Αρμαγεδδών, τότε τα καλά νέα είναι πως κάτι τέτοιο είναι ολοένα και λιγότερο πιθανό. Ο Trump -λογικά- δεν θα παρατήσει τη συμμαχία.

Όχι μόνο επειδή αυτό εξασφαλίζει την ασφάλεια των ΗΠΑ, αλλά και επειδή είναι λογικό από οικονομικής και πολιτικής άποψης. Προσφέρει στην Ουάσινγκτον μεγάλη επιρροή στην Ευρώπη και προστατεύει μια μεγάλη ήπειρο η οποία ξοδεύει μεγάλο μέρος του πλούτου της σε αμερικανικές εταιρίες.

Από την άλλη βέβαια, καλό θα ήταν να θυμόμαστε πάντα ότι η ειρήνη κυριολεκτικά κρέμεται από μια κλωστή. Οπότε, ίσως να βγαίναμε έξω και να διασκεδάζαμε λίγο περισσότερο. Ποτέ δεν ξέρεις τι έρχεται.

Περισσότερα από το VICE

Το Μεγάλο Ρωσικό Πλυντήριο των 21 δισ. Δολαρίων και η Ελλάδα

Τι Σημαίνει να είσαι Agender και Νon Βinary Άτομο στην Ελλάδα του 2017;

«Ο Πατέρας μου Ήταν Τρυφερός στο Σπίτι και Στυγνός Εγκληματίας έξω» - Συναντήσαμε τον Γιο του Pablo Escobar στην Αθήνα