Διαρκεί Ώρες ή και Μέρες​ - Στοιχεία για το Chemsex στην Ελλάδα​

«Σου δίνει απίστευτη ενέργεια. Μπορείς να είσαι ξύπνιος και δραστήριος μια ολόκληρη μέρα. Δεν έχεις επιθυμία για φαγητό, δεν πεινάς, δεν διψάς. Σου μειώνει τις αναστολές, δεν νοιάζεσαι για τις συνέπειες. Το μόνο που σε ενδιαφέρει είναι το εδώ και τώρα, δεν σκέφτεσαι το αύριο, αισθάνεσαι καλά. Έχεις ακραία εστίαση σε αυτό που κάνεις εκείνη τη στιγμή, δηλαδή στο σεξ», λέει ο Γιώργος Παπαδοπετράκης, Αντιπρόεδρος της Θετικής Φωνής, περιγράφοντας ανάγλυφα το σύνηθες εφέ των τριών βασικών ουσιών του chemsex: του GHB/GBL, της κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης και της μεφεδρόνης.

Το chemsex περιλαμβάνει οπωσδήποτε μία από τις παραπάνω συνθετικές ουσίες, ή και τον συνδυασμό τους με άλλες ουσίες ή αλκοόλ. Αφορά κυρίως τους άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες (ΑΣΑ), διαρκεί ώρες ή και μέρες, και συχνά εμπλέκει πολλούς σεξουαλικούς συντρόφους. Το σεξ με ουσίες δεν είναι σημερινό φαινόμενο, ξεκινάει δεκαετίες πίσω. Το κομβικό σημείο όμως, ήταν η εμφάνιση των gay dating apps που κυκλοφόρησαν το 2009 στην Αμερική και στη Βόρεια Ευρώπη.

Στα προφίλ των χρηστών που εμπλέκονται σε chemsex, αρχίζει να εμφανίζεται το ακρωνύμιο H&H (High and Horny) ή PnP (Party and Play), με το οποίο υποδηλώνεται ότι τους ενδιαφέρει μόνο το σεξ με ουσίες. Στην Ελλάδα, το chemsex, σύμφωνα με το Γιώργο Παπαδοπετράκη φτάνει στο 2011. Τρία χρόνια αργότερα, το 2014, στο Κέντρο Πρόληψης και Εξέτασης Checkpoint της Θετικής Φωνής, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα αρχίσουν να ζητούν πληροφορίες ή και βοήθεια για το chemsex.

Ο Αντώνης Πούλιος είναι κλινικός ψυχολόγος, ψυχαναλυτής, υποψήφιος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και επιστημονικός υπεύθυνος του Red Umbrella, μίας δομής που ασχολείται με την εργασία στο σεξ. Λαμβάνοντας υπ' όψιν τον όγκο των αιτημάτων που έφταναν στο Checkpoint και στη Θετική Φωνή, αποφάσισε με τον Γιώργο Παπαδοπετράκη να διεξαγάγουν την πρώτη έρευνα για το chemsex στην Ελλάδα, με στόχο να σχεδιαστούν, σε δεύτερο χρόνο, παρεμβάσεις γύρω από το ζήτημα. Η έρευνα* γίνεται από τη Θετική Φωνή, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Κλινικών Ερευνών «Υποκειμενικότητα και Κοινωνικός Δεσμός» και τις μονάδες Ειδικών Λοιμώξεων του Αττικού και του Λαϊκού. Απευθύνεται σε άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες από την περιοχή της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης και είναι ακόμη εν εξελίξει. Αυτή τη στιγμή έχουν δημοσιευθεί προκαταρκτικά ευρήματα από πληθυσμό ΑΣΑ που ζουν με τον HIV.

Συγκεκριμένα, από τα 180 άτομα που συμμετείχαν στην έρευνα και ζουν με τον HIV, το 38,9% (δηλαδή οι 70) έχουν κάνει ψυχαγωγική χρήση ουσιών στο σεξ, ενώ το 30% (δηλαδή οι 54) έχει χρησιμοποιήσει τις τρεις ουσίες που αφορούν στο chemsex. Πρόκειται για ένα μεγάλο ποσοστό, αντίστοιχο με αυτό της Βόρειας Ευρώπης. Από το σύνολο των χρηστών, περίπου οι μισοί (48,8%) κάνουν συστηματική χρήση, με το 58,2% να έχει κάνει πιο πρόσφατα από έξι μήνες. Από την έρευνα προκύπτει ακόμα ότι οι συμμετέχοντες που έχουν εμπλοκή με chemsex είναι νεότεροι από αυτούς που δεν έχουν, παρουσιάζουν χαμηλότερα επίπεδα ψυχολογικής ποιότητας ζωής και αναφέρουν συχνότερα ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας.

Οι τρεις ουσίες που χρησιμοποιούνται ευρέως στο chemsex από άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες, είναι συνθετικές και διεγερτικές. Συνδέθηκαν με το σεξ γιατί προκαλούν πολύ έντονη σεξουαλική διέγερση, τονώνουν την αυτοπεποίθηση, δίνουν ενέργεια, χαλαρώνουν, αυξάνουν την κοινωνικότητα και δημιουργούν αισθήματα οικειότητας.

To GHB/GBL κυκλοφορεί σε υγρή μορφή και αραιώνεται συνήθως σε χυμό ή αναψυκτικό. Είναι γνωστό και ως G.

Η κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη κυκλοφορεί σε χονδροειδείς κρυστάλλους που μπορούν να θρυμματιστούν σε λευκή σκόνη. Είναι εισπνεόμενη, καταπόσιμη, ενέσιμη (slamming) ή χορηγείται πρωκτικά (booty bump). Στην Ελλάδα, το γραμμάριο κοστίζει από 80-90 ευρώ.

H μεφεδρόνη έρχεται σε λευκή σκόνη, έχει μία ελαφρώς κίτρινη απόχρωση και είναι εισπνεόμενη, καταπόσιμη, ενέσιμη ή χορηγήσιμη μέσω εντέρου. Στην Ελλάδα είναι γνωστή ως μεφ και πωλείται για 35€/γραμμάριο.

Στην υπόλοιπη Ευρώπη, η παραγωγή συνθετικών διεγερτικών ναρκωτικών τα τελευταία χρόνια είναι εκρηκτική. Βασικό ρόλο έπαιξε η τιμή τους, η οποία είναι πολύ χαμηλότερη από εκείνη των παραδοσιακών διεγερτικών ναρκωτικών. Είναι, επίσης, εύκολο να παρασκευαστούν. «Όποιος ξέρει καλή χημεία, στήνει ένα εργαστήριο. Όλες οι πρώτες ύλες είναι διαθέσιμες στο εμπόριο, είναι πανεύκολο», εξηγεί ο Γιώργος.

Ο Νικόλας Ράικος, ιατροδικαστής-τοξικολόγος και αναπληρωτής καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ, δίνει μία επιπλέον εξήγηση. «Η παρασκευή νέων συνθετικών ναρκωτικών εξυπηρετεί και θέματα του νόμου. Για να κατηγορηθεί κάποιος για κατοχή θα πρέπει η ουσία αυτή να υπάγεται στον πίνακα των απαγορευμένων ουσιών. Τροποποιώντας ορισμένες χημικές δομές κάποιων παραδοσιακών ναρκωτικών, μπορεί για κάποιο διάστημα να διαφεύγει του νόμου».

Ένα επιπλέον στοιχείο που προέκυψε από την έρευνα, είναι ότι το 82,8% των ανθρώπων που ζουν με τον HIV και εμπλέκονται σε chemsex, απευθύνονται για βοήθεια στον θεράποντα ιατρό. Ο Κωνσταντίνος Πρωτόπαπας είναι λοιμωξιολόγος γιατρός στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αττικόν και οι περισσότεροι ασθενείς τον προσεγγίζουν για να τον ρωτήσουν πώς το chemsex θα επηρεάσει την αγωγή τους.

Όταν του απευθύνονται για βοήθεια, συνήθως του ζητούν να τους παραπέμψει σε κάποια δομή για να απεξαρτηθούν από τις ουσίες. Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει πολύ συχνά. Αντιθέτως, «οι περισσότεροι που παρακολουθώ παραμένουν λειτουργικοί: έχουν δουλειά, φίλους και ομαλή κοινωνική ζωή».

VICE Video: «Φυλακισμένη» στην Αθήνα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Μου εξηγεί, επίσης, ότι η χρήση ουσιών καθεαυτή δεν επηρεάζει καθοριστικά την αντιρετροϊκή αγωγή. Ωστόσο, επειδή το chemsex σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει έως και τρία ή τέσσερα 24ωρα, κάποιοι ασθενείς μπορεί να ξεχάσουν να πάρουν τα φάρμακά τους και να «κάψουν» την αγωγή τους. Με αυτόν τον τρόπο, δίνουν την ευκαιρία στον ιό να αναπτύξει αντοχή. Επιπλέον, με την ενέσιμη χρήση (slamming), αυξάνονται οι πιθανότητες όχι μόνο να μεταδοθεί ο ιός, αλλά και να προκληθούν περαιτέρω λοιμώξεις που μπορεί να επιδεινώσουν την υγεία ενός ασθενή.

Σε ακραίες περιπτώσεις, ο Κωνσταντίνος Πρωτόπαπας έχει δει άτομα να σταματούν να πηγαίνουν στα ραντεβού και να χάνονται από την παρακολούθηση.

«Σε άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες και ζουν με τον HIV, οι δραστηριότητες που εμπλέκουν το chemsex είναι συχνότερες για ένα πλήθος αιτιών. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται το στίγμα του HIV τόσο εκτός της LGBTQI+ κοινότητας του όσο και εντός αυτής. Οι ουσίες βοηθούν στην άρση των αναστολών που επέρχονται ένεκα του στίγματος τόσο σε επίπεδο κοινωνικών συναναστροφών όσο και καθαυτό σε σχέση με το σεξ», αναφέρει ο Αντώνης.

Έτσι, το chemsex προσφέρει μία προσωρινή ανακούφιση από την περιθωριοποίηση και το στίγμα που υπάρχει γύρω από το HIV, στοιχεία υπαρκτά ακόμα και στις gay εφαρμογές γνωριμιών, όπως μου λέει ο Αντώνης. «Θα δεις πάρα πολλά προφίλ που λένε “να είσαι καθαρός”, δηλαδή “να μην έχεις HIV”, “να είσαι υγιής”. Σκέψου τι βαρύτητα έχει για έναν άνθρωπο που ζει με τον HIV να μπαίνει σε μία τέτοια εφαρμογή για να κάνει μία γνωριμία ή σεξ και να βλέπει ένα προφίλ που λέει “στείλε μου μόνο αν είσαι καθαρός”», συνεχίζει.

Ο Αντώνης και ο Γιώργος θεωρούν το ζήτημα της αποδοχής κομβικό. Υποστηρίζουν ότι η περιθωριοποίηση, οι διακρίσεις, η απόρριψη, η ενδοοικογενειακή και κοινωνική κακοποίηση, είναι πιθανό να οδηγήσουν μία κοινότητα σε προβληματική χρήση ουσιών, οι οποίες έρχονται να λειτουργήσουν ως φάρμακο για την ίαση του τραύματος, να προσφέρουν μία προσωρινή ανακούφιση. Αυτό εξηγεί σε μεγάλο βαθμό, σύμφωνα με τους ίδιους, γιατί το chemsex έγινε τόσο δημοφιλές εντός της gay κοινότητας.

«Αν θεωρώ, επειδή με αντιμετωπίζουν αντίστοιχα, ό,τι αυτά που κάνω δεν είναι φυσιολογικά ή είναι ανώμαλα, αν ζω με τον HIV και, κυρίως, με το στίγμα του HIV, είναι πολύ εύκολο να χρησιμοποιήσω μία ουσία που κάνει δύο πράγματα: αφενός με απελευθερώνει, μου επιτρέπει να αισθάνομαι άνετα με αυτό που κάνω και, αφετέρου, μου δίνει την αίσθηση ότι αποτελώ κομμάτι μίας συλλογικότητας. Γιατί οι άνδρες που εμπλέκονται σε chemsex συγκροτούν μία κοινότητα. Είναι ένας τρόπος άνθρωποι που αισθάνονται απομονωμένοι να βρίσκονται μαζί, να αισθάνονται ότι έχουν κάτι κοινό, να συνδέονται», λέει ο Αντώνης.

Ο Γιώργος Φλούδας είναι ψυχίατρος, επιμελητής Α’ στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής και σεξολόγος, με ειδίκευση στα θέματα έμφυλων ταυτοτήτων και διαφυλικότητας. Κατά καιρούς, έχει χρειαστεί να διαχειριστεί περιστατικά που σχετίζονται με το chemsex. «Τα περισσότερα παιδιά που έχουν φτάσει ως εμένα, είτε στα επείγοντα είτε από παραπομπή, έχουν έρθει με σοβαρά ψυχιατρικά συμπτώματα, κυρίως διαταραχές του περιεχομένου της σκέψης. Έχει έρθει άνθρωπος στα επείγοντα στο Δαφνί έπειτα από απόπειρα αυτοκτονίας στο πλαίσιο διωκτικού παραληρήματος. Ένα μόνο παιδί έχω δει με πιο ήπια συμπτωματολογία, είχε έρθει με κρίση πανικού γιατί φοβόταν ότι είχε μολυνθεί με HIV», ανακαλεί.

Για το παραλήρημα ευθύνονται, τουλάχιστον μερικώς, οι ουσίες που χρησιμοποιούνται στο chemsex. Ειδικά η μεφεδρόνη και η crystal meth, όπως μου εξηγεί, προάγουν την απελευθέρωση τεράστιας ποσότητας ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα ο χρήστης της ουσίας να εμφανίζει συμπτώματα παρόμοια με αυτά που θα εμφάνιζε κάποιος ψυχωτικός.

Ο Γιώργος Φλούδας, εξετάζοντας τους ασθενείς στα επείγοντα και μελετώντας το ιστορικό της σεξουαλικής τους συμπεριφοράς έχει εντοπίσει σε πολλές περιπτώσεις στοιχεία σεξουαλικής εξάρτησης. Ο ίδιος αναγνωρίζει ότι η σεξουαλική εξάρτηση συνιστά έναν αμφισβητούμενο όρο, ωστόσο υποστηρίζει ότι και στο σεξ, υπάρχουν patterns που παραπέμπουν σε άλλες εξαρτήσεις, όπως στις ουσίες ή στο ίντερνετ. «Πρέπει να δούμε αν το chemsex είναι μία ευκαιρία για πιο «άγριο και ενδιαφέρον» σεξ ή αν αυτό μπαίνει σε μία σεξουαλική συμπεριφορά μακροχρόνια η οποία έχει να κάνει με τη διεκδίκηση όλο και πιο έντονων σεξουαλικών συγκινήσεων, φαινόμενο πολύ συχνό στην σεξουαλική εξάρτηση. Αρκετά άτομα είχαν, πριν την εμπλοκή τους στο chem sex, μια σεξουαλική συμπεριφορά που παραπέμπει σε σεξουαλική εξάρτηση, δηλαδή στο συνδυασμό απώλειας του ελέγχου της παρόρμησης και καταναγκαστικού τύπου επανάληψης της σεξουαλικής πράξης. Οπότε, σε αυτές τις περιπτώσεις, το chemsex ήρθε στην πραγματικότητα να ευοδώσει αυτή την δυσλειτουργική σεξουαλική συμπεριφορά».

O Αντώνης αναφέρει την περίπτωση μίας ομάδας εργαζομένων στο σεξ στην Αγγλία, η οποία υπόσχεται νηφάλιο σεξ. Απευθύνεται κυρίως σε άτομα που προσπαθούν να προσεγγίσουν ξανά το σεξ χωρίς ουσίες. Λειτουργούν, έτσι, ως θεραπευτές, καλλιεργώντας ένα κλίμα αποδοχής και υποστήριξης.

Στην Ελλάδα, πρόσφατα δημιουργήθηκε μία σελίδα στο Facebook με το όνομα High & Healthy - κατά το High & Horny, με σκοπό τη μείωση της βλάβης από το chemsex. Στη σελίδα, υπάρχουν επίσης συμβουλές προς εκείνους που σκέφτονται να αποσυρθούν από το σεξ με ουσίες.

Κλείνοντας τη συζήτηση, τους ρωτώ πώς σκοπεύουν να αξιοποιήσουν τα ευρήματα, όταν ολοκληρωθεί η έρευνα. Μου απαντούν: «Το πρώτο βήμα που θα κάνουμε είναι μέσω του Red Umbrella Athens. Θα παρέχουμε συμβουλευτική για τους sex workers που εμπλέκονται στο chem sex. Το επόμενο βήμα είναι να ανοίξουμε στην LGBT κοινότητα υπηρεσίες εξατομικευμένες, υποστήριξης και ενδυνάμωσης».

*Πούλιος, Α., Πρωτόπαπας, Κ., Ψυχογυιού, Μ., Παπαδοπετράκης, Γ., Χάνος, Σ., Παπαδοπούλου, Μ., Σαμπεθάι, Β., Μαραγκοζίδης, Χ., Αντωνιάδου, Λ. & Κανελλοπούλου, Λ. (2018). Ψυχαγωγική χρήση ουσιών στο σεξ (chemsex) και ποιότητα ζωής σε άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες και ζουν με τον HIV. Hellenic Archives of AIDS, 26 (1), ΔΑ01, 39

Περισσότερα από το VICE

Ο «Turkofagos» και η «Hagia Sophia» - Ο Ελληνικός Κώδικας της Επίθεσης στη Νέα Ζηλανδία

Αντώνης Αραβαντινός: Επάγγελμα Δεσμοφύλακας

Όταν το Πρώτο Οne Νight Stand Πάει Εξαιρετικά Στραβά