Ένα «Δωμάτιο» στην Αθήνα για τους Χρήστες Ναρκωτικών

Δεν πέρασε πολύς καιρός από τότε που οι χρήστες ναρκωτικών του κέντρου της Αθήνας έπαιζαν σαν πρώτο θέμα στα δελτία των 8. Μικροκαμωμένες φιγούρες που έστεκαν γερμένες σε πεζοδρόμια της οδού Πατησίων, σκηνές αγοραπωλησίας μεταξύ βιαστικών χλωμών ανθρώπων και ντίλερ στα στενά της ΑΣΣΟΕ, εξαγριωμένοι κάτοικοι που φώναζαν για την υποβάθμιση της περιοχής και καταστηματάρχες αφημένοι στην τοξικοφοβία. Οι ίδιες φιγούρες και οι ίδιες φωνές κάποτε βρίσκονταν στοιβαγμένες στο Πεδίον του Άρεως ή έξω από τον ΟΤΕ, παλιότερα στη Νομική ή στην πλατεία Αμερικής και ακόμα παλιότερα σε κάποιο άλλο δρομάκι της Αθήνας. Οι πιάτσες ναρκωτικών κινούνται ανάλογα με τις επιχειρήσεις «σκούπα» της Αστυνομίας και οι χρήστες τις ακολουθούν πιστά.

Αυτοί οι χρήστες, οι άνθρωποι που χρησιμοποιούνται μικροπολιτικά πριν από κάθε προεκλογική περίοδο, θα είχαν περισσότερες ευκαιρίες στην απεξάρτηση ή σε μια πιο αξιοπρεπή ζωή που δεν θα τους επιβάλλει να γίνονται πρόβλημα σε φοιτητές ή «βάρος» σε γειτονιές, αν παραδεχόμασταν την ασθένειά τους. Αν υπήρχε ένα μέρος να πάνε, για να ξεφύγουν από το στίγμα, το περιθώριο και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Ένα τέτοιο μέρος ξεκίνησε στην 3ης Σεπτεμβρίου στις εγκαταστάσεις της Μονάδας Άμεσης Βοήθειας του ΟΚΑΝΑ. Εκεί λειτουργεί εδώ και χρόνια μια ιατρική μονάδα με υπηρεσίες για τους χρήστες, όπως γιατρούς, παθολόγους και οδοντιάτρους, κοινωνικές υπηρεσίες και ανταλλαγή υλικών όπως σύριγγες. Στο ισόγειο αυτής της μονάδας, πίσω στο 2013, είχε φτιαχτεί ένα μικρό δωμάτιο, που ήταν και το πρώτο shooting room της Ελλάδας, δηλαδή ένα δωμάτιο επιτηρούμενης και ασφαλής χρήσης. Υπήρχε ένα γραφείο στο οποίο στεγαζόταν το προσωπικό. Εκεί γινόταν το πρώτο screening, η λήψη ιστορικού, παρέχονταν οι υπηρεσίες συμβουλευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης και άλλος ένας χώρος, με δυο καθίσματα στα οποία οι εξυπηρετούμενοι μπορούσαν να κάνουν ενέσιμη χρήση.

Αυτοί οι χώροι δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά στην Ελβετία το 1986 και εξαιτίας της αποτελεσματικότητάς τους διαδόθηκαν σε όλο τον κόσμο. Τέτοια προγράμματα λειτουργούν στη Γερμανία, στην Ολλανδία, στην Ισπανία, τη Νορβηγία, τον Καναδά, τη Δανία, τη Γαλλία, αποδεικνύοντας καθημερινά ότι μπορούν να σώσουν ζωές. Στην Ελλάδα, ο Οδυσσέας, όπως ονομάστηκε το συγκεκριμένο πρόγραμμα, έκλεισε απότομα όταν μια μέρα το προσωπικό του προγράμματος δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από τη ΓΑΔΑ, που τους ενημέρωνε πως θα ξεκινήσει προκαταρκτική εξέταση και πως κατηγορούνται για παράβαση του νόμου περί ναρκωτικών, για παροχή χώρου και συνέργων χρήσης σε παράνομες ουσίες, παρά το ότι το πρόγραμμα λειτουργούσε πιλοτικά, επειδή δεν υπήρχε νομικό πλαίσιο. Είχαν ενημερωθεί οι πάντες για το πρόγραμμα, καθώς ήταν ένα πρόγραμμα ΕΣΠΑ, υπογεγραμμένο από το Υπουργείο Υγείας που υλοποιήθηκε από τον μεγαλύτερο οργανισμό για τα ναρκωτικά. Είχαν ενημερωθεί γι' αυτό όσοι έπρεπε -και η Αστυνομία-, ενώ επίσκεψη είχε πραγματοποιήσει στον χώρο και η τότε Αντιδήμαρχος.

Ωστόσο, η γκρίζα ζώνη που υπάρχει για τις ναρκωτικές ουσίες, έγινε το άλλοθι του τότε Υπουργού Υγείας να κλείσει το πιλοτικό πρόγραμμα που έτρεχε, χωρίς να υπολογιστεί πως όταν μιλάμε για θέματα υγείας και επιστημονικά προγράμματα που αφορούν τα ναρκωτικά, θα πρέπει κάποια νομικά κολλήματα να ξεπερνιούνται. Αυτό άλλωστε δεν σήμαινε αποποινικοποίηση των ναρκωτικών ουσιών, ούτε νομιμοποίηση του εμπορίου. Σήμαινε ασφαλή χρήση, λιγότερους θανάτους, μείωση των λοιμώξεων, επαφή, αξιοπρέπεια - πρακτικά, αναγνώριση της μη καταδίκης των χρηστών. Ο Οδυσσέας, πρόλαβε να λειτουργήσει από τον Οκτώβριο του 2013 έως τον Άυγουστο του 2014, δέχθηκε περίπου 2.500 επισκέψεις από 330 χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών και χειρίστηκε αποτελεσματικά 103 περιπτώσεις υπερδοσολογίας.

Στα τελευταία στοιχεία, του 2016, η εκτίμηση του συνολικού αριθμού χρηστών υψηλού κινδύνου ηλικίας 15-64 ετών, με κύρια ουσία τα οπιοειδή, είναι 17.067, χωρίς όμως να έχει εκτιμηθεί πλήρως ο κρυφός πληθυσμός ή οι χρήστες που κάνουν κι άλλες ουσίες πέρα από οποιοειδή, αφού ως χρήστης υψηλού κινδύνου ορίζεται εκείνος που κάποια στιγμή θα ζητήσει τη βοήθεια μιας θεραπευτικής υπηρεσίας για τη χρήση ηρωίνης. Από αυτούς, περίπου οι 5.000 εκτιμάται πως κάνουν ενέσιμη χρήση και επίσης περίπου 5.000 κάνουν αίτηση για θεραπεία. Οι αριθμοί κραυγάζουν από μόνοι τους πως τα ναρκωτικά αποτελούν ένα τεράστιο πρόβλημα και πως κάτι δεν κάνουμε καλά σε ό,τι αφορά την πολιτική και τα σχέδια δράσης που εκπονούνται. Από τη δεκαετία του 1990, όταν δηλαδή άνοιξαν και οι πρώτες οργανώσεις βοήθειας για εξαρτημένους, μέχρι σήμερα, που έχουμε ήδη λάβει τη γνώση πως χρήστης δεν σημαίνει εγκληματίας, η Πολιτεία δεν σταμάτησε να ποινικοποιεί την εξάρτηση ή να τη στιγματίζει με κάθε ευκαιρία.

Αν και ο στρατηγικός σχεδιασμός του 2015 για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων, συμπεριέλαβε στον σχεδιασμό το εκ νέου άνοιγμα του Οδυσσέα, δεν έγινε καμιά προσπάθεια το πρόγραμμα να λειτουργήσει ξανά. Τον Αύγουστο του 2018, η Πλατφόρμα για τις Ψυχοδραστικές Ουσίες που απαρτίζεται από επτά οργανώσεις («ΚΕΝΤΡΟ ΖΩΗΣ», «ΔΙΚΤΥΟ ΟΜΟΤΙΜΩΝ ΧΡΗΣΤΩΝ ΨΥΧΟΔΡΑΣΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ», «ΔΙΟΓΕΝΗΣ» Διάλογος Πολιτικής για τα Ναρκωτικά, «PRAKSIS», Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος «ΘΕΤΙΚΗ ΦΩΝΗ», Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ», «STEPS») οι οποίες δραστηριοποιούνται στον χώρο των εξαρτήσεων, έστειλαν ξανά μια επιστολή στο Υπουργείο Υγείας τονίζοντας την ανάγκη που υπάρχει το πρόγραμμα να λειτουργήσει ξανά. Στο στρατηγικό σχεδιασμό του υπουργείου, όπως δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 2018, το σχέδιο δράσης για τη μείωση της βλάβης των χρηστών, περιλαμβάνει ξανά το πρόγραμμα, ενώ όπως αναφέρει το υπουργείο, ο Οδυσσέας -αν τελικά λειτουργήσει αυτήν τη φορά- θα ξεκινήσει και πάλι πιλοτικά, την ώρα που έχει ήδη λειτουργήσει έναν χρόνο μ’ αυτό τον τρόπο.

Η Σοφία Γαληνάκη σήμερα είναι Υπεύθυνη Διεκδίκησης Δικαιωμάτων της οργάνωσης «Διογένης - Διάλογος Πολιτικής για τα Ναρκωτικά», μιας εκ των οργανώσεων που ζήτησαν να λειτουργήσουν ξανά οι επιτηρούμενοι χώροι χρήσης. Το 2013, ήταν υπεύθυνη ψυχολόγος στο πρόγραμμα Οδυσσέας που απασχολούσε μόλις 14 ανθρώπους συνολικά. «Είχαμε κάποιους street workers οι οποίοι ενημέρωναν τους χρήστες στον δρόμο ότι ξεκίνησε αυτή η νέα πρωτοβουλία και ομολογώ πως οι χρήστες στην αρχή δεν το πίστευαν. Έρχονταν να διαπιστώσουν ότι όντως συμβαίνει κάτι τέτοιο, τόσο πρωτοποριακό. Αναρωτιούνταν αν όντως υπάρχει ένας τέτοιος χώρος ή είναι μια φήμη. Υπήρχαν άνθρωποι που αντιμετώπιζαν στερητικά και προτιμούσαν να περιμένουν για λίγη ώρα στην αναμονή της υπηρεσίας, παρά να κάνουν χρήση στον δρόμο. Εκεί καταλάβαινες ότι και οι ίδιοι προτιμούσαν να είναι σε ένα ασφαλές περιβάλλον και πως είχε δημιουργηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης με το προσωπικό. Το ότι ήρθαν μια μέρα και απλά το βρήκαν κλειστό, είναι τουλάχιστον ανήθικο», λέει στο VICE.

Ένα από τα μεγαλύτερα οφέλη των χώρων εποπτευόμενης χρήσης, είναι η άμεση επαφή των ενεργών χρηστών με ειδικούς, αφού οι χώροι αυτοί έχουν φανεί πολυ αποτελεσματικοί στο να προσεγγίζουν τον κρυφό πλυθυσμό που δύσκολα θα αναζητήσει βοήθεια. Όπως εξηγεί η πρώην εργαζόμενη του Οδυσσέα, «αυτό ήταν το θετικό. Ότι υπήρχε άμεση επαφή με τους χρήστες και δεν ήταν μια αποκομμένη μονάδα. Ήταν ένα πρόγραμμα ενσωματωμένο σε μια μεγαλύτερη μονάδα που άμεσα αν συνέβαινε κάτι είχαμε πρόσβαση στους γιατρούς, μπορούσαμε να παραπέμψουμε άμεσα το άτομο, αφού το επιθυμούσε, στο πρόγραμμα διανομής/ανταλλαγής βελόνων και συρίγγων, σε παθολόγο, οδοντίατρο, σε ιατρικές εξετάσεις, στο τμήμα όπου γίνονταν αιτήσεις για ένταξη στο πρόγραμμα του ΟΚΑΝΑ. Βοηθούσε πολύ στο ότι η παραπομπή ήταν άμεση και ο κοινωνικός λειτουργός μπορούσε να πάει με τον άνθρωπο σε οποιαδήποτε υπηρεσία για να τον βοηθήσει στις διαδικασίες. Θυμάμαι ότι απέναντι ήταν το ΙΚΑ και ήταν ένα παιδί 19 χρονών που ήθελε να πάει να βγάλει τα χαρτιά του, αλλά μόλις είδαν ότι είναι χρήστης τον έδιωξαν. Επειδή νευρίασα μόλις μου το είπε, τον πήρα και πήγαμε μαζί επι τόπου. Είπα ότι είμαι η υπεύθυνη ψυχολόγος από τον ΟΚΑΝΑ και ζήτησα να μου πουν για ποιο λόγο τον έδιωξαν. Αμέσως βγάλαμε άκρη. Αυτό είναι ένα κλασικό φαινόμενο για το τι συμβαίνει με τους χρήστες, οι οποίοι δεν ξέρουν τα δικαιώματα τους και δεν μπορούν να βγάλουν καμιά άκρη για βασικά πράγματα επειδή τους διώχνουν από παντού».

Αυτή η εικόνα που έχουμε με τους χρήστες να στέκουν κάπου ακουμπισμένοι ή να βρίσκονται σε ημιλιπόθυμη κατάσταση στο δρόμο ονομάζεται «τοξίκωση». Η υπερδοσολογία μπορεί να οφείλεται μεταξύ άλλων σε νοθευμένη ουσία ή επικίνδυνη μίξη ουσιών. Επίσης, με δεδομένο ότι έχουν εισαχθεί νέες ουσίες στην αγορά (620 σε όλη την Ευρώπη) εκ των οποίων πολλές δεν είναι ενέσιμες, αν φτιαχτεί νέος χώρος θα πρέπει να ληφθεί και αυτό υπόψη ώστε να μη μείνουμε μόνο σε αυτό τον τρόπο χρήσης. Άλλωστε με τις αλλαγές στις ουσίες, με την εισαγωγή νέων ναρκωτικών πολύ πιο φθηνών και πολύ πιο επικίνδυνων στην αγορά, οι χρήστες δεν αγοράζουν πάντα αυτό που εκείνοι πιστεύουν, κάτι που σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να αποβεί μοιραίο για τη ζωή τους σχεδόν ακαριαία, πολύ πριν προλάβουν να ζητήσουν βοήθεια.

Αυτό το μοιραίο τέλος που είναι καθημερινή πραγματικότητα στο κέντρο της Αθήνας, σε αυτούς τους χώρους, μπορεί να αποφευχθεί. Όπως εξηγεί η Σοφία Γαληνάκη, «Σε αυτά τα περιστατικά συμπεριλαμβάνονται περιπτώσεις που αξιολογούνται από λιγότερο σοβαρές σε πολύ σοβαρές. Όταν παρατηρούμε πως το άτομο βρίσκεται σε κίνδυνο με βάση κάποια συγκεκριμένα συμπτώματα, επειδή ακριβώς πρέπει να προλάβουμε την υπερδοσολογία το αντιμετωπίζαμε με συγκεκριμένο πρωτόκολλο με τους γιατρούς. Οι ουσίες αλλάζουν καθημερινά και ανάλογα με τις εποχές. Το καλοκαίρι του 2014 για παράδειγμα είχαμε παρατηρήσει μια αύξηση σε πολύ απότομη αλλαγή όσον αφορά την κλινική εικόνα. Κατευθείαν με το που έκαναν χρήση έχαναν τις αισθήσεις τους. Και επειδή μιλάμε με ανθρώπους από την κοινότητα των χρηστών μας έλεγαν ότι το καλοκαίρι αλλάζουν οι διακινητές. Μπορεί να υπάρξει λοιπόν αλλαγή στην ουσία ή στον άνθρωπο που διακινεί στην πιάτσα, οπότε να μην ξέρουν τι παίρνουν και ξαφνικά να πάρουν μια ουσία που είτε δεν είναι τόσο καλή, είτε δεν είναι αυτή που είχαν συνηθίσει και στην οποία είχαν μεγαλύτερη ανοχή».

Ακόμη μια πρακτική που έχει σώσει ζωές στο εξωτερικό είναι το Alert. Όταν οι δομές που παρέχουν βοήθεια στους χρήστες αντιλαμβάνονται πως κυκλοφορεί ένα νοθευμένο ή πολύ επικίνδυνο ναρκωτικό, όπως για παράδειγμα το Fentanyl στις ΗΠΑ, βγάζουν μια ανακοίνωση και διαδίδουν μέσω Streetwork στις πιάτσες τι να προσέχουν. Aν παραδεχτούμε πως οι χρήστες δεν πρέπει να αντιμετωπίζονταi σαν εγκληματίες και πως έχουν ανάγκη από φροντίδα και μείωση της βλάβης, θα μπορούσε να ενσωματωθεί σε αυτές τις μονάδες και η υπηρεσία drug checking. Mια μέθοδος που έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια στα φεστιβάλ για να μπορούν οι άνθρωποι που θα καταναλώσουν μια ουσία, να ελέγξουν την καθαρότητα και την επικινδυνότητά της. Για να γίνει βεβαια αυτό, θα πρέπει να κατανοήσουμε πως η εξάρτηση ειναι θέμα υγείας, το οποίο μπορεί να αντιμετωπιστεί πολύπλευρα, σεβόμενοι πως καμία θεραπευτική προσέγγιση από μόνη της δεν είναι πανάκεια. Υπάρχουν άλλωστε άνθρωποι που ενώ δεν μένουν στον δρόμο, επιλέγουν τα κέντρα χρήσης διότι δεν θέλουν να κάνουν χρήση στο σπίτι τους, μπροστά στους γονείς ή τα παιδιά τους.

VICE VIDEO: Η Υγεία σε Κρίση

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Όπως λέει και η κ. Γαληνάκη, «Όταν κάποιος ξεκινάει τη χρήση μιας ουσίας, η εξάρτηση από αυτή δεν ξεκινάει από την πρώτη μέρα. Σιγά-σιγά θα εγκαθιδρυθεί και στο σώμα και στην ψυχολογία του ατόμου. Επομένως θα πρέπει να έχουμε και στο μυαλό μας ότι για να βγει ένας άνθρωπος από τη βλάβη που έχει υποστεί και ενδεχομένως να απεξαρτηθεί, αν αυτό επιθυμεί και επιλέγει, χρειάζεται χρόνο. Σε αυτόν τον χρόνο υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα κάποιος να χάσει τη ζωή του. Για να έχει ένας άνθρωπος τη δυνατότητα να επιλέξει να προχωρήσει τη θεραπεία του, χρειάζεται πρωτίστως να παραμείνει ζωντανός και εδώ είναι που οι χώροι αυτοί προσφέρουν ένα ακόμα πολύτιμο εργαλείο στη ζωή του. Γιατί ακόμη και ένας άνθρωπος ο οποίος θα αποφασίσει να πάει να απεξαρτηθεί λέει "θα πιώ σήμερα και αύριο θα πάω για απεξάρτηση". Στο σήμερα που θα κάνει χρήση μπορεί να πάρει μια ουσία που είναι νοθευμένη. Αν αυτός ο άνθρωπος όμως έχει πρόσβαση σε ένα σύστημα στο οποίο μπορεί να τεστάρει την ουσία ή αν μπει σε ένα χώρο επιτηρούμενης χρήσης, εκεί θα έχει περισσότερες πιθανότητες να ζήσει ώστε αύριο να ξεκινήσει απεξάρτηση. Ακόμα και οι άνθρωποι που βρίσκονται στην απεξάρτηση και κάνουν μια υποτροπή, μπορεί να πεθάνουν. Η υποτροπή είναι μέσα στο παιχνίδι. Δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν «αμάρτημα», αλλά σαν θεραπευτικό εργαλείο για τη συνέχιση της διαδικασίας. Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι σε κάποιους ανθρώπους λειτουργεί η αποχή, σε άλλους ένας έλεγχος στη χρήση, σε άλλους η υποκατάσταση, ενώ μια μερίδα ανθρώπων δεν θέλει να σταματήσει καθώς έχει κατορθώσει να παραμείνει λειτουργική και να αντλεί ευχαρίστηση από την εμπειρία που βιώνει-θέμα taboo για το οποίο δεν μιλάει κανείς. Η επιλογή της θεραπείας, όπως και η άρνηση αυτής, αποτελούν ανθρώπινο δικαίωμα. Και ειδικά στον χώρο των ψυχοδραστικών ουσιών κανείς δεν μιλάει για αυτές τις επιλογές».

Όλα τα παραπάνω μπορούμε να τα κατανοήσουμε περισσότερο αν έρθουμε σε επαφή με την κοινότητα των ανθρώπων που κάνουν ενεργή χρήση ψυχοδραστικών ουσιών και αν τους δώσουμε έναν ισότιμο ρόλο συνομιλητή στην προσπάθεια να βρεθούν λύσεις που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα του Υπυργείου. Σύμφωνα με τη Σοφία Γαληνάκη «Οι ενεργοί χρήστες αποτελούν την καλύτερη και ακριβέστερη πηγή πληροφοριών για τα προβλήματα που βιώνουν και τους απασχολούν, για τις λύσεις που χρειάζονται, μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στην ενίσχυση της επικοινωνίας με τους ομοτίμους τους και στο σχεδιασμό υπηρεσιών που είναι φιλικές και αποδεκτές από τους ανθρώπους που τις έχουν ανάγκη. Διεθνώς πια έχει αναγνωριστεί πως η Κοινωνία των Πολιτών και η κοινότητα των ανθρώπων που κάνουν χρήση ψυχοδραστικών ουσιών πρέπει να είναι ισότιμοι συνομιλητές και να συμμετέχουν ουσιαστικά στις αποφάσεις που τους αφορούν. Είμαστε πολύ πίσω σε αυτό το θέμα στη χώρα μας, αλλά ελπίζουμε πως σύντομα θα ακολουθήσουμε και ως προς αυτό το παράδειγμα άλλων χωρών. Θα πρέπει να βρίσκονται ισότιμα στο τραπέζι των συνομιλιών με το υπουργείο και να εκφράσουν τα προβλήματά τους και τις λύσεις που προτείνουν για τους ίδιους».

Την ίδια επιτακτική ανάγκη για δημιουργία χώρων επιτηρούμενης χρήσης, τονίζει και ο Σύλλογος Οροθετικών «Θετική Φωνή». Όπως λέει στο VICE ο Μάριος Ατζέμης, «Το πρώτο πράγμα που παρατηρούμε είναι ότι τέτοιου είδους χώροι μπορούν να αποτελέσουν την πρώτη επαφή ανθρώπων που είναι παντελώς αποκλεισμένοι και σε πολύ ευάλωτη ψυχοσυναισθηματική κατάσταση με μια μονάδα δημόσιας υγείας. Αυτό μπορεί να τους ανοίξει ένα διάδρομο, μια δίοδο και σε άλλες τέτοιου είδους υπηρεσίες. Ξεκινάει από τους χώρους εποπτευόμενης χρήσης μια αλυσίδα που μπορεί να τους φέρει σε επαφή με μια μονάδα ειδικών λοιμώξεων ώστε να κάνουν εξετάσεις και να διαπιστώσουν αν φέρουν τον ιό του HIV ή της ηπατίτιδας ή κάνουν την πρώτη επαφή με ένα πρόγραμμα αποκατάστασης. Οι χρήστες για λόγους αυτοστιγματισμού, εξαιτίας του κοινωνικού αποκλεισμού που έχουν βιώσει, μένουν μακριά από τέτοιου είδους δομές γιατί πιστεύουν ότι δεν θα βοηθηθούν. Το να μην έχεις χαρτιά, το να έχεις ένα εσωτερικευμένο στίγμα επειδή είσαι χρήστης και να έχεις και μια εύλογη επιφύλαξη απέναντι στους λειτουργούς της δημόσιας υγείας μπορεί να λειτουργήσει εγκληματικά απέναντι στους χρήστες που αντιμετωπίζονται καλά ή κακά ανάλογα το νοσοκομείο, αλλά σε γενικές γραμμές αντιμετωπίζονται άσχημα και απαξιωτικά ακόμη και εκεί.

»Με τις μονάδες αυτές προλαμβάνεται το overdose λόγω εξειδικευμένου ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού και άμεσης παροχής ναλοξόνης που είναι το αντίδοτο στην υπερδοσολογία και μπορεί να τους σώσει τη ζωή. Σε τέτοιου είδους μονάδες παρέχουν naloxone αν χρειάστεί που μπορεί να προλαμβάνει ή να αντιστρέφει τις επιδράσεις των οπιοειδών όπως η αναπνευστική καταστολή, καταστολή και υπόταση. Έχουμε δει χρήστες να επιστρέφουν πίσω από βέβαιο θάνατο μετά τη χορήγηση του».

Οι περισσότερες διαγνώσεις του ιού HIV στη χώρα μας, γίνονται σε ηλικίες των 30-39 ετών, ενώ από το 2015 παρατηρείται αυξητική τάση στο ποσοστό των νέων διαγνώσεων σε άτομα ηλικίας 50-64 ετών, όπως προέκυψε από την ανάλυση των νέων διαγνώσεων των τελευταίων εννέα ετών που ανακοίνωσε το ΚΕΕΛΠΝΟ λίγο πριν την Παγκόσμια Ημέρα για το AIDS/HIV. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, οι νέες διαγνώσεις τα τρία τελευταία έτη (2016 - 2018) είναι σε σταθερά επίπεδα (≈5 ανά 100.000 πληθυσμού). Η ερμηνεία όμως των διαγνώσεων τα τελευταία χρόνια δεν είναι απαραίτητα ενθαρρυντική, καθώς το ότι οι διαγνώσεις βρίσκονται σε σταθερά επίπεδα μπορεί να αντικατοπτρίζει τις δυσκολίες πρόσβασης σε δωρεάν και ανώνυμη εξέταση σε ένα φιλικό περιβάλλον, που αποτελεί προϋπόθεση για τη μείωση του αριθμού των αδιάγνωστων οροθετικών ατόμων και των καθυστερημένων διαγνώσεων.

Όπως λέει ο εκπρόσωπος της Θετικής Φωνής, η καλύτερη αντιμετώπιση για τον HIV είναι η πρόληψη, ειδικά σε ομάδες υψηλού κινδύνου όπως οι χρήστες ψυχοδραστικών ουσιών που σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν αυτό που ονομάζουν cooking kit δηλαδή καθαρές σύριγγες, τάσι, κιτρικό οξύ, κερί και μαντηλάκια απολύμανση. «Υπάρχει μηδενική μετάδοση λοιμώξεων λόγω πρόσβασης σε καθαρά σύνεργα χρήσης. Οι χρήστες δεν ανταλλάζουν μόνο βελόνες. Μοιράζονται βαμβάκια, τάσια που καίνε το ναρκωτικό, εκτός από τα έμβολα. Αυτά είναι υποτιμημένα. Ο κόσμος νομίζει ότι η μετάδοση μπορεί να γίνει μόνο από βελόνες. Μπορεί όμως ένας χρήστης να αποκτήσει μια λοίμωξη αν έρθει σε επαφή με το cooking kit ενός άλλου χρήστη. Δίνοντας τέτοια kit σε streetwork, παρατηρήθηκε και μείωση του HIV. Όπως αντίστοιχα όταν υπήρχε μείωση των παροχών και της διανομής υλικών στους χρήστες, παρατηρήθηκε έκρηξη του HIV. Φυσικά δεν είναι πανάκειο το μέτρο, αλλά μιλάμε για ένα μέτρο που μειώνει αποτελεσματικά τις μεταδόσεις στους χρήστες», καταλήγει.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2011 είχαμε έκρηξη των νέων HIV λοιμώξεων σε τοξικοεξαρτημένους χρήστες στην Ελλάδα. Από τα 12 κρούσματα του 2010, φτάσαμε τα 241 το 2011 και τα 522 το 2012 –προτού επιστρέψουμε στα 262 το 2013. Με την παροχή καθαρών συριγγών στον Οδυσσέα και με street work που πραγματοποιήθηκαν καταγράφηκαν μόλις 87 νέες λοιμώξεις το 2014.

Γι' αυτό που φωνάζουν όλοι, οι αριθμοί, οι ειδικοί, οι χρήστες, οι άνθρωποι στις γειτονιές, είναι πως πλέον η πολιτική που πρέπει να ακολουθείται για τα ναρκωτικά δεν μπορεί να αλλάζει συνεχώς ανάλογα με την αντίληψη του καθένα για τα ναρκωτικά, ούτε να μεταφέρονται οι χρήστες από περιοχή σε περιοχή ανάλογα με τις επιχειρήσεις της Αστυνομίας. Χρειάζονται χώροι επιτηρούμενης χρήσης, υπνωτήρια και κυρίως δικαίωμα στην επιλογή της θεραπείας. Όχι τις αποσπασματικές κινήσεις χωρίς κάποιο οργανωμένο πλάνο.

Υπάρχει μια σαφής οδηγία από τα Ηνωμένα Έθνη για το τι πρέπει να περιλαμβάνει ένα αποτελεσματικό σχέδιο δράσης, για το πώς γίνεται η μείωση της βλάβης των χρηστών, κατά την οποία η αποχή από τα ναρκωτικά είναι μεν ζητούμενο, αλλά δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση. Κυρίως επειδή δεν έχει ακόμη γίνει συνείδηση ότι αν δεν μπορεί να απεξαρτηθεί ένας άνθρωπος άμεσα, δεν γίνεται να του στερούμε το δικαίωμα σε μια αξιοπρεπή ζωή. Το υπουργείο, όπως λένε οι οργανώσεις, έχει μεν ανοιχτά υποστηρίξει την παρέμβαση τους και έχει δεσμευτεί για τη δημιουργία του Οδυσσέα. Όμως και πάλι πιλοτικά, αν και έχει λειτουργήσει ήδη μια φορά με τέτοιο τρόπο και έχει αποδείξει τη χρησιμότητα του, κάτι που ακόμη αφήνει αμφιβολίες για την κανονική υλοποίηση του. Μέχρι να παραδεχτούμε την εξάρτηση σαν ένα ζήτημα υγείας, μέχρι να λειτουργήσει ξανά ο Οδυσσέας, αυτό το πρόγραμμα που αποδεδειγμένα σώζει ζωές, θα παραμένει στα πολυ-αμήχανα συρτάρια και οι χρήστες θα κάνουν κύκλους στο κέντρο της Αθήνας.

Περισσότερα από το VICE

Δεν Είναι η Πρώτη Φορά που Ακραίοι Πυροδότησαν Επεισόδια σε Ελλάδα και Αλβανία

Η Πορεία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Προς την Έξοδο

Αυτός ο Καλλιτέχνης Μετέτρεψε Μέρος του Σώματός του σε Μηχάνημα