Επισκεφτήκαμε την Κατάληψη που Χαρακτηρίστηκε «Νταχάου» για τους Πρόσφυγες

Φωτογραφίες: Ορέστης Σεφέρογλου

Κουνάει στοργικά και στωικά το καρότσι του μωρού του πέρα δώθε προκειμένου να κοιμηθεί. Το κοριτσάκι, ενός έτους περίπου, τον κοιτάζει και του κάνει παιχνίδια με τα μάτια της χαμογελώντας. Είναι ξεκάθαρο ότι δεν νυστάζει και απλώς τον παιδεύει. Εκείνος κρύβει, όχι και τόσο καλά πίσω από το χαμόγελο που της επιστρέφει, την απόγνωσή του. «Μπείτε μέσα είστε ευπρόσδεκτοι», μας λέει. Μου προσφέρει μία καρέκλα και με αφήνει να παίξω μαζί της. Σαν να περίμενε καιρό αυτήν τη στιγμή, η πρώτη του κίνηση είναι να βγάλει το κινητό του και να μου δείξει φωτογραφίες από τη ζωή του στη Συρία. Τα εγκατέλειψε όλα εξαιτίας του πολέμου και μαζί με τη γυναίκα και το μωρό του ξεκίνησαν το ταξίδι της προσφυγιάς με προορισμό τη Γερμανία. Φορτώθηκαν σε μία «βάρκα του θανάτου» από τα παράλια της Τουρκίας, επέζησαν και είχαν την μοίρα όπως άλλοι χιλιάδες άνθρωποι να εγκλωβιστούν στην Ελλάδα μετά τον κλείσιμο των συνόρων. Μου λέει την ιστορία του έχοντας την ελπίδα ότι αν τη γράψω κι ακουστεί, κάτι μπορεί να αλλάξει. Και οι δύο συμφωνούμε στο ότι αυτός ο τρόπος είναι πλέον μάταιος.

Ο θόρυβος από το συνεργείο καθαρισμού του Δήμου που βρίσκεται έξω από την κατάληψη δεν μας αφήνει ούτε να ολοκληρώσουμε με ηρεμία την συζήτηση ούτε να κοιμήσουμε τη μικρή. Σηκώνεται και κλείνει την εξώπορτα του κτιρίου που πλέον είναι το «σπίτι» του για άγνωστο χρονικό διάστημα και κάπως το κεφάλι μας ηρεμεί.

Τα νερά που έχει έρθει να μαζέψει το συνεργείο του Δήμου από τον δρόμο είναι ο λόγος που η συγκεκριμένη κατάληψη έχει βρεθεί στο επίκεντρο. Το κτίριο του πρώην Γενικού Νοσοκομείου Πατησίων ήταν για χρόνια σφραγισμένο μέχρι τα τέλη Ιουλίου, όταν αλληλέγγυοι στους πρόσφυγες προχώρησαν στην κατάληψή του. Πλέον φιλοξενεί περίπου 200 πρόσφυγες στην πλειονότητά τους οικογένειες με παιδιά, ανάμεσά τους έγκυες γυναίκες. Οι λιγοστοί αλληλέγγυοι που βοηθούν την οργάνωση της κατάληψης είναι σε μεγάλο ποσοστό ξένοι, οι οποίοι έχουν έρθει στην Ελλάδα για να βοηθήσουν τους πρόσφυγες. Υπάρχει επίσης κόσμος από τη γειτονιά αλλά κι από άλλες καταλήψεις.

Η ιστορία της κατάληψης έγινε γνωστή μετά από την ανακοίνωση που εξέδωσε ο Γιώργος Πατούλης, πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, με την οποία την χαρακτηρίζει «"Νταχάου" για πρόσφυγες» και «υγειονομική βόμβα», βασιζόμενος σε ένα πόρισμα επιθεωρητών δημόσιας υγείας που πήγαν εκεί έπειτα από καταγγελία κατοίκων. Στην ανακοίνωσή του ο κ. Πατούλης αναφέρει χαρακτηριστικά πως: «Μια ακόμα υγιεινομική βόμβα στην καρδιά της Αθήνας, αποκαλύπτει νέα έκθεση-καταπέλτης των Επιθεωρητών Δημόσιας Υγείας, η οποία αποτυπώνει τις άθλιες συνθήκες υγιεινής στο Γενικό Νοσοκομείο Πατησίων, που τελεί υπό κατάληψη από "αλληλέγγυους", οι οποίοι έχουν μεταφέρει εκεί πρόσφυγες και μετανάστες». Η συγκεκριμένη ανακοίνωση προκάλεσε αρκετές αντιδράεις. Ένας από τους λόγους είναι ότι αναφέρει λανθασμένα πως η κατάληψη γίνεται εντός του νοσοκομείου, ενώ στην πραγματικότητα πραγματοποιείται ακριβώς δίπλα. Από την πλευρά της, η διοίκηση του γενικού νοσοκομείου Ιωνίας «Κωνσταντοπούλειο-Πατησίων» σε ανακοίνωσή της έκανε γνωστό ότι το υπό κατάληψη κτήριο δεν ανήκει στο νοσοκομείο (πρώην Πατησίων), απλά βρίσκεται ακριβώς δίπλα από αυτό». Επίσης αναφέρει πως: «η Διοίκηση του Γ.Ν.Ν.Ιωνίας "Κωνσταντοπούλειο-Πατησίων" από την πρώτη μέρα της κατάληψης παρακολουθεί από κοντά τις εξελίξεις, ενημέρωσε άμεσα τους υπεύθυνους φορείς , Δ/νση αστυνομίας-ΕΚΕΠΥ-Διοίκηση 1ης Υγειονομικής Περιφέρειας και έλαβε όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία των εγκαταστάσεων του πρώην Νοσοκομείου Πατησίων, το οποίο φυλάσσεται όλο το 24ωρο από προσωπικό ασφαλείας».

Επιπλέον, αν διαβάσει κανείς την έκθεση των επιθεωρητών, περιγράφονται όσα είδαν εξωτερικά καθώς δεν μπήκαν στο κτίριο, επειδή όπως λένε τελούσε υπό κατάληψη. Όπως αναφέρουν στην έκθεση αυτό που είδαν οι ίδιοι ήταν πως: «Στην οδό Εβάνς υπήρχε μεγάλη ποσότητα στάσιμων κι δύσοσμων υδάτων τα οποία έρεαν σε όλους του γύρω δρόμους με αποτέλεσμα να γίνεται δυσχερής η παραμονή μας στην περιοχή. Επιπλέον λόγω των στάσιμων υδάτων υπήρχε μεγάλος αριθμός από κουνούπια τα οποία επιβαρύνουν τον περιβάλλοντα χώρο, επιτείνοντας το πρόβλημα Δημόσιας υγείας που έχει δημιουργηθεί. Αναφορικά με το πίσω ακάλυπτο χώρο υπήρχε μικρή ποσότητα απορριμμάτων τα (πλαστικά και αλουμίνια κουτιά,πάνε χαρτιά)τα οποία ρίχνουν οι καταληψίες από τα μπαλκόνια του κτιρίου». Σίγουρα τα στάσιμα και δύσοσμα νερά και μερικά πλαστικά σκουπίδια δεν είναι για κανέναν ευχάριστη εικόνα και πρέπει άμεσα να βρεθεί λύση, όμως είναι υπερβολή έως ύβρις κάτι τέτοιο να εξισώνεται με τις απάνθρωπες συνθήκες που βίωσαν στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης «Νταχάου».

Ο συγκεκριμένος χαρακτηρισμός ξεσήκωσε έντονες αντιδράσεις με την ΚΕΕΡΦΑ (Κίνηση Ενωμένοι Ενάντια στο Ρατσισμό και την Φασιστική Απειλή) να τονίζει σε ανακοίνωση μεταξύ άλλων πως: «Μόνο προκλητική μπορεί να χαρακτηριστεί η ανακοίνωση που εξέδωσε ο πρόεδρος του ΙΣΑ Γ.Πατούλης για τη στεγαστική κατάληψη προσφύγων στο πρώην Γενικό Πατησίων. Αναπαράγοντας το γνωστό πια ρατσιστικό "επιχείρημα" περί υγειονομικής βόμβας, επιτίθεται στην κατάληψη που στεγάζει περίπου 160 πρόσφυγες μεταξύ των οποίων και 40 παιδιά. Είναι απορίας άξιον η ηγεσία του ΙΣΑ να καταγγέλλει τις συνθήκες διαβίωσης εκεί, ενώ δεν ενδιαφέρεται καθόλου για το γεγονός ότι οι χιλιάδες των προσφύγων παραμένουν χωρίς ιατρική φροντίδα όλους αυτούς τους μήνες που βρίσκονται στη χώρα μας».

Μετά τις αντιδράσεις, ο ΙΣΑ ανέβασε τους τόνους με νέα ανακοίνωση αναφέροντας μεταξύ άλλων πως: «Αντί να λάβουν υπόψη τους τα όσα αναφέρουν οι Επιθεωρητές Δημόσιας Υγείας στο έγγραφο τους, πατάνε στο γεγονός ότι το υπό κατάληψη κτίριο δεν ανήκει στο Νοσοκομείο, αλλά είναι δίπλα σε αυτό. Λες κι ό ένας τοίχος που χωρίζει τα δύο κτίρια είναι αρκετός για να κρατήσει μακριά τις όποιες μολυσματικές ασθένειες. Λες και δεν έχουν αξία οι ζωές των προσφύγων και μεταναστών που ζουν σε άθλιες συνθήκες υγιεινής, μερικά μέτρα μακριά από το Νοσοκομείο. Αυτός είναι ο ανθρωπισμός και η αλληλεγγύη των κ.κ. Πολλάκη και Μπασκόζου. Επιλέγουν την τακτική "δεν είδα, δεν άκουσα, δεν με αφορά" και με τον τρόπο αυτό νομίζουν ότι θα αποφύγουν τις ευθύνες τους».

Ωστόσο, όσο ο πόλεμος ανακοινώσεων μαίνεται, χιλιάδες πρόσφυγες σε όλη τη χώρα έχουν ανάγκες στέγης, σίτισης και πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας που δεν χωρούν αναβολή. Η κατάληψη στην οποία βρίσκομαι, όπως κι άλλες που έχουν γίνει, προτείνει μία άλλη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης όπου οι άνθρωποι δεν θα στοιβάζονται σε camps αλλά θα ζουν σε αξιοπρεπείς συνθήκες που θα θυμίζουν σπίτι.

Ο Σάντι έχει αναλάβει να με ξεναγήσει στο πενταώροφο κτίριο. Σε σχέση με άλλες καταλήψεις, οι συνθήκες που επικρατούν στην συγκεκριμένη δεν είναι σε καμία περίπτωση ονειρικές και σίγουρα χρήζουν μεγάλης βελτίωσης. Τα αρνητικά στο χώρο εκτός του προβλήματος με τις σωληνώσεις, είναι πως πολλοί άνθρωποι κοιμούνται στο πάτωμα, πάνω σε πρόχειρες κουβέρτες, ενώ οι κοινόχρηστοι χώροι -όπως οι διάδρομοι, οι σκάλες και τα μπάνια- τη μέρα που επισκεφτήκαμε την κατάληψη ήταν βρώμικοι. Στόχος των εθελοντών είναι να λυθούν το συντομότερο δυνατόν όλα αυτά τα προβλήματα, ώστε οι πρόσφυγες να έχουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης δεδομένης της κατάστασης και των ελλείψεων που υπάρχουν στον απαραίτητο εξοπλισμό όπως κρεβάτια, τραπέζια και κάποια παιχνίδια για τα παιδιά.

Μέσα στην κατάληψη βρίσκεται και η Κλάρα που είχε έρθει από την Χιλή στην Ευρώπη για διακοπές αλλά βλέποντας την προσφυγική κρίση αποφάσισε ότι θέλει να ενταχθεί στις δομές αλληλεγγύης. «Είμαι εδώ κι ένα μήνα στην Αθήνα και βοηθάω ως ανεξάρτητη εθελόντρια. Δεν είμαι σε κάποια ΜΚΟ. Από τις άλλες καταλήψεις, στις οποίες δραστηριοποιούμαι έμαθα ότι υπάρχει ανάγκη για την κατάληψη εδώ κι έτσι ήρθα. Σκοπεύω να κάτσω ένα μήνα πριν επιστρέψω στη Χιλή και να βοηθήσω μέχρι τότε όπως μπορώ».

Προχωρώντας μέσα στο κτίριο, στους τοίχους υπάρχουν οδηγίες στα αραβικά και στα αγγλικά, ζωγραφιές από τα παιδιά. Στο ισόγειο υπάρχει ένα ιατρείο, ένα μαγειρείο, η αποθήκη τροφίμων κι ένας κοινόχρηστος χώρος για παιχνίδι. Ανεβαίνω προς τα πάνω και ρωτώ αν μπορώ να μπω σε κάποια δωμάτια. Κανείς δεν μου αρνείται. Είναι πρόθυμοι να με καλωσορίσουν, να μιλήσουμε. Όλοι τους μου προτείνουν να κάτσω και να μου προσφέρουν κάτι να με κεράσουν από τα λιγοστά υπάρχοντα που έχουν. Όπου δεν υπάρχουν δωμάτια, οι χώροι έχουν χωριστεί από αυτοσχέδιες πόρτες από σεντόνια.

Τα μπάνια είναι κοινόχρηστα ανά διάδρομο. Υπάρχει το πρόβλημα με τις σωληνώσεις γι' αυτό μαζεύονται τα νερά εξωτερικά του κτιρίου, αλλά οι εθελοντές έχουν αναζητήσει υδραυλικό. Όταν ρωτώ τους πρόσφυγες γιατί επέλεξαν να μείνουν στην κατάληψη μου λένε ότι δεν άντεχαν τις συνθήκες στα camps κι εδώ μπορεί να μην είναι τέλεια αλλά είναι καλύτερα.

Οι περισσότεροι μού διηγούνται την ιστορία τους για το πώς έφτασαν από την Ελλάδα στη Συρία. Αγωνιούν για το πότε θα ολοκληρώσουν το ταξίδι τους, με την πλειονότητα να έχει τελικό προορισμό την Γερμανία.

Ανεβαίνω στην ταράτσα όπου έχουν στηθεί κάποιες σκηνές. Εκεί ζουν μόνο άντρες, αφού έχουν παραχωρήσει τα δωμάτια στο εσωτερικό του κτιρίου στις γυναίκες και τα παιδιά. Καπνίζουν, πίνουν καφέ και μιλούν. Λένε ότι οργανώνουν διαδηλώσεις το επόμενο διάστημα με αίτημα το άνοιγμα των συνόρων. Λένε ότι είναι σημαντικό, μπας και αλλάξει κάτι.

Στη γειτονιά είναι όλα ήρεμα. Το συνεργείο του Δήμου έχει φύγει, ο θόρυβος έχει σταματήσει, από την ταράτσα φαίνεται το λεκανοπέδιο κι αν σκύψεις μία ταμπέλα που γράφει «make love not war» υπενθυμίζει ότι για τους ανθρώπους εκεί μέσα σημαίνει πολλά περισσότερα από αυτό που μπορούμε οι υπόλοιποι να αντιληφθούμε.

Περισσότερα από το VICE

Το Έντεχνο του Δρόμου Στιλ της Θεσσαλονίκης

Ο Άνθρωπος που Άλλαξε Επίσημα το Όνομά του σε «Kάνναβη»

Πριν από 60 χρόνια Σκοτώναμε για Απίστευτους Λόγους στην Ελλάδα