Het coronavirus heeft sommige anti-vaxxers eindelijk wakker geschud

We zijn door de pandemie allemaal experts geworden – althans, zo lijkt het. Het zusje van je vriend is net aan haar geneeskundestudie begonnen, en spreekt ineens “namens artsen van over de hele wereld”. Je oom blijft maar complottheorieën over “het Chinese virus” in de familie-app gooien. Het lijkt alsof er steeds meer mensen amateurviroloog zijn, met meningen over het coronavirus. Maar een groep mensen is de laatste tijd juist verdacht stil: de anti-vaxxers.

Het verzet tegen vaccinaties neemt al geruime tijd toe. Niet alleen onder moeders die in allerlei dubieuze facebookgroepen zitten, maar ook onder politici, beroemdheden en extreemrechtse religieuze mensen. In het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten daalt de vaccinatiegraad al een tijdje, wat alarmerende gevolgen heeft. Vorig jaar beleefde de VS de ergste mazelenuitbraak sinds 1992, en de Wereldgezondheidsorganisatie hief onlangs de “mazelenvrije” status van het VK op. Maar nu we geconfronteerd worden met de grootste en dodelijkste pandemie sinds de Spaanse griep in 1918, vroeg ik me af of de anti-vaxxers misschien van gedachten zijn veranderd.

Del Bigtree is de oprichter van Information Consent Action Network (ICAN), een van de meest prominente anti-vaccinatiegroepen van Amerika. Hij blijft overtuigd van zijn opvattingen. “Op elk vaccin dat we onze kinderen geven, heeft iemand een slechte reactie gehad,” zegt Del tegen me. “Het is een van de weinige dingen in de wereld waarbij we het woord van experts klakkeloos overnemen. We gaan ervan uit dat ze gelijk hebben en twijfelen daar niet aan. Ik ben gewoon een pleitbezorger voor de consument, die probeert ervoor te zorgen dat de producten die we nemen veilig zijn.”

Del maakt zich veel zorgen over de inspanningen van Amerika om het eerste land te zijn dat het coronavaccin heeft. “Het is volstrekt nobel om een product te willen maken dat mensen tegen een ziekte beschermt, maar we hebben er problemen mee dat onze medische instellingen de wetenschap opjagen,” zegt hij. “Je zou je niet moeten laten opjagen om een product te maken dat je in volkomen gezonde mensen injecteert, zonder eerst goede veiligheidsonderzoeken te doen. In Amerika zeggen ze dat ze denken dat we binnen 12 tot 18 maanden een vaccin hebben. We zijn al begonnen met proeven op mensen en hebben de dierproeven overslagen. Die eerste 45 mensen worden maar vier maanden gecontroleerd. Ik vind dat een korte proef en een kleine groep mensen.”

Deskundigen zijn bang dat de misinformatie en paniekzaaierij vanuit de anti-vaxxergemeenschap het weleens moeilijk zouden kunnen maken om COVID-19 volledig uit te roeien, zodra er wel een vaccin beschikbaar is. Er bestaan veel complottheorieën over vaccinaties, vooral in bepaalde regio's waar er nog steeds een juridische strijd is. “Als je nog steeds denkt dat het toeval is dat er nu een pandemie is uitgebroken, terwijl het recht om een vaccinatie te weigeren je in steeds meer staten werd afgenomen, is het tijd om je kop uit het zand te halen,” staat er in een bericht in de vaccin-sceptische facebookgroep Oregonians voor Healthcare Choice. Uit recent onderzoek van Emerson Polling blijkt zelfs dat meer dan 10 procent van de Amerikanen zich niet zou willen laten vaccineren tegen corona – wat beangstigend is, gezien de snelheid waarmee het virus zich verspreidt.

Wellnesscoach Caylan Wagar is voorstander van de eigen keuze van de ouders, als het gaat om vaccinatie. Je kent haar misschien wel van de Netflix-documentaire Pandemic, waarin ze haar mening verdedigde. Dat deed ze naar aanleiding van een recent wetsvoorstel in Oregon, waarmee “het recht van ouders om vereiste vaccinaties tegen beperkende ziekten te weigeren” verboden wordt. “Het gaat mij er niet om of je wel of niet vaccineert,” zegt ze in de documentaire. “Het gaat erom dat we de keuze hebben om te doen wat volgens ons het beste voor ons kind is. Op dit moment zou ik mijn kind nooit een vaccin tegen het coronavirus geven. Ik geloof dat kinderen een gezond, functionerend immuunsysteem hebben – en als ze het krijgen, dan zullen ze meer dan in orde zijn.”

Het huidige bewijs suggereert dat maar heel weinig kinderen een ernstige infectie krijgen als ze COVID-19 oplopen. Maar zij kunnen het natuurlijk wel doorgeven aan degenen die kwetsbaarder zijn voor het virus. Dat geldt natuurlijk voor alle ziektes waartegen we normaal gesproken gevaccineerd worden, maar vaccinsceptici beginnen dit nu pas écht door te krijgen, wegens de bedreiging die dit specifieke virus voor ouderen en mensen met een zwak immuunsysteem vormt, de snelheid waarmee het zich verspreidt en de daaruit voortvloeiende druk op de wereldwijde gezondheidszorg.

Charlene, een ademhalingstherapeut uit Californië, weigert zichzelf en haar kinderen te vaccineren sinds ze 16 jaar geleden zwanger was van haar eerste kind. “Ik heb me geen enkele keer meer laten vaccineren, sinds ik een routinematige griepprik kreeg en kort daarop vroegtijdig beviel,” zegt Charlotte tegen me. “Ik beschouw mezelf als een van de gelukkigen, want ik heb van veel vrouwen gehoord dat ze een miskraam kregen na een griepprik. Daarna begon ik ernstige te twijfelen of vaccins wel zo veilig zijn,” zegt ze. (Onder andere de CDC heeft bewezen dat er geen verband bestaat tussen de griepprik en een miskraam.)

Ondanks Charlenes huiverigheid twijfelt ze door de huidige pandemie toch aan haar overtuiging. Haar twijfels over de veiligheid van vaccins zijn overschaduwd door haar zorgen over de veiligheid van de mensen om haar heen. “Ik denk niet dat mijn gezin of ik per se genoeg risico lopen, maar ik neig er nu wel naar om het vaccin alsnog te nemen, voor de zogenaamde ‘groepsimmuniteit’,” zegt ze. “Dit virus is catastrofaal voor ons gezondheidszorgsysteem en de wereldwijde economie en het moet worden gestopt.”

Rachel*, een ambtenaar uit Bristol, heeft gemerkt dat haar standpunt over vaccins ook gecompliceerder is geworden sinds de pandemie. Ze beviel afgelopen oktober van haar eerste kindje en was in de eerste instantie niet van plan om haar dochter het BMR-vaccin te geven, dat ze later dit jaar zou moeten krijgen. Net als veel ouders is ze bang dat het vaccin autisme veroorzaakt – ondanks het feit dat die mythe keer op keer is ontkracht.

“Als de overgrote meerderheid van de ouders ervoor kiest om hun kinderen dat vaccin wel te geven, is het risico dat mijn dochter mazelen krijgt hoe dan ook erg klein,” vertelt Rachel me in een e-mail. “Dus ik wil liever niet het risico lopen dat ze er slecht op reageert.”

“Maar dat gezegd hebbende, ik had nooit gedacht dat we in zo’n situatie met het coronavirus terecht zouden komen. En nu twijfel ik aan mezelf,” geeft ze toe. “Mijn nichtje loopt risico als ze het coronavirus krijgt, omdat ze immuunsysteem-onderdrukkende medicijnen moet nemen. Mijn zorgen over haar hebben me doen nadenken over de verantwoordelijkheden die ik als moeder heb. Ik moet voorkomen dat ziekten worden overgedragen aan mensen die daardoor in ernstig gevaar komen. Dat had ik nog nooit eerder als reden gezien voor waarom je je kind zou moeten laten vaccineren.”

Het is duidelijk dat deze pandemie de ergste gezondheidscrisis is die veel van ons zullen meemaken. Op het moment van publicatie hebben bijna 1,5 miljoen mensen het virus opgelopen en zijn er meer dan 83.000 mensen aan overleden. Over de hele wereld staat de gezondheidszorg onder druk. Tientallen landen hebben drastische maatregelen ingevoerd, en alsnog verspreidt het virus zich in een rap tempo. Op dit moment lijkt een vaccin onze beste kans om de verspreiding van deze verwoestende ziekte te stoppen – maar alleen als voldoende mensen zich ook daadwerkelijk laten vaccineren, als het er eindelijk is.

* Naam is veranderd op verzoek van de geïnterviewde

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE UK