Oktoberfest in Palestina

Dansende mensen op het Palestijnse Oktoberfest

Het was een herfstzondag en de binnenplaats van het Mövenpickhotel in Ramallah stond vol met honderden dronken Palestijnen. Op het podium stond een band uit Jeruzalem die oosterse metal speelde, terwijl een groep jongeren danste op een nummer dat het midden hield tussen Black Sabbath en traditionele Arabische volksmuziek.

Dit was de tweede dag van het Palestijnse Oktoberfest. Het jaarlijks terugkerende evenement wordt georganiseerd door de brouwerij van Taybeh, de enige Palestijnse bierproducent in alle door Israël bezette gebieden. Dit Palestijnse bierfestival is kleiner dan het Duitse origineel, maar toch is het door de jaren heen gelukt om duizenden bezoekers aan te trekken. Vaak gaat het dan om jonge, welgestelde Palestijnen – zowel christelijk als moslim – die gekomen zijn om bier te drinken en veel te eten.

De eerste editie van het Palestijnse Oktoberfest vond plaats in 2005, en werd opgezet door de eigenaar van de brouwerij van Taybeh, Nadim Khoury. Het doel van het festival was “de economie van de stad een boost te geven, lokale producten te promoten, en het bezette Palestina een nieuw gezicht te geven."

Nadim Khoury schenkt zichzelf een glaasje Taybeh bier in

Nadim studeerde in Californië, waar hij de techniek van het bierbrouwen leerde. In 1994 keerde hij weer terug naar zijn thuisland, waar de Oslo-akkoorden net waren getekend. Die vredesovereenkomst gaf Palestijnen destijds veel hoop. Nog altijd zijn de doelen die daar zijn besproken niet gerealiseerd: Palestijnse autonomie, soevereiniteit en een eigen grondgebied lijken nog steeds even ver weg. “We zijn nog steeds bezet,” zegt Nadim. “We hebben nog geen land, maar wel ons eigen bier. Daar ben ik trots op.”

De schoonzus van Nadim, Maria Khoury, zit ook in de organisatie van het Oktoberfest. Volgens haar heeft het festival mensen geholpen om de mislukking van de Oslo-akkoorden en de uitbarsting van de tweede intifada te verwerken. “Het heeft een gevoel van normaliteit gegeven,” vertelde ze. “Mensen zijn lange tijd erg somber geweest – vanwege het geweld, de avondklok en de afronding van de afscheidingsmuur, bijvoorbeeld. Tijdens het Oktoberfest kunnen mensen de harde realiteit ontvluchten.”

Het is misschien een beetje vergezocht om te denken dat een bierfestival decennia van systematische vervolging doet vergeten, maar het Oktoberfest kan zeker gezien worden als een succesverhaal. In de jaren dat het festival in Taybeh gehouden werd, kwamen er elke herfst zo’n vijftienduizend feestvierders naar de Westelijke Jordaanoever om te genieten van ambachtelijk bier, live muziek, en huisgemaakte falafel.

Toeristen op het Palestijnse Oktoberfest

Helaas moest het Oktoberfest vanwege toenemende spanningen in de gemeenschap van Taybeh (en een nieuwe burgermeester) verhuizen. Daarom vindt festival nu plaats in een smakeloos vijfsterrenhotel, in de chique buurt Masyoun in Ramallah. Veel festivalgangers vonden het jammer dat de locatie veranderd was. De precieze redenen achter de verhuizing zijn niet duidelijk. Natuurlijk is het festival te groot geworden voor de bescheiden plek waar het allemaal begon,  maar volgens Nadim komt het vooral door politieke redenen. “In de stad heerst veel jaloezie,” legt hij uit. “De nieuwe gemeenteraad is bekrompen – ze ziet niet in wat het Oktoberfest allemaal heeft betekend voor Taybeh.”

 “Veel mensen zullen het niet eens zijn met de levensstijl,” zei Maria over het feit dat alcohol nog steeds taboe is voor het merendeel van het moslimgemeenschap. “Bij Taybeh geloven we in drinken op verantwoordelijke wijze. En het is logisch dat de brouwerij en het Oktoberfest gevoelig liggen in een land waar 99 procent van de bevolking niet mag drinken. Maar we willen dat mensen een leuke tijd hebben en van lokaal eten en drinken kunnen genieten. Wij hopen op een Palestina dat mensen, hoe verschillend ook, kan dienen. Onze cultuur is zo mooi en rijk.”

Eén van de barmannen in het Movenpickhotel zei hetzelfde: “Het Oktoberfest past niet bij de verwachtingen die mensen van Palestina hebben. Maar in en om Ramallah woont een aanzienlijke christelijke gemeenschap.” Een moslimvriend van mij was het daar mee eens en zei: “Het is eigenlijk geen verrassing. Er zijn zoveel buitenlanders, christenen en niet-praktiserende moslims hier,” om vervolgens een slok van zijn biertje te nemen.

Evenementen als deze zorgen altijd voor een hoop ophef in een ingewikkeld sociaal systeem als Ramallah en omgeving. Hoewel deze stad zich weet te presenteren als modern, kosmopolitisch en een plek waar westerlingen welkom zijn, staan niet alle inwoners achter het Oktoberfest. Winkeleigenaar Mohammed zei: “Er is geen moraal meer. Alles draait om geld en buitenlanders die zich misdragen. Dat is verschrikkelijk.” Fadi, een Palestijnse student die in Chicago opgroeide, zei hetzelfde: “Ik vind het schandalig dat ze het evenement hier houden. Ik zie mensen op straat drinken – rijkelui, buitenlanders, en Palestijnen – en het is totaal niet respectvol tegenover de rest.”

De oprit naar de Taybeh Brouwerij, in het Palestijnse dorpje Taybeh.

Eén van Fadi’s vrienden vertelde me: “Het gaat niet om het drinken zelf, het gaat erom wie er kan drinken. Alcohol is erg duur hier, dus diegenen die het drinken behoren tot de elite van de Palestijnse maatschappij – en die mensen hebben sowieso al het minste last van de bezetting.” Overal in Ramallah is de spanning merkbaar. Zo werd een lokale kroeg bij het stadscentrum wekelijks belaagd door glazen flessen, en afgelopen donderdag werd één van de weinige bars in Ramallah waar muziek gedraaid wordt, aangevallen met een molotovcocktail.

Binnen bij de Taybeh brouwerij, de enige brouwerij in Palestina.  

Het ziet er niet naar uit dat deze spanningen ooit helemaal zullen verdwijnen, maar de trotse mensen van Taybeh zullen zolang mogelijk doorgaan met wat ze doen. Maria beloofde me dat er nog veel meer edities van Oktoberfest zullen komen. “We willen een vrij, liberaal, en modern land, zodat we kunnen voortbestaan temidden van mensen die daar anders over denken. Als we hun kijk respecteren, verwachten we dat wij ook gerespecteerd worden.”

Zoals Nadim zei: “Het bier van Taybeh is alles voor ons. Het betekent meer dan bier. We vragen alleen vrijheid, meer niet. En als het ooit zover komt, zullen we misschien wel een biertje van Taybeh – al dan niet alcoholvrij – gebruiken om te proosten op vrede en vrijheid.”

Lees hier meer van Sams werk, en klik hier voor meer foto's van Vittoria.